Meer dan 5,6 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Een ontzettende clusterfuck

Yves Delepeleire 27 november 2014
Elke auteur laat zich, al dan niet bewust, door andere auteurs inspireren. Dat geldt ook voor Thomas Olde Heuvelt, volgens BBC Radio 'een van Europa's belangrijkste talenten op het terrein van de fantastische literatuur'. Zijn laatste boek heet HEX en toen ik het las, moest ik onwillekeurig denken aan Stephen King. Enkele jaren geleden schreef de Amerikaanse bestsellerauteur een boek over een dorp dat gevangen zit onder een enorme, onzichtbare koepel (Under The Dome). Wat zijn personages ook proberen, ze slagen er niet in te ontsnappen. En dat is net wat de personages van Olde Heuvelt overkomt: ze zijn gedoemd om in het ogenschijnlijk vredige (en bestaande) dorpje Beek te blijven en te sterven.

Oorzaak is geen koepel die hen gevangen houdt, maar Katharina de Wylerheks die ergens in de 17de eeuw door de Bekenaren werd opgehangen en 350 jaar later, geketend en met haar ogen en mond dichtgenaaid, nog altijd in het dorp rondwaart en onverhoeds in de winkels en woonkamers opduikt, als een deel van het meubilair. De Bekenaren hebben zo goed en zo kwaad als het kan met haar aanwezigheid leren leven. Ze hebben geleerd dat ze haar ogen en mond niet mogen openen, omdat de dorpelingen dan allemaal zouden sterven. Ze hebben geleerd dat ze Beek nooit voor lang kunnen verlaten, omdat haar vloek hen dan tot zelfmoord drijft. En… ze hebben geleerd om nooit met buitenstaanders over de heks te praten.

De heks is het geheim van Beek.

Met dit opzet van het verhaal nam Olde Heuvelt mijns inziens een groot risico. Hoe zou een Nederlands dorp anno 2014, in een tijd waarin sociale media burgers over de hele wereld met elkaar verbinden, in godsnaam nog zo'n groot geheim kunnen bewaren? Wel, door creatief te zijn. Zo hangt Beek vol met camera's die vanuit een klein controlecentrum - HEX genaamd - worden bestuurd, zodat de Bekenaren te allen tijde kunnen zien waar de heks opduikt en zodat ze snel een laken over de heks kunnen gooien of een paravent voor haar kunnen zetten om haar uit het zicht van toevallige bezoekers te houden. Wanneer de heks op zondagen in het bos opduikt, laat Beek geluidschoten door boxen knallen om de indruk te wekken dat er wordt gejaagd. Zo worden toevallige wandelaars van buiten Beek op een afstand gehouden. De inwoners van het dorp moeten ook gebruik maken van een soort intranet, zodat ze niet zomaar filmpjes van de heks op het internet kunnen gooien.

Dat is allemaal goed gevonden. Maar techniek is niet onfeilbaar. Net als de mens. Elk systeem heeft zijn zwakke plek. Als de heks echt al 350 jaar in Beek rondwaart, dan kan het niet anders dat zij al eens voor de neus van een buitenstaander moet zijn opgedoken. Dit besef lijkt de premisse van het verhaal helemaal ongeloofwaardig te maken, maar Olde Heuvelt slaagt erin zijn grootste valkuil te ontwijken door van het grootste geheim van Beek meteen ook het grootste uithangbord van Beek te maken. Zo cultiveren de Bekenaren zelf de legende van de Wylerheks met de jaarlijkse Wickerverbranding, een festival ter ere van Katharina waarbij veel Bekenaren verkleed gaan als heks en waarop ook mensen van buiten het dorp welkom zijn. Als de heks op die dag zich in het feestgedruis mengt, dan spannen de Bekenaren gewoon een banner om haar heen met het opschrift GA MET DE ECHTE HEKS OP DE FOTO! Alle kinderen willen met die grappige vrouw op de foto.
Niemand die denkt dat ze echt is.
De Viering van de Heks is Beeks perfecte dekmantel.

Eenmaal Olde Heuvelt dit geloofwaardige kader heeft geschetst, is het geen moeite om je door het verhaal te laten meeslepen. De toon van de eerste vijftig bladzijden is luchtig - Katharina de heks lijkt niet meer dan een grappig curiosum - maar wanneer enkele jongeren haar uitdagen door haar te laten bloeden en door haar te stenigen en wanneer er plots vreemde zaken in Beek gebeuren, wordt de sfeer grimmiger.

Olde Heuvelt slaagt er perfect in de lezer deel te laten uitmaken van de beklemmende angst van de personages die door de bossen van Beek dwalen, op zoek naar de heks - of net op de vlucht voor de heks. De laatste tientallen pagina's zijn gewoon aardedonker. Zijn taalgebruik is vloeiend, waardoor je het boek in een rotvaart leest.

Zonder al te veel spoilers weg te geven: net als je denkt te weten wie het hoofdpersonage is - en net als je je daarmee hebt vereenzelvigd - knipt de auteur de band met dat personage door en verlegt hij de focus definitief naar het personage rond wie het verhaal eigenlijk van bij het begin heeft gedraaid en die zijn laatste helletocht aanvat.

In de laatste vijftig bladzijden is Beek de hel op aarde geworden. De scènes lezen als Dante's Inferno (de auteur verwijst er ook uitdrukkelijk naar), even onheilspellend als absurd. Ze zijn magistraal neergeschreven, maar hoe meer Beek de voeling met de realiteit verliest, hoe meer ik ook de draad verlies. Na het lezen van de laatste zin, weet ik niet wat ik van het einde moet denken. Nog altijd niet trouwens. Misschien is dat de bedoeling van de auteur? In zijn nawoord geeft Olde Heuvelt het zelf toe: 'Sorry daarvoor… ik liet me een beetje gaan.' Die indruk heb ik ook, ja.

Wie de 'ontzettende clusterfuck' (zijn eigen woorden) zonder kleerscheuren overleeft, mag terugblikken op een spannend, bovennatuurlijk verhaal met internationale allures. HEX is een intelligent fantasyboek, waarbij de auteur de lezer twee spiegels voorhoudt. Namelijk dat het kwaad niet zozeer in de Wylerheks schuilt, maar in de Bekenaren zelf. En dat elke ouder allicht een favoriet kind heeft, wat hij ook moge beweren, en daar alles voor over heeft. Ook als dat betekent dat hij foute keuzes maakt.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Yves Delepeleire

Gesponsord

Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?

Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.

De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?

Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.

Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...

Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?

De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?

Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.

Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?

Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.

Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.

Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.

Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.

Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.

Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.

Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.

Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.

Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.

Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.

Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.

Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.

Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...

Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!

Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...

Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.

Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.

Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.

De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.

Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.

Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.

Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.

Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …

Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.

Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.

Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.