Gretel

De Jongen in de gestreepte pyjama is mijn favoriete boek aller tijden. Ik vind het zo prachtig mooi hoe John Boyne het leven in Auschwitz, door de ogen van twee kleine onschuldige kinderen, beschrijft. Zestien jaar lang hoopte ik op een vervolg en nu is het eindelijk zo ver. Dinsdag 4 oktober ligt Toen de wereld brak in de boekwinkel; het verhaal van Gretel Fernsby. Nog heel vaak heb ik aan de Duitse Bruno, zijn zus Gretel en de Joodse Shmuel gedacht. Zou Gretel ooit van haar ouders te horen gekregen wat er met haar broertje is gebeurd? Hoe denkt ze nu terug over de rol van haar vader? Welke straf heeft haar vader eigenlijk gekregen? Heeft ze haar grote liefde Kurt ooit nog wel eens terug gezien? Ik hoop dat de inmiddels hoogbejaarde Gretel al mijn vragen in dit nieuwe boek beantwoord.

Wat voor kind was Gretel in 'De jongen in de gestreepte pyjama' 

Een hopeloos geval (volgens Bruno)

Gretel is 12 jaar oud als het gezin van Berlijn naar Auschwitz verhiuisd, Bruno 9. Net als zoveel broers en zussen kunnen de twee elkaar niet uitstaan. Gretel vindt Bruno een lastpak eerste klas en Bruno vindt Gretel een hopeloos geval. Het enige goede aan wonen in Auschwitz is dat Grettel's vriendinnen Hilda, Isobel en Louise niet meer over de vloer komen. Bruna is als de dood voor hen. Ondanks dat de twee veel van mening verschillen zijn ze het over een ding eens; Auschwitz is een vreselijke plek om te wonen. Hun huis in Berlijn heeft vijf verdiepingen en staat op een vriendelijke plek. Dit huis is kaal, koud en verlaten. Ook zijn er geen kinderen om mee te spelen. Er zijn wel kinderen, maar niet het soort waar de twee mee zouden willen spelen. Als ze uit het slaapkamerraam van Bruno kijken, zien ze alleen maar vreselijk smerige kinderen in pyjamapakken lopen. 

Een poppenmoeder

Het meisje met de goudblonde vlechten is een echte poppenmoeder. Het eerste wat ze doet als ze in het nieuwe huis aankomt, is haar poppenverzameling uitpakken en de poppen een plek geven op haar nieuwe kamer. Omdat er geen vriendinnen in Auschwitz zijn, speelt Gretel veel met haar poppen. Wanneer Bruno en Gretel een jaar in Auschwitz zijn, verruilt ze haar poppen voor landkaarten. Overal aan haar muur hangt ze kaarten waarop ze de overwinningen van Duitsland met speldenknoppen aangeeft. 

Een allesweter en een pestkop (in de ogen van Bruno)

Op een dag besluit Bruno met Gretel over Auschwitz (Bruno noemt het Oudwis) te praten. Bruno begrijpt niet wie de mensen in de gestreepte pyjama's aan de andere kant van het hek zijn en waarom hij niet bij hen op bezoek mag. Gretel begrijpt er ook niet veel van, maar kopieert de woorden van haar ouders. De mensen achter het hek zijn de vijand, ze zijn slecht, gevaarlijk en het tegenovergesteld als zij. Zie filmscéne.

Elke dag wandelt Bruno stiekem langs het hek en gaat op bezoek bij zijn Joodse vriendje Shmuel. Bruno zit aan de ene kant van het hek, Shmuel aan de andere. Op een regenachtige dag verklapt Bruno per ongeluk aan zijn zusje dat hij eigenlijk bij Shmuel op bezoek had willen gaan. Uit angst zegt hij dat Shmuel zijn fantasievriendje is. Gretel is verrukt om dit te horen, omdat ze weer iets nieuws heeft om Bruno mee te pesten! Ze lacht hem uit en maakt hem uit voor krankzinnig. 

Een rustig, slim en eenzaam meisje

Gretel stelt geen vragen, ze observeerd iedereen die in hun huis werkt. Ze volgt het nieuws van het Duitse leger met interesse en klaagt, in tegenstelling tot Bruno, nooit over de saaie lessen van hun leraar meneer Liszt. Omdat ze geen vriendinnen heeft, brengt ze veel tijd alleen op haar slaapkamer door. Tegen haar vader zegt ze dat ze heel eenzaam is. 

Een smoorverliefde puber

Gretel heeft een oogje op de negentienjarige luitenant Kurt Kotler. Kurt is dagelijks in hun huis te vinden en assisteert haar ouders waar hij maar kan. Kurt draagt altijd keurig gepoetste glimmende zwarte laarzen en zijn uniform is tot in de puntjes verzorgd. Zijn helblonde haar draagt hij, net als zijn grote voorbeeld, in een strakke scheiding. De jongen is royaal met geurwater. Als Gretel hem ziet moet ze altijd vreselijk giechelen en draait met haar vingers krullen in haar haar. Wanneer Kurt na een ruzie met Gretel's ouders plotseling verdwenen is, is Gretel ontroostbaar. 

Een ontroostbaar meisje

Op een dag vertelt vader dat Bruno en Gretel samen met hun moeder terug gaan naar Berlijn. Wanneer Bruno afscheid neemt van zijn vriend Shmuel, besluiten de kinderen op zoek te gaan naar Shmuel's vader. Bruno trekt een gestreepte pyjama aan en duikt onder het prikkeldraad door. Enkele dagen later treffen soldaten een stapeltje kleding en laarzen van Bruno aan bij het hek. Van Bruno ontbreekt elk spoor. Gretel gaat na verloop van tijd met haar moeder terug naar Berlijn. Ze brengt veel tijd huilend door op haar kamer omdat ze haar broertje Bruno vreselijk mist. 

De illustraties zijn afkomstig uit de geillustreerde versie van het boek De jongen in de gestreepte pyjama. 

1. Gretel en Bruno kijken uit het slaapkamerraam en zien de gevangenen lopen. 

2. Het gezin komt aan in Auschwitz. Gretel draagt een van haar poppen in haar armen.