Tijdens de oorlog gaat het leven gewoon door...
Halverwege de Tweede Wereldoorlog komt een vrouw met baby de straat van Antonia inrennen, op de vlucht voor Duitse soldaten. Ze geeft de baby aan Antonia voordat de Duitsers het doorhebben, maar wordt zelf opgepakt. De baby heet Tamar en ze komt uit een Joods gezin. Antonia en haar man besluiten echter wel voor de baby te zorgen, totdat haar familie na de oorlog weer terug zal keren om haar op te halen.
Het debuut van Monique Hoolt (1965) gaat niet zomaar over de Tweede Wereldoorlog. Het speelt zich af in haar geboorteplaats Hengelo, in de wijk Tuindorp 't Lansink. Van haar grootouders hoorde ze verhalen waar ze erg van onder de indruk was en veel hiervan heeft ze in dit boek verwerkt. Haar grootvader werkte bijvoorbeeld bij de NS en moest ook onderduiken toen de Spoorwegen staakten. Als tiener was Hoolt al geïnteresseerd in de keuzes die mensen in oorlogstijd maken en dit komt ook duidelijk naar voren in haar debuut.
De eerste helft van het boek beslaat de oorlogsjaren 1943-1945. In dit deel leer je Antonia kennen, die haar gezin zo goed mogelijk probeert de oorlog te laten overleven. Ze wonen in het oosten van Nederland, waar het al iets makkelijker is om aan eten te komen, maar ook daar merken ze duidelijk dat het oorlog is. Ook wordt beschreven wat er gebeurt met Tamars familieleden, die naar een concentratiekamp worden gebracht. Tamar zelf is gelukkig zo jong dat ze niet doorheeft dat het oorlog is.
Het tweede gedeelte van Tamar gaat over 1945-1947, wat er na de oorlog gebeurt. Een tante van Tamar, Anna, keert terug om Tamar op te halen, maar na zo'n lange tijd in een concentratiekamp moet ze wel wennen aan het zorgen voor een klein kind. In het korte derde deel, 1965, wordt beschreven wat Tamar in de tussentijd heeft gedaan en ontdekt ze nog een aantal dingen die tijdens de oorlog zijn gebeurd, om de openstaande vragen uit het verhaal compleet te maken.
Monique Hoolt probeert alle kanten van de oorlog te belichten: hoe een gewone familie in het oosten van het land het heeft, hoe het gaat met de verzetsstrijders, hoe het gaat met een familie die zich bij de NSB heeft aangesloten, hoe het gaat met een Joods gezin dat richting de concentratiekampen wordt gestuurd, en hoe het gaat met de Joodse onderduikers. Ze slaagt er wel in om alle kanten te bespreken, maar er zit toch een duidelijk oordeel in: de NSBers hadden niet met de Duitsers mee moeten werken, verzet is goed en Jodenvervolging is slecht. De hoofdpersonen zelf zijn vooral bezig met overleven. Gruweldaden die mensen in de oorlog begaan worden bijna terloops beschreven, zoals het maken van lampenkappen van mensenhuiden, waardoor het allemaal eigenlijk nog net iets erger wordt.
Toch is het geen ‘overvol’ verhaal, omdat het eerste deel vooral verteld wordt vanuit het oogpunt van Antonia met af en toe een hoofdstuk van Anna, één van de Joodse kinderen uit het gezin dat naar een concentratiekamp wordt gedeporteerd. Daardoor heb je als lezer een rustig uitgangspunt hebt voor het verhaal. Het tweede deel is beschreven vanuit Anna's perspectief, maar op de momenten dat ze bij Antonia is, is het soms niet altijd duidelijk of iets nu door Anna of Antonia gezegd wordt. Het derde deel beschrijft dan weer Tamars ervaringen en gedachten.
Ook wordt duidelijk welke invloed de oorlog op mensen heeft. Zelfs Tamar, die de oorlog niet bewust heeft meegemaakt krijgt er veel van mee als ze ouder wordt, doordat haar moeder en tante in een concentratiekamp hebben gezeten. Wel wordt duidelijk dat het alledaagse leven, het overleven, gewoon doorgaat, ook al vallen alle zekerheden weg door de oorlog. Je moet toch eten en daarvoor moet er geld verdiend worden. Hoe dat geld verdiend wordt, is echter niet altijd op een manier die mensen buiten oorlogstijd (moreel) acceptabel zouden vinden.
Tamar is een debuutroman die goed laat zien hoe het is om te leven in een bezet land, waarin je niet meer vrij bent om alles te doen en zeggen wat je wil. Er zijn tegenwoordig steeds minder mensen die uit eigen ervaring kunnen vertellen over de Tweede Wereldoorlog, dus dan is het lezen van een boek als dit een zeer toegankelijke manier om met deze verhalen kennis te maken.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Selene
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
