Leesbaar literatuurhandboek vol verrassingen
"Ik wil zijn waar het licht niet aan plakken wordt gesneden." Deze dichtregel ontstond in een workshop poëzie met bewoners van een psychiatrische inrichting onder leiding van Willem Wilmink (1936-2003). Wilmink zag overal mooie taal. In zijn Handig literatuurboek voor mensen met meer verstand dan opleiding vind je dan ook de ene na de andere verrassing. Alles over de zingende zwerver Frans van Schaik bijvoorbeeld, geestelijk vader van de smartlap Ketelbinkie (‘toen wij van Rotterdam vertrokken’). Maar ook een stuk over Jan Campert, vader van schrijver Remco, vermoord door de Nazi’s en bekend door zijn Lied van de achttien dooden (‘Wij waren achttien in getal, Geen zal de avond zien.’). En een monografie over Simon Carmiggelt.
De voorkeuren van Wilmink zijn puur persoonlijk. Waar anders lees je over de lang vergeten Hendrik de Vries (1896-1989). Een gedichtje van hem in de stijl van een Spaans volkswijsje (‘copla’) in een schoolboek trok de aandacht van de jonge Wilmink. De liefde voor zijn poëzie was geboren:
‘Mijn kind, je ziet bleek als was
Wit als een muur
Wat heb je gegeten?' – ‘As
Van liefdevuur.’
De wortels van onze taal en literatuur hadden de speciale belangstelling van Wilmink. Zoals het handschrift van de Beatrijs uit 1374. Van dit geschrift door een anoniem gebleven monnik is maar één exemplaar bekend. Het is eigenlijk bij toeval, in de marge van het meer serieuze werk, ontstaan. Wilmink kan daar prachtig over vertellen. Zijn bewerking, waarvan een stukje is opgenomen in het hoofdstuk hierover, opent met het onvergetelijke:
‘Het dichten brengt me weinig voordeel
De meeste mensen zijn van oordeel
Dat ik een ander vak moet leren.’
Wilmink duikelt ene Christine de Pisan (1364-1430) op, een vrouw die in dezelfde periode leuke dingen blijkt te hebben geschreven. We leren dat zij een vroege feministe was, die als weduwe in haar bestaan voorzag door te schrijven. Haar Guigemar, en epos over de lotgevallen van een jonkvrouw, vertaalt Wilmink schijnbaar moeiteloos uit Frans:
Maar nu vertel ik u wat meer
van wie Guigemar verkoos als heer
Hoe haar bejaarde echtgenoot
Haar in een marmeren toren sloot
Waar ze zich te verbijten lag
Bij nacht nog erger dan bij dag.
Dat Wilmink weinig ophad met de officiële literaire canon merk je aan zijn keuzes. J.A. dèr Mouw naast Annie M.G. Schmidt. Hieronymus van Alphen naast Koos Speenhoff. Louis Davids naast Hans Christian Andersen. Percy Shelley naast Jean-Pierre Rawie. Eén lang en heerlijk leesbaar commentaar op de gangbare literatuurwetenschap die volgens Wilmink het contact met de straat kwijt was. 'Moeilijke gedichten maak je door de lezer informatie te onthouden.' Hij had liever liever kinderen als publiek dan universitaire types. ‘Kindertaal en dichtertaal zijn verwant’.
Een auteur van didactische literatuur wilde Wilmink zijn, een genre dat in zijn geliefde middeleeuwen ook al graag werd beoefend. Zijn wens was ooit een leerboek samen te stellen dat zo inspirerend was dat scholieren als vanzelf van taal gingen houden en er geen examen meer in hoefden te doen. Het handig literatuurboek voor mensen met meer verstand dan opleiding komt dicht in de buurt van Wilminks gedroomde vademecum. Guus Middag legde honderden publicaties op chronologische volgorde en maakte er met Wobke Wilmink-Klein en Vic van de Reijt een keuze uit, door Nijgh en Van Ditmar liefdevol vormgegeven. Een verdomd mooi boek met verdomd mooie teksten.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van VictorDLV
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
