Hannah en Anna in Havana

Enkele weken voor dodenherdenking en Bevrijdingsdag liggen de boekhandels weer vol met oorlogsboeken. Boeken over helden, joodse onderduikers en krijgsgevangenen liggen gebroederlijk naast boeken over kampbeulen en het zoveelste dagboek van Albert Speer. Naast al deze soms erg in het oog springende covers en titels valt Het Duitse meisje niet zo erg op. Dat is erg jammer want de nieuwe roman van Armando Lucas Correa vertelt een heel bijzonder verhaal; de geschiedenis van 900 joods Duitse vluchtelingen die droomden van een leven in vrijheid in Cuba en Amerika.

De St. Louis   Op 13 mei 1939 vertrekt het luxe passagiersschip de St. Louis vanuit de haven van Hamburg naar Cuba. Aan boord bevinden zich 939 passagiers en 231 bemanningsleden. Na twee dagen stappen er in Cherbourg nog eens 27 mensen aan boord. Het overgrote deel van de passagiers zijn joodse vluchtelingen. Met een verblijfsvergunning voor Cuba en een visum voor Amerika op zak laten de mensen hun leven in Duitsland achter zich. Omdat de Cubaanse president de verblijfsvergunningen ongeldig verklaard mogen slechts een aantal mensen van boord; 4 Cubanen, 2 Spanjaarden en 22 vluchtelingen. Kapitein Gustav Schröder verzoekt Amerika en Canada de mensen op te nemen, maar ook zij weigeren. Er zit voor de kapitein niets anders op dan naar Europa terug te keren. Op 17 juni vaart het schip Antwerpen binnen. Vanuit hier worden de vluchtelingen over Europese landen verdeeld. Frankrijk neemt 224 Joden op, Groot-Brittannië 283, België 214 en Nederland 218. Net als Noach, heel lang geleden, mogen de passagiers na 40 dagen eindelijk de boot verlaten.

Hannah Rosenthal   Hannah en haar moeder behoorden tot de gelukkigen en mogen in Cuba van boort. Maar kun je als meisje van 12 ooit nog echt gelukkig worden in een vreemd land zonder je vader en je allerbeste vriend? Helaas brengt de geboorte van de kleine Gustavo (vernoemd naar de kapitein) niet de hoop en de kracht die Hannah en haar moeder zo nodig hebben. De vrouwen voelen zich niet thuis op het eiland en sluiten zich steeds meer af. Pas wanneer Gustavo's zoon geboren wordt, keert het geluk weer terug. De St. Louis bracht de Rosenthals naar een tropisch eiland, maar de zon gaat hier pas voor hen schijnen als de kleine Louis opgroeit.

 Anna Rosen   Nog voor haar geboorte komt Anna’s vader Louis (bij de aanlagen op 11 september) om het leven. Hierdoor weet Anna maar heel weinig over haar familie. Ze is dan ook zeer verrast als er op haar twaalfde verjaardag een pakketje arriveert. Het pakketje vol fotonegatieven en een oud tijdschrift is van haar oudtante Hannah uit Cuba. Anna en haar moeder besluiten op reis te gaan naar Cuba.

Het Duitse meisje    In 1939 wordt Hannah in Berlijn op straat gefotografeerd. De foto komt op de cover van het tijdschrift Das Deutsche Mädel. Een tijdschrift voor raszuivere meisjes. Hoewel Hannah zich hier vreselijk voor schaamt, zal ze het blaadje altijd bewaren.  In 2014 stuurt ze het tijdschrift samen met een stapel oude negatieven naar haar achternichtje in New York. De gelijkenis tussen de meisjes is treffend.

Hannah en Anna   De verhalen van Hannah en Anna wisselen elkaar af in het boek. Het is mooi om te lezen dat de levens van de oudtante en haar nichtje zoveel overeenkomsten met elkaar vertonen. Beiden meisjes zijn eenzaam, groeien op zonder vader en hebben een moeder die geen toekomst meer ziet. Maar het meest bijzondere is dat ze beide gebukt gaan onder het gemis van Louis. Hanna’s voelt een grote leegte in haar hart en in haar huis nadat Louis naar Amerika is vertrokken. Anna komt ter wereld in een huis vol verdriet. Het is prachtig om te lezen dat door de komst van Anna naar Cuba de familie weer helemaal compleet is en een moeilijke periode kan worden afgesloten. De familie Rosen kan zich na 70 jaar eindelijk weer Rosenthal voelen.

Oorlog   De oorlog lijkt de familie te achtervolgen. De familie Rosenthal wordt in Duitsland vervolgt door de nazi’s. Ze raken al hun bezittingen kwijt en verliezen familie en vrienden aan de dood. In Cuba lijkt de geschiedenis zich weer te herhalen. Bizar genoeg behoort neef Gustavo nu tot de opstandelingen en geweldenaars. Hierdoor verlaat hun trouwe huishoudster voorgoed het gezin. Ook moet Hannah haar apotheek aan de opstandelingen afstaan. Anna raakt door de terreur van al Qaida haar vader kwijt.

In het boek komen veel thema’s aan bod zoals: geloof, afscheid, politiek, vervolging, familie, oorlog en vluchtelingen. Het mooie is dat de schrijver de thema’s van meerdere kanten belicht. Zo komen een wereldoorlog en een binnenlandse oorlog aan bod. We zien Duitse vluchtelingen in 1938 en Cubaanse vluchtelingen in de jaren 60. Zo worden de Joden in Europa vervolgt en de Jehova’s op Cuba. Als lezer leer je hierdoor een hoop nieuwe dingen en wordt je aan het denken gezet. Is de wereld anno 2018 verbeterd? Op televisie zien we nog steeds bootjes vol vluchtelingen dobberen op de zee. De ruiten van joodse restaurants worden na 75 jaar opnieuw ingegooid. We hebben helaas niet veel van het verleden geleerd.

https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/de-verloren-dochter-armando-lucas-correa