De appel valt niet ver van de familieboom

‘Van mijn familie hoef je geen begrip te verwachten. Ze zullen ons in het hoekje duwen van ouders met een probleemkind. Mensen zijn tenslotte roofvogels, ze peuzelen de zwakkere op. We kunnen ons beter wegsteken in holen, zoals de muizen.’ 

Met dit citaat is De structuur van asfalt geschreven door Hans Leduc fraai getypeerd. De toon is gezet. Het heeft alles in zich wat aan de orde komt in deze roman: Vlaamse taal, een ‘probleemkind’, de metafoor van de verschillende soorten vogels en de innerlijke strijd van een ouder voor zijn kind met autisme. De structuur van asfalt valt, ondanks de romanvorm, onder de categorie van de non-fictie. Het boek is uitgegeven bij Brainbooks.nl, een uitgeverij van literaire non-fictie en psychologische romans rond relevante sociaal-medische onderwerpen. Het verhaal zelf berust op waarheid. De namen in het boek zijn derhalve gefingeerd.

Elke ouder die voor het eerst geconfronteerd wordt met het feit dat zijn kind ‘iets’ heeft, zal dit in alle toonaarden willen ontkennen. Zo ook vergaat het de vader van de kleine Jasper. Wanneer zijn kind gediagnosticeerd wordt met ASS (Autismespectrumstoornis) wil hij hier dan ook volstrekt niet aan. Sterker nog, gaandeweg het verhaal wordt steeds duidelijker dat de appel niet ver van de familieboom valt. De kwetsbaarheid van beide ouders wordt door Leduc heel intens verwoord en beschreven. Rechtdoend aan beider gevoelens. Daar waar vader met zichzelf hard in aanraking komt en diep binnen in hem een conflict op gang komt, zien we aan de andere kant de kwetsbare, dappere en wijze moeder bij wie de schellen van de ogen en alle (mentale) puzzelstukjes eindelijk op hun plaats vallen.

Als op het laatst de innerlijke rust bij de ouders weerkeert, durft men hun hernieuwde ‘ik’ te aanvaarden. De structuur van asfalt is integer geschreven, een ‘mustread’ voor elke ouder van wie het kind een bepaalde stoornis heeft, op wie een zogenoemd etiketje geplakt wordt. Het is tegen de natuur van de ouder om dit klip-en-klaar als een voldongen feit te accepteren. Toch is het nodig, voor alle betrokken partijen. Dat is de boodschap die Leduc wil uitstralen.

De lezer krijgt het verhaal mee vanuit het perspectief van de vader. Daarnaast krijgen we via hem ook een inkijkje in het hoofd van zijn vrouw, de moeder van Jasper. Het commentaar komt geregeld vanuit het perspectief van de bijfiguren. Ook heel herkenbaar voor ouders van deze kinderen. Hoe vaak krijgen die vanaf de zijlijn niet kritiek, soms o zo gemakkelijk geplaatst?

‘Heb ik niet genoeg vertrouwen in Jaspers ontwikkeling en de zorg van de school? Vermeng ik mijn eigen geschiedenis niet te veel met zijn verhaal? Gaat het echt niet goed met hem? Vragen moeten stilstaan als je ze wil beantwoorden, maar dat doen ze niet. Ze razen door mijn hoofd, maken cirkels, komen terug als zwarte boemerangs, vermengd met beelden die pijnlijk door mijn hoofd schuren. De spottende blikken van andere ouders, een grijnzende neurologe, ikzelf die niet kan ademhalen op de speelplaats. (…)’

Aangrijpend, herkenbaar en invoelend geschreven.