Geen plot, geen personages, geen setting, enkel taal
Met Kudos schrijft Rachel Cusk (1967) het slotstuk van haar eigenzinnige trilogie. Dit boek kan apart gelezen worden van de vorige romans Contouren en Transit, maar om de volle impact van het boek te begrijpen en te waarderen kan het helpen om de volledige trilogie door te nemen. Cusk tast namelijk steeds verregaander de grenzen van het romangenre af. Waar ze eerst de rol van een afgelijnde protagonist en plotlijn in vraag stelt, en nadien een grotendeels afwezige en passieve verteller opvoert, eindigt ze ten slotte met een roman waar uitgewerkte personages en setting totaal naar de achtergrond verdwenen zijn. Wat overblijft is pure taal.
De grote lijnen stemmen overeen met de vorige delen. De lezer volgt een schrijfster, die luistert naar de verhalen van de mensen die ze tijdens haar literaire tour in Europa ontmoet. Opnieuw krijgt ze eerder gestalte als luisteraar dan als verteller, een originele insteek die wonderwel standhoudt, zelfs na drie romans. Ze overdenkt wat ze hoort en neemt al dan niet standpunt in ten opzichte van grote maatschappelijke vragen. Wie de vorige romans gelezen heeft, weet dat het om Faye gaat, en zal niet verbaasd zijn over haar minimale inbreng in de gesprekken die ze voert. Wie Kudos apart leest komt gaandeweg meer over de ik-verteller te weten door puzzelstukjes samen te leggen. Haar naam komt trouwens opnieuw zo terloops voor dat je die amper opmerkt, een aanwijzing dat het hoofdpersonage er op zich eigenlijk helemaal niet toe doet.
In het begin worden de personages die de ik-verteller ontmoet nauwgezet beschreven. De geloofwaardigheid daarvan wordt meteen teniet gedaan door de conversaties, die eerder als intellectuele gedachtespelletjes dan als dagdagelijkse gesprekken omschreven kunnen worden. Faye is zich pijnlijk bewust van de afstand tussen de ‘waarheid’ en de perceptie van de verteller, die o.m. geïdentificeerd wordt door de manier waarop hij of zij een anekdote construeert. Wat iemand niet vertelt zegt in haar ogen ook erg veel over de persoon die aan het woord is:
‘Ik kreeg de indruk dat het om verhalen ging die hij eerder en graag had verteld, alsof hij had ontdekt hoeveel energie en genoegen het schonk om gebeurtenissen te herleven waar geen angel meer onder school. Het was de kunst, begreep ik, om dicht langs de schijnbare waarheid te scheren zonder weer in de greep te raken van je echte mening.’
Naarmate Faye meer en meer mensen ontmoet, verdwijnen de afzonderlijke anekdotes en komt de veelheid van verhalen samen tot een algemene visie op de westerse wereld, en op de rol die mannen en vrouwen daarin spelen. Omdat een groot deel van de gesprekken tussen auteurs – of andere actoren binnen de literaire wereld – plaatsvindt, worden literatuur zelf en de positie van de lezer toonaangevende thema’s. De passage waarin een uitgever de draak steekt met lezersrecensies levert niet enkel in de roman, maar ook zeker daarbuiten voer voor discussie op.
Een plotlijn is er niet, maar dat betekent niet dat de lezer niet geëntertaind wordt. Hoewel er geen plaatsaanduidingen zijn en de opgevoerde auteurs fictieve namen krijgen, is het een plezier om te achterhalen waar Faye zich bevindt en met wie ze gesprekken voert. Zo is een vrij duidelijke verwijzing naar Karl Ove Knausgård maar één van de vele hints die in het boek verwerkt wordt.
Er zijn veel parallellen tussen de drie romans, zowel qua schrijfstijl en structuur als qua thematiek. Cusk gaat echter telkens een stapje verder in de onthechting van de traditionele roman. Wat overblijft is een interessant werk, dat vragen opwerpt over de volgende stappen die de auteur nog kan zetten. Hoe ver kan je een boek ontdoen van de basiselementen zonder dat het verhaal in elkaar stort? Voor sommige lezers zal ze met Kudos deze grens al overschreden hebben, maar de fans van Contouren en Transit zullen opnieuw in de wolken zijn.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Sigried
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
