Eddy

Enkele jaren terug las ik het boek Eenzaam in de oorlog van Martine Letterie. In dit boek vertelt Letterie het oorlogsverhaal van oud-PVDA-politicus en burgemeester van Amsterdam Ed van Thijn. Het verhaal van Letterie heeft veel indruk op me gemaakt, daarom wilde ik ook eens de volwassen versie van dit verhaal lezen. In 2004 schreef Ed van Thijn het boek 18 adressen.

Het is dat ik al zoveel over dit boek gelezen had, anders zou ik 18 adressen in bibliotheek zo voorbijgelopen zijn. Zelden heb ik zo’n nietszeggende cover gezien. Als ik even Google zie ik zoveel mooie foto’s van onze oud-minister. Waarom uitgeverij Atlas Contact voor een witte cover gekozen, heeft begrijp ik niet. Niets wijst erop dat achter deze kaft een bijzonder oorlogsverhaal zit. Op de kaft staat enkel een grote dikgedrukte rode 18 afgedrukt en heel klein de titel en de naam van de schrijver. Mijn dochter werd afgelopen maand 18, bij het zien van het boek dacht ze dat het om een folder ging waarin vermeld werd wat je allemaal op deze leeftijd moet regelen. Verder stoorde het me dat er geen hoofdletters zijn gebruikt. Gelukkig maakt de inhoud een hoop goed.

Eddy van Thijn (1934) is acht jaar als hij samen met zijn moeder wordt opgepakt en naar Westerbork wordt gebracht. Na drie maanden weet zijn vader hen vrij te krijgen. Eenmaal terug in Amsterdam duiken vader en moeder van Thijn onder en wordt kleine Eddy naar zijn eerste onderduikadres in Limburg gebracht. Eddy lijkt nergens veilig, hij zal uiteindelijk op 18 verschillende adressen worden onder gebracht. Het verhaal van Ed van Thijn begint én eindigt in kamp Westerbork. Eddy duikt onder in Limburg en Overijssel. Hij woont bij boerenfamilies, een vrijgezelle dame, streng Gereformeerde gezinnen en Katholieke families. Keer op keer weet Eddy zich aan te passen. Zijn zwerftocht eindigt in het huis van bewaring in Zwolle, waar de kleine jongen enkele weken, als een crimineel, opgesloten wordt. Hier vandaan vertrekt hij in januari 1945 naar Westerbork, waar hij tot de bevrijding zal blijven.

Van Thijn heeft een mooie vertelstijl. Soms wat sober en afstandelijk, dan weer dichtbij met een kinderlijk blik. Het verhaal liet me zowel glimlachen als huilen. Vooral de stukken over de gevangenis en zijn reis naar Auschwitz deden me veel. Net als van Thijn stel ik een bezoek aan Auschwitz uit. Ook ik vind het te confronterend. Kan ik dit wel aan? In het boek staat dat het hier niet om draait. Een bezoek moet je zien als een eerbetoon aan de vele omgekomen mensen. Je moet jezelf niet de keuze laten. Het is een gewoon plicht die je behoort na te komen.

Lang tijd verdrong van Thijn zijn oorlogsverleden. Hij kon er niet over praten. Toch opende hij meer dan 50 jaar na de oorlog het metalen kistje dat zijn moeder hem naliet. Het kistje zat vol brieven van zijn ouders en grootouders. Het kistje vormde het startpunt voor zijn zoektocht en verwerking van zijn oorlogsverleden. Een bezoek, met het Auschwitz comité, aan Polen bracht de ommekeer bij de oud-minister. Van Thijn liet steeds meer herinneringen toe en hoe ouder hij werd des te grotere plaats zijn oorlogsverleden innam. Van Thijn zweeg niet langer meer over zijn jeugd; hij sprak op herdenkingen en schreef enkele boeken. In 2001 schreef hij het boek Het verhaal, dat boek begint waar 18 adressen eindigt. In 2009 verscheen er bij uitgeverij Atlas Contact een verzamelbundel, Het verhaal en daarna. In dit boek zijn Het verhaal, 18 adressen en Judica/Judy (over de zoektocht naar zijn pleegmoeder uit Westerbork) samengebracht tot een autobiografie. Gelukkig staat er op dit boek wel een mooie foto van Eddy en zijn moeder afgedrukt.

https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/eenzaam-in-de-oorlog-martine-letterie

Ed van Thijn vertelt over Westerbork