Quarantaine lezen

Het CPNB, Hebban, de boekwinkels, bibliotheek en vele uitgeverijen proberen in deze corona-tijd zoveel mogelijk mensen aan het lezen te krijgen. Overal op internet verschijnen er leuke #ikleesthuis acties. Ik besloot deze week wat oude boeken van John Boyne te herlezen, De witte veer en De jongen die zijn vader zocht. 

De lafaard

Wat is een witte veer? Witte veren waren mannen die om principiële, godsdienstige of andere redenen niet voor hun vaderland wilden/ konden vechten. Door hun landgenoten werden zij vaak als lafaards bestempeld. Sommige mannen hoefden niet deel te nemen aan de oorlog, zij kregen een kantoorbaan aangeboden. Degene die dit geluk niet hadden, werden gedwongen het leger in te gaan. Zij hadden het heel slecht. Ze werden gepest en kregen gevaarlijke opdrachten te verrichtten waarbij ze zo goed als zeker om het leven zouden komen.

Wie van de drie. In dit boek maken we kennis met drie militairen: Arthur Wolf (een gewetensbezwaarde), Will Brancroft (een jongen die na twee jaar vechten zijn wapen neerlegt) en Tristan Sadler (een homoseksuele jonge man die de loopgravenoorlog overleefd heeft). John Boyne schreef een indrukwekkend boek over de Eerste Wereldoorlog, homoseksualiteit, vriendschap, familiebanden, schandalen en schuldgevoelens. Na het lezen van het boek mag de lezer zelf bepalen wie van de drie jongens een lafaard was.

Arthur Wolf Wolf is een dienstweigeraar. Omdat zijn zaak nog niet voorgekomen is, moet hij verplicht deelnemen aan de militaire opleiding in Aldershot. Sergeant Cleyton en de rekruten maken hem het leven zuur. Will is de enige die zijn beweegredenen begrijpen kan en hem niet links laat liggen. Op de dag dat de groep soldaten naar Frankrijk uitgezonden wordt, komt de uitslag van Wills’ beroep binnen. Helaas komt de uitslag te laat. Tristan hoort dat de jonge soldaat afgetuigd wordt, maar grijpt niet in. 

Will Brancroft Will en Tristan zijn er getuige van dat een Duitse jongen in koele bloeden wordt vermoord. Will besluit de dader aan te geven bij zijn meerdere. Hij vraagt Tristan hem te steunen, maar zijn vriend weigert. Will ziet steeds meer de zinloosheid van de oorlog in en een levert zijn wapen in. Als straf voor zijn verraad wordt Will geëxecuteerd. In de ogen van de dorpsbewoners is Will een verrader, de schaamte van zijn ouders is dan ook groot.

Tristan Sadler Wanneer zijn vader hoort dat Tristan homoseksueel is, wordt de zeventienjarige de deur uitgezet. Vol goede moed begint hij aan een militaire opleiding. Tristan raakt verliefde op Will, maar of de gevoelens wederzijds zijn is niet duidelijk. Tristan overleeft de oorlog en net als alle andere militairen wordt hij gezien als een held. Tristan gaat gebukt onder schuldgevoelens. Hij besluit Wills’ zus Marianne op te zoeken om haar de ware reden van Wills'dood te vertellen en enkele brieven te overhandigen.

Tijdens het lezen van De witte veer kwam ik enkele bekende namen tegen, onder andere sergeant Cleyton en Marianne Bancroft. Waar had ik deze namen eerder gelezen? Na een tijdje schoot het me te binnen, Cleyton en Bancroft speelden een belangrijke rol in De jongen die zijn vader zocht. Ik besloot dit boek ook nog maar eens op te pakken. Wat bleek? Tristan Sadler en Georgie Summerfield (de vader van de hoofdpersoon uit dat andere boek) dienden in hetzelfde peloton!

• Aldershot Tristan en Georgie volgde beide hun basistraining in Aldershot.
• Sergeant Cleyton Beide hadden een hekel aan de bullebak Cleyton.
• Corporaal Moody Georgie noemt de naam van Moody eenmaal in een brief, Tristan ergert zich in De witte veer vele malen aan de achterbakse handlanger van Cleyton.
• De moord van de jonge Duitse soldaat In een brief aan zijn vrouw Margie schrijft Geogie over de moord op een jonge Duitse soldaat. Tristan beschrijft deze moord uitgebreid in De witte veer.
• Tristan Sadler In een brief noemt Georgie de naam van soldaat Sadler.
• Marianne Bancroft Marianne is de zus van soldaat Will, de beste vriend van Tristan. Na de oorlog gaat Tristan bij haar op bezoek. Wanneer Alfie op zijn geheime missie naar het ziekenhuis gaat, zit Marianne Bancroft naast hem in de trein!

