Ongewone verpakking, maar fantasyconventies beklijven
Tsaristisch Rusland (of een fantasyversie ervan) is een moeilijke plaats om te leven. Staryk, winterwezens die kou brengen en goud stelen, zaaien dood en verderf. Tegelijkertijd is de tsaar in de ban van een vuurwezen dat de mensheid evenmin goed gezind is. De (voornamelijk boeren)bevolking zit klem tussen de twee, tussen hitte en kou, vuur en ijs.
De hoofdpersonen van Zilvergaren zijn drie jonge vrouwen die geen genoegen nemen met de positie die hun door hun samenleving is toebedeeld. Miryem komt uit een Joodse geldschietersfamilie, Irina is van adel en Wanda is de dochter van een arme, alcoholistische boer. Hoewel hun afkomst heel verschillend is, zijn ze alle drie overgeleverd aan de eisen en grillen van mannen die wettig gezien hun eigenaar zijn. Ze worden geacht zich koest te houden, te gehoorzamen, hun plaats te kennen. Maar dat zou het einde betekenen, niet alleen voor henzelf, maar ook voor hun wereld.
Zilvergaren is een lastig boek om te beoordelen, omdat zowel de sterke als de zwakke punten er zo uitspringen. De setting is origineel, en overtuigend uitgewerkt. Novik besteedt zowel aandacht aan het leven op het platteland als in de stad, en werkt de tegenstellingen uit tussen arm en rijk, Joden en niet-Joden, mannen en vrouwen. Dit alles zonder in uitleg of gepreek te vervallen, of de ene groep als beter of slechter dan de ander neer te zeten.
Ook de Staryk zijn intrigerend. De dreiging wordt geleidelijk aan geïntroduceerd, als iets waar mensen mee hebben leren leven en waar ze liever niet te veel over nadenken. De waarden en opvattingen van de Staryk verschillen volkomen van die van mensen, en toch zijn het geen eendimensionale monsters. Je ziet hen en hun wereld uitsluitend door de ogen van een karakter dat hen niet begrijpt en dat probeert de regels te achterhalen, maar Novik wekt de indruk dat er een complexe samenleving met een sterke interne logica achter het buitenissige gedrag verborgen ligt.
Hetzelfde geldt helaas niet voor de hoofdpersonen. Alle perspectieven zijn vanuit de eerste persoon geschreven (eerst alleen vanuit de drie vrouwen, verderop komen daar nog een paar andere bij), en het is niet makkelijk om al die ‘ikken’ een individuele stem te geven. Miryem, Irina en Wanda verschillen qua achtergrond en omstandigheden, maar niet qua persoonlijkheid. Als je verwijzingen naar hun individuele situaties wegdenkt, zijn ze uitwisselbaar, alsof één sterk karakter zich in drieën heeft gesplitst om overal tegelijk te zijn om de plot rond te kunnen krijgen. Ook hebben ze alle drie erg de neiging hun eigen motivaties en handelingen (en die van anderen) te analyseren en te becommentariëren, waardoor ze nog meer op elkaar gaan lijken.
De perspectieven die verderop in het boek worden toegevoegd hebben weliswaar andere stemmen dan de drie hoofdpersonen, maar dat onderscheid komt tamelijk geforceerd over. Een oude vrouw mijmert over oud zijn, een kind legt de nadruk op hoeveel het niet begrijpt, een derde karakter blijft ironisch naar ‘die lieve schat van me’ verwijzen. Deze perspectieven leveren geen nieuwe invalshoek of frisse blik op de gebeurtenissen, maar lijken alleen toegevoegd omdat de oorspronkelijke vertellers een locatie hebben verlaten en Novik nog steeds een camera op die plaats wil hebben.
De plot zelf flirt met complexiteit, met lastige morele kwesties, met kiezen tussen twee kwaden, maar ten slotte schrikt Novik daar toch voor terug. Het boek is zeker het lezen waard, al was het maar vanwege de wereld, maar het ontsnapt uiteindelijk niet aan de fantasyconventies waarin één juiste oplossing bestaat en waar iedereen op de juiste plek met de juiste mensen terechtkomt.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Sarah de Waard
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
