Wat is waarheid?

Na het veelgeprezen Wonderbook  heeft Jeff VanderMeer de Southern Reach trilogie uitgebracht. In Wonderbook presenteert hij een ‘handleiding’ waarmee schrijvers of schrijvers in spé praktische ‘tips and tricks’ krijgen voor het schrijven van een fantasierijk fictief verhaal. Zelfs voor een zeer gewaardeerd en gelauwerd fictieschrijver kan dit als gedurfd betiteld worden. Hij zet zichzelf hiermee toch als een autoriteit op dit gebied neer en dan mag er van het boek wat volgt op deze handleiding veel verwacht worden.

Vernietiging is het verhaal van een expeditie, de twaalfde, naar gebied X. Er wordt over de personen behalve hun professies niet gerept. Het verhaal beperkt zich tot een gedetailleerde vertelling van de omgeving en de flora en fauna van het gebied. De leden van de expeditie, een antropologe, psychologe, landmeter en de vertelster, verkennen het gebied en stuiten vrijwel direct op een tunnel. Gaandeweg wordt er meer duidelijk over het project waar de expeditie onder bewindvoering van Southern Reach onderdeel van uitmaakt. De vrijwilligers die hieraan deel hebben genomen hebben eerst een langdurige opleiding gevolgd en als uitrusting materialen meegekregen van dertig jaar oud. Aan hen wordt gevraagd het gebied X in kaart te brengen. Maar is alles wel wat het lijkt in gebied X? Waarom zijn er tijdens de opleiding alleen specifieke onderwerpen aan bod gekomen? Waarom krijgen ze geen hedendaagse uitrusting mee? Waarom staat de tunnel niet op de kaarten die door de vorige expedities zijn achtergelaten?

Het verhaal komt zeer langzaam op gang. Er worden her en der enkele vragen of constateringen vanuit de verteller (de biologe) geplaatst, maar deze weten de lezer pas laat te grijpen. Het zorgt er wel voor dat de vragen zich opstapelen en hierdoor is in de loop van het verhaal de classificatie ‘page-turner’ ook gedeeltelijk gerechtvaardigd. Echter duurt het zo lang tot het verhaal op gang komt, dat je als lezer een afwachtende houding aanneemt.

Vernietiging leest als een honkbalwedstrijd waarbij in de eerste acht inningen af en toe een bal het veld wordt ingeslagen, er af en toe een honk gestolen wordt, maar waar niet wordt gescoord. Tot de negende inning, die je opeens naar het puntje van je stoel brengt. Elke slag is een rake bal, met af en toe een homerun en de wedstrijd eindigt in 5-4. Het maakt wel dat de nieuwsgierigheid naar het volgende deel gewekt is, ongeacht het einde van het eerste deel. Een trilogie schept wel bepaalde verwachtingen, maar de kans dat het honkbalteam, dat een paar mooie homeruns sloeg in een verder niet heel boeiende wedstrijd, de volgende wedstrijd opeens wél voor veel vermaak zorgt lijkt gering.