John Boyne geeft wel vaker de hoofdpersoon uit een boek een gastrol in een ander boek. Zo komt Matthieu Zéla, de hoofdpersoon uit Dief van de tijd ook voor in De scheepsjongen. De veertienjarige John steelt daar het zakhorloge van Zéla. Meneer Zéla zorgt ervoor dat John in plaats van naar de gevangenis aan boord van de Bounty gaat. Zeventig jaar later ontmoeten John en Zéla elkaar opnieuw. John is dan een oude man, Zéla is nog geen steek veranderd. Hoe dat kan lees je in Dief van de tijd.

Op geheime missie

Alfie Summerfield is 5 jaar als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Zijn vader, Georgie, meldt zich vrijwillig aan voor leger en vertrekt naar Frankrijk. Na verloop van tijd ontvangen Alfie en zijn moeder geen brieven meer. Volgens Margie is Georgie op een geheime misse, maar Alfie denkt dat hij dood is. Margie werkt als verpleegster in het ziekenhuis en verdient nauwelijks genoeg om de huur te kunnen betalen. Om zijn moeder te helpen gaat Alfie schoenen poetsen op King’s Cross Station. Het geld wat hij verdient, stopt hij stiekem in zijn moeders portemonnee. Op een dag poetst Alfie de schoenen van een militair arts en leest bij toeval de naam en het nummer van zijn vader. Soldaat 14278, Georgie Summerfield, verblijft in Ipswich Hospital. Alfie stapt in de trein en gaat op geheime missie naar zijn vader.

De oorspronkelijke titel van het boek is Stay where you are and then you leave. Een zin die de sergeant Cleyton elke avond tegen de soldaten zei wanneer ze de loopgraven verlieten. De Nederlandse uitgever van John Boyne koos voor de titel De jongen die zijn vader zocht, waarschijnlijk omdat deze titel goed past bij het beroemde boek over die andere kleine jongen De jongen in de gestreepte pyjama.

Wat mij opviel in het boek waren de merkwaardige titels van de hoofdstukken. Waarom staan er Engelse teksten in een Nederlandse vertaling? Na wat googelen bleken dit titels van populaire nummers uit die tijd te zijn. De titels passen trouwens heel goed bij de inhoud van de hoofdstukken. Als je de filmpjes bekijkt, zie je (met een beetje fantasie) Arthur, Will, Tristan en Gerogie. 
1. Send me away with a smile.  https://www.youtube.com/watch?v=ephOZ3RUIAI
3. Keep the home fires burning https://www.youtube.com/watch?v=F9aeleKIwT0
4. Your king and country want you https://www.youtube.com/watch?v=EwMblYM29Kc
5. When this lousy war is over   https://www.youtube.com/watch?v=BK4p7tbwv1w
7.Hello, who’s your lady friend?  https://www.youtube.com/watch?v=31ZGp72RqAI
8. Are we downhearted?  https://www.youtube.com/watch?v=LhlNB9w32R8
9. Oh! It’s a lovely war!  https://www.youtube.com/watch?v=w6RnirpFaZk
10. Hush, here comes the whizz-bang https://www.youtube.com/watch?v=A0LYNaN_6Ac
11. Pack up your troubles in your old kit bag  https://www.youtube.com/watch?v=SqabF3TAV0Y
12. I want to go home https://www.youtube.com/watch?v=fX-nRlVw5Io
13. There’s a long, long trail a winding https://www.youtube.com/watch?v=0Mh3Fb4OmzY
14.Take me back to dear old blighty https://www.youtube.com/watch?v=nRsO7tCjhAA

Oorlogstrauma Georgie, de vader van Alfie, lijdt aan PTSS (post traumatisch stress stoornis). In die tijd noemde men dit Shell shock en was er nog maar weinig over bekend. Georgie wordt halverwege de oorlog terug naar Engeland gestuurd, omdat hij totaal de weg kwijt is. In de Eerste Wereldoorlog werden de klachten van soldaten vaak verkeerd begrepen of genegeerd. Ze verbleven, net als Georgie, vaak maanden zonder enige gerichte therapie in een ziekenhuis. Pas na de Vietnamoorlog werd in Amerika serieus onderzoek gedaan naar de psychische klachten van oorlogsslachtoffers. Veel van hen vertoonde dezelfde klachten: slaapproblemen, depressiviteit, aanpassingsproblemen, moeite met concentreren, woedeaanvallen en vergeetachtigheid. 

Overgenomen uit mijn oude recensie uit 2014 https://www.hebban.nl/recensie/edith-over-de-jongen-die-zijn-vader-zocht?share=1