Tolkiens reis naar Midden-Aarde

John R.R. Tolkien schreef de eerste versie van 'Beren en Lúthien' toen hij net naar huis was gestuurd met loopgravenkoorts. Een ziekte, verspreid door de luizen in de loopgraven, waar hij met zijn kameraden vocht in de Slag aan de Somme. Elke keer als er werd aangeklopt tijdens zijn afwezigheid stond zijn jonge bruid Edith doodsangsten uit. Het stel was smoorverliefd. Het was een sport voor ze om vanaf het balkon van een theesalon suikerklontjes in de hoge hoeden van voorbijgangers te gooien. Tijdens een boswandeling begon Edith voor John te dansen tussen de witte bloemen. Dit vormde de inspiratie voor een belangrijke scène in 'Beren en Lúthien'. In 1917 werd hun zoontje John geboren, terwijl de berichten binnenkwamen van het front. Een voor een sneuvelden alle vrienden van John, slechts één overleefde de Eerste Wereldoorlog.

'Beren en Lúthien' weerspiegelt het donkerste en het lichtste uit het leven van de twintiger Tolkien. Volgens hem vormde het de spil van latere verhalen als 'De Hobbit' en 'In de ban van de Ring'. Gedurende zijn leven bleef hij schaven aan het liefdesverhaal en schreef meerdere versies, van proza tot en met poëzie. Wie verwacht in 'Beren en Lúthien' een compleet verhaal te vinden zoals in 'De Kinderen van Húrin', komt bedrogen uit. Christopher, de jongste zoon van professor Tolkien, verzamelde wat zijn vader geschreven had en bundelde het in dit boek. Doordat er verschillende vertellingen van de legende in staan, zien we hoe het verhaal zich ontwikkeld heeft in de loop van Tolkiens leven. Het nadeel is dat hierdoor een afstand ontstaat tussen de lezer en Midden-Aarde. Die welbekende wereld wordt minder tastbaar doordat we het ontwerp erachter te zien krijgen. De illusie waar je als lezer in wilt geloven vervaagt, omdat je ziet hoe de truc tot stand komt. Ook weet je niet wat voor band je moet opbouwen met personages, waarvan je niet weet of ze nog bestaan in een nieuwere versie.

Dit boek is bedoeld voor wie niet bekend is met de legende van Beren en Lúthien en voor wie nieuwsgierig is naar de totstandkoming van Tolkiens Midden-Aarde. De verhalen worden gesierd door werk van Alan Lee, die meerdere boeken van Tolkien heeft geïllustreerd en heeft geholpen bij het ontwerp van de drie 'Lord of the Rings'-films van regisseur Peter Jackson. Zijn potloodtekeningen zijn als vanouds geweldig, omdat hij werkt vanuit het wit en dus zonder lijnen. Hij voegt schaduw toe, alsof de tekening altijd al in het papier verborgen zat. Bij de aquarellen laat Lee steekjes vallen, ze zijn meestal prachtig, maar hier en daar stijf en vlak.

Alle verhalen en fragmenten in dit boek zijn eerder verschenen in onder andere 'De Silmarillion' en 'The History of Middle-Earth' deel 3: 'The Lays of Beleriand'. Christopher Tolkien schotelt ons hier een overzichtelijk geheel voor, waarin de kunde van zijn vader goed naar voren komt. Niet elke schrijver weet de elementen uit Angelsaksische mythen te doorgronden en zelfs te verbeteren. Op rijm. In laatmiddeleeuws metrum.
Het zal nooit in woorden te vatten zijn hoe liefde voelt. Hoe het is om in modderige loopgraven te vrezen voor je leven. Hoe het voelt om geliefden te verliezen, maar Tolkien zet deze contrasten op mooie wijze tegenover elkaar in een ontwikkelende wereld met mooie personages. Tevildo, de Prins der Katten, zal een grote schare fans verwerven.

Dat 'Beren en Lúthien' een grote rol speelde in zijn leven blijkt wel uit het feit dat Tolkien na het overlijden van zijn vrouw ‘Lúthien’ onder haar naam liet zetten op de grafsteen. Hij was nooit helemaal tevreden over de vertelling, waardoor het pas postuum tot een publicatie kwam. Na het overlijden van John Tolkien werd hij bij zijn vrouw begraven en werd onder zijn naam ‘Beren’ gezet.

(Deze recensie is geschreven voor de Engelstalige editie van dit boek.)