Virtuoos spel met de lezer
Het basisverhaal van ‘Hemel en afscheid’ is eenvoudig. Punkdichter Karel, de vijftig gepasseerd, ontmoet op poëzieavonden een jonge dichteres die, mooi en slim als zij is, sterk zijn erotische belangstelling wekt. Eigenlijk is dat wel raar, want Karel valt op rijpere vrouwen. En bovendien: wat moet zo’n jong ding met zo’n oude vent? Maar als ze zegt ‘Ik had met jou wel een keer naar bed gewild’ (de openingszin van het boek), is het hek van de dam. Karel raakt steeds meer geobsedeerd door het idee voor één keer zijn leeftijd te vergeten en eenmalig seks te hebben met dit meisje. ‘Hij is niet verliefd op haar, maar verlust’, zei de auteur in een radio-interview. Naarmate het verhaal vordert, weet de lezer wel beter, en de jonge dichteres ook. Zelfs als zij bekent ‘een hockeymeisje’ te zijn, knapt Karel niet af. Probleem is nog wel dat hij zijn verloofde geen pijn wil doen. De affaire moet dus geheim blijven.
Hoofdpersoon Karel heeft niet alleen de naam en de leeftijd van Karel ten Haaf, hij heeft ook dezelfde boeken geschreven, dezelfde boezemvriendschap met dichter/schrijver Daniël Dee, dezelfde verloofde, dezelfde uitgever. Kortom: de hoofdpersoon ìs blijkbaar Karel ten Haaf. Zou er dan ook echt zo’n jonge dichteres in het spel zijn geweest? Hoofdpersoon Karel heeft haar beloofd dat niemand haar in het verhaal zal kunnen herkennen, maar het blijkt toch vrij makkelijk te achterhalen wie hier bedoeld wordt. Net als de lezer trots op zichzelf het raadsel heeft opgelost, gooit Karel alles overhoop. Het verhaal is verzonnen. Maar hij zegt dat in een gesprek met zijn verloofde, dus hoe betrouwbaar is dat?
Karel ten Haaf speelt graag met de lezer. Wat is waar gebeurd, wat is fantasie? Voor zijn virtuoze spel benut hij ieder onderdeel van het boek. Neem het omslag, dat door Facebook voor advertentiedoeleinden verboden werd. ‘Had ik maar een naaktfoto van haar. Misschien mailt ze me er één na eerste lezing: zij ten voeten uit in volle glorie met in de hand het typoscript van dit boek’, verzucht Karel tegen het einde van het boek. Het omslag suggereert dat die wens is verhoord en tegelijkertijd dus dat het verhaal echt is gebeurd. Het colofon versterkt die suggestie nog: ‘Foto voorplat: Fanmail (18 oktober 2015)’.
Ook met de structuur van zijn korte roman daagt Ten Haaf de lezer uit. Het boek bevat binnen het basisverhaal gesprekken over ‘liefde, lust en literatuur’, e-mails, sms’jes en gedichten. Een schijnbare ratjetoe, maar niets is minder waar. Als het gaat om de constructie van zijn romans, is Ten Haaf een kind van Multatuli. Over diens ‘Max Havelaar’ werd decennialang gezegd dat het een rommeltje was. Pas in de jaren zestig van de vorige eeuw liet een baanbrekend proefschrift zien hoe geraffineerd het boek in elkaar stak en hoe alles erop gericht was het effect op de lezer te versterken.
Vernieuwend proza wil nogal eens onleesbaar zijn. Bij ‘Hemel en afscheid’ is daarvan geen sprake. Ten Haaf is namelijk ook een verteller pur sang met een sterke schrijfstijl. Het verlangen naar de jonge dichteres spat van de pagina’s. Taboes kent hij daarbij niet. Dat maakt ‘Hemel en afscheid’ een spannende en opwindende roman, die elders 'nu al het beste boek van 2016' werd genoemd. Dat zou best weleens kunnen gaan kloppen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Ton van der Molen
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
