Een wervelwind vol heksen, vampiers en demonen

‘Allerzielen’ is de Nederlandse vertaling van het debuut van Deborah Harkness in de fictieliteratuur, ‘A discovery of witches’. Het is het eerste deel van de Allerzielentrilogie over Diana Bishop, Matthew Clairmont en de gebeurtenissen na het ontdekken van het manuscript Ashmole 782.

‘Allerzielen’ begint in het huidige Oxford, om precies te zijn bij de universiteit en de bijbehorende bibliotheek, de Bodleian Bibliotheek. In deze bibliotheek vinden we Diana, universitair wonderkind gespecialiseerd in de geschiedenis van de wetenschap, fervent sportster en bovenal een heel normale vrouw die alle neigingen tot magie bewust onderdrukt. Sterker nog, dit jaar heeft Diana slechts vier keer hekserij gebruikt, en dat is als je meetelt dat ze haar appartement van een watersnood heeft gered door de wasmachine te betoveren. Deze terughoudendheid is op zijn minst gezegd merkwaardig, wanneer je de geschiedenis in ogenschouw neemt. Diana stamt namelijk af van een lange lijn heksen, van Bridget Bishop die in 1692 als heks verbrand is in Salem tot haar ouders die beide bekend stonden als buitengewoon krachtige heksen.

Ze is gevraagd als hoofdspreker op een conferentie en zal het daar hebben over alchemie, waarin ze gespecialiseerd is. Haar rustige, geordende leventje komt op zijn kop te staan wanneer ze het, naar blijkt betoverde, manuscript Ashmole 782 hiervoor opvraagt. Dit ontketent een ware heksenjacht, geleid door Matthew Clairmont, vampier en gerespecteerd wetenschapper. Al snel blijkt echter dat Matthew niet het ergste is wat haar te wachten staat, en misschien wel het beste. De grote vraag is: is hij te vertrouwen?

In een wereld van heksen, demonen en vampiers schetst Harkness realistische personages, ondanks de krachten die ze bezitten. Diana is geen mak lammetje dat altijd doet wat haar gevraagd wordt; ze denkt zelf na en trekt haar eigen conclusies. Haar koppigheid ten overstaan van magie stelt het geduld van iedereen, inclusief de lezer, op de proef. Matthew is geen perfecte man/vampier; hij is overbeschermend, erg autoritair en zo nu en dan ook onzeker. De personages slepen je mee naar een wereld waarin alles mogelijk is en je altijd op je hoede moet zijn. Vertrouw alleen je vrienden en familie, en onderschat je vijanden nooit.

Het probleem is echter dat zowel Diana als Matthew volledig ontoerekeningsvatbaar kunnen worden wanneer de liefde in het spel komt. Het is de cliché-liefde zoals zo vaak beschreven: eeuwige, ware liefde tussen twee schepsels, een liefde die eigenlijk niet kan en mag en die boven alle andere verhaalelementen lijkt te staan. Naar mijn gevoel ondermijnt dit de rest van het verhaal enigzins. Gelukkig is Diana absoluut geen zwakke vrouw is en niet geneigd tot drama, waardoor de wervelwindliefde misschien wat snel lijkt te gaan, maar het de hoofdpersonen niet reduceert tot een zielig hoopje mens. Het maakt haar eerder strijdlustiger, iets dat ze goed kan gebruiken.

De achtergrondinformatie over Diana’s werk, de historische perioden die genoemd worden en de besproken personages maken duidelijk waar Harkness’ achtergrond ligt. Ze verweeft haar kennis van de wetenschapsgeschiedenis en alchemie met het verhaal, en gebruikt historische personages voor de bijrollen. Het samenspel van de geschiedenis, haar aanpassingen hierop en volledig verzonnen elementen, past perfect in het verhaal en verrijkt het boek. Zo is Gerbert van Aurillac inderdaad paus geweest, Silvester II, maar valt te betwijfelen of hij nog steeds rondzwerft als vampier.

Het taalgebruik in ‘Allerzielen’ is soms wat formeel, iets dat in de vertaling duidelijker is dan in de originele Engelse versie. Vooral in dialogen kan dit wat onnatuurlijk en gemaakt aanvoelen. ‘Allerzielen’ is moeilijk in een hokje te plaatsen. Het is te zware kost voor chicklit, de personages zijn te volwassen voor young adult en het boek is voor de pure fantasy-liefhebbers mogelijk niet fantasievol genoeg. Alles bij elkaar genomen is het een goed geschreven boek, waarbij de intelligentie van de auteur duidelijk naar boven komt en waarin je jezelf heerlijk kan verliezen. Het einde van het boek smeekt erom dat je het volgende deel ook gaat lezen.

Het tweede boek in de reeks heet ‘De Schaduw van de nacht’. Het derde deel heeft de titel ‘Het boek van leven’ en zal verschijnen op 15 augustus.