Tijdens het lezen van Firmin kwam ik veel verwijzingen naar andere boeken tegen. Dit gaf mij veel inspiratie en ik vatte dan ook het plan op om alle boeken die Firmin verslond, zelf ook te gaan lezen. En wat is er leuker dan dit samen met andere enthousiaste lezers te doen? Ik plaatste dus een oproep. Vandaag de eerste buddyread! Greet en ik lazen samen Oliver Twist van Charles Dickens.

De jonge Oliver Twist woont in het armhuis. Zijn vader is onbekend, zijn moeder is meteen na zijn geboorte gestorven. Als hij op een dag om extra eten vraagt, besluit het armhuis om Oliver in de leer te doen. Hij komt terecht bij een begrafenisondernemer, waar hij uiteindelijk wegloopt. Zo komt Oliver in Londen terecht en valt daar in handen van Fagin, de leider van een dievenbende. Tijdens de eerste keer dat Oliver mee uit stelen genomen wordt, gaat het al mis. Terwijl de andere jongens maken dat ze wegkomen met hun buit, een zakdoek van een heer, wordt Oliver opgepakt. De heer verklaart echter dat Oliver de dief niet is en besluit de jongen in zijn huis op te nemen.

Oliver Twist is geschreven door Charles Dickens en werd voor het eerst gepubliceerd in 1838. Het boek geeft een beeld van het 19e-eeuwse Engeland.

Waarom we kozen voor dit boek

Greet: Ik kon me met de beste wil van de wereld niet herinneren of ik Oliver Twist ooit gelezen had. Natuurlijk wist ik van het bestaan van het boek af (wie niet?) en wist ik dat het hoofdpersonage een Engels jongetje is, maar de kans zat erin dat ik deze klassieker nooit gelezen had. Het grote Firmin-project van Merel was de ideale gelegenheid om duidelijkheid te scheppen.

Merel: Volgens mij heb ik ooit een tekenfilm over Oliver Twist gezien, want het verhaal komt me wel heel bekend voor. Ik weet echter zeker dat ik het boek nog nooit gelezen heb. Ik wilde dit boek natuurlijk lezen in het kader van mijn Firmin-project, maar ook omdat ik heel benieuwd ben naar deze klassieker. Van Charles Dickens heb ik tot nu toe alleen A christmas carol gelezen, waarna ik wel benieuwd ben geworden naar zijn overig werk.

Aanklacht tegen wantoestanden in het Victoriaanse tijdperk

Merel: Doordat Oliver in het verhaal zowel onder de armen als onder de rijken komt, kon ik me als lezer een duidelijk beeld vormen van de klasseverschillen in Engeland in de 19e eeuw. Er is veel aandacht voor de omstandigheden in het armenhuis en hoe de beter bedeelde bevolking naar de armen kijkt:

Wat een schitterend voorbeeld van het effect van kleren was de jonge Oliver! Gewikkeld in de deken die tot dan toe zijn enige bedekking was geweest, had hij het kind kunnen zijn van edelman of bedelman. Zelfs voor de meest verwaten vreemdeling zou het moeilijk zijn geweest zijn maatschappelijke klasse te raden. Maar nu, gehuld in het oude, door veelvuldig gebruik vergeelde hansopje van calicot, was hij gemerkt en getekend: een gestichtskind, de wees uit een armhuis, de onaanzienlijke, halfverhongerde verschoppeling die geslagen en gesard door de wereld gaat, door iedereen veracht en door niemand beklaagd.

Greet: Dickens schreef het verhaal aan het begin van het Victoriaanse tijdperk. Het spreekt tot de verbeelding dat deze aanklacht tegen de toenmalige wantoestanden (wat het boek natuurlijk is) zo’n groot succes is geworden. Het lot van weeskinderen, de toestand in armenhuizen en de Engelse straten, het is hemeltergend. Niet te geloven hoe jonge kinderen ten prooi vielen aan criminelen en zonder reden afgeranseld werden.

Merel: Bizar om je voor te stellen hoe ze de armen zo min mogelijk te eten geven en dat nog naar zichzelf verantwoorden. Ook niet voor te stellen dat als je als echtpaar in een armenhuis terecht komt, je dan gescheiden van elkaar moet leven. En inderdaad, jonge arme kinderen vallen wel heel gemakkelijk ten prooi aan criminele bendes. Ze worden door de omstandigheden praktisch in de armen van deze criminelen gedreven.

Schrijfstijl

Greet: Al meteen na de eerste paar bladzijden viel me op hoe makkelijk dit verhaal leest, ik vond het meteen leuk! Of dat zo zou blijven? Het gaat tenslotte om een boek dat oorspronkelijk eind negentiende eeuw geschreven werd. Ik prees mezelf gelukkig dat ik een editie uit 2005 mocht lezen, al weet ik niet hoezeer de stijl van de eerste versie onder de vertaling ‘geleden’ heeft. De manier waarop met elkaar gecommuniceerd wordt, is soms ietwat hoogdravend en op andere momenten zeer helder.

Merel: Er zit humor in het boek, maar omdat de situaties waar het over gaat zo schrijnend zijn, is het toch eerder om te huilen dan om te lachen:

‘Toe nou maar, Oliver! Droog je ogen af aan de manchetten van je jasje en huil niet