Anne en Jacqueline

Een poëziealbumversje van Anne Frank heeft afgelopen november, op een veilinghuis in Haarlem, meer dan €140.000 opgebracht. Anne schreef het versje in 1942 voor Cri-Cri (Christiane) van Maarsen, de zus van haar beste vriendin, Jacqueline.

Het lijkt misschien wat veel, al die boeken die de laatste jaren geschreven zijn over Anne Frank. Welk boek moet je nu kiezen als je meer over Anne wilt weten?

 Na het lezen van Het Achterhuis zullen veel kinderen vragen hebben over de schrijfster van het beroemde dagboek. Wie waren haar vriendinnen? Wat gebeurde er buiten het achterhuis allemaal in Amsterdam? Wat maakte Annes vriendinnen mee in de oorlog? Wie kan hier beter antwoord op geven dan Annes beste vriendin Jacqueline Maarsen. Voor uitgeverij Cossee schreef Maarsen in 2003 het boek Ik heet Anne zei ze, Anne Frank. Enkele jaren later besloot de schrijfster het verhaal voor kinderen te bewerken. Otto Frank gaf Jacqueline na de oorlog twee afscheidsbrieven van Anne. Uit veiligheidsoverweging had Anne die niet mogen versturen. De eerste brief was ondertekend met   Je beste vriendin, Anne.

Tot de oorlog uitbreekt, lijdt Jacqueline een vrij zorgeloos bestaan. Haar Katholieke Franse moeder en Joodse Nederlandse vader hebben een goedlopend modehuis en een stoffenhandel. Het gezin woont in een groot huis, hebben een Duits kindermeisje en maken regelmatig een reisje naar de Franse grootouders. Wanneer de oorlog uitbreekt staat Jacquelines wereld op zijn kop. Omdat haar vader het gezin in 1938 ingeschreven heeft bij de Joodse gemeente, wordt het gezin als Joods bestempeld. Met alle gevolgen van dien…          - Jacqueline moet een ster op haar jas gaan dragen. - Vader en moeder krijgen steeds minder werk. Hierdoor moeten ze hun personeel ontslaan en naar een kleinere woning verhuizen. - Jacqueline mag als Joodse geen lid meer zijn van de zwemclub. - Niemand is meer te vertrouwen (het kindermeisje blijkt zelfs een vriendje te hebben dat lid is van de Nazipartij). - Er verdwijnen steeds meer Joodse vriendinnen en klasgenoten. - Jacqueline is niet meer welkom op haar oude school en verhuist naar het Joods Lyceum. Hier ontmoet zij Anne Frank.

Hoewel de meisjes veel van elkaar verschillen (Jacqueline is rustig, Anne erg vrolijk en druk) klikt het meteen. Na schooltijd trekken ze veel met elkaar op. Ze kletsen graag over jongens, spelen spelletjes, maken samen huiswerk en verzamelen plaatjes van beroemde filmsterren. Anne heeft ook een wat minder leuke kant. Ze vindt het vervelend dat Jacqueline ook met andere meisjes optrekt, ze vertoond claimend gedrag. Op 6 juli 1943 verdwijnt het gezin Frank plotseling. Zijn ze ondergedoken? Opgepakt door de Nazi’s? Of naar Zwitserland gevlucht? Jacqueline zal jarenlang in onzekerheid blijven.

Jacqueline weet de oorlog te overleven doordat haar moeder de geboortebewijzen van haar Katholieke grootouders kan overleggen. Van de één op de andere dag is Jacqueline niet meer joods. Ze mag terug naar het meisjes Lyceum en heeft haar vrijheid terug. Nu merkt Jacqueline pas goed dat ze in twee werelden leeft. Is ze nu Joods of niet? Waar hoort ze thuis? Nieuwe problemen dienen zich aan: - Hoe moet je je op school gedragen met al die NSB-kinderen in de klas? - Het is zwaar om met geheimen rond te lopen die je met niemand kunt delen. - Jacqueline voelt zich schuldig tegenover haar Joodse familieleden.

 

Het boek is bestemd voor lezers van tien jaar en ouder. Het is geschreven in eenvoudige taal. Omdat je het verhaal door de ogen van een leeftijdsgenoot ziet, zullen de lezers goed beseffen wat de oorlog allemaal met een kind doet. De illustraties in het boek zijn heel bijzonder. Naast een paar mooie foto’s van Anne en het gezin Maarsen staan er nog een paar persoonlijke dingen in afgedrukt, zoals de twee afscheidsbrieven van Anne, de uitnodiging voor een filmmiddag en de bladzijde die Anne in Jacquelines poëziealbum geschreven heeft. Wanneer Otto Frank na de oorlog een exemplaar van Het Achterhuis aan Jacqueline geeft, denkt zij niet dat het boek veel gelezen zal worden. In haar bedankbrief durft ze dit echter niet te schrijven. Blz 146: Wie heeft er nu nog zin om iets over de oorlog te lezen. Iedereen is blij dat die voorbij is. Maar om hem een plezier te doen schrijf ik op het eind van mijn brief: Misschien wordt Annes boek nog eens beroemd! 

Hoe bijzonder is het dat zoveel jaar na de oorlog zowel het boek van Anne als het boek van Jacqueline beroemd zijn. Jacqueline ontving voor Je beste vriendin, Anne in 2012 zelfs een Zilveren griffel. Wat zal Anne trots geweest zijn op haar vriendin!

Poézieversje Cri-Cri

Hebt ge uw werk niet goed gedaan, 
kostbare tijd verloren, 
grijp opnieuw de arbeid aan, 
beter dan te voren. 

Hebben anderen u gelaakt, 
wat ge hadt misdreven, 
zorg dan dat ge 't beter maakt, 
dat is antwoord geven.

Poëzieversje Jacqueline

Blijf steeds een zonnestraaltje, Op school een aardig kind. Voor mij mijn liefste vriendinnetje, Dan wordt je door ieder bemind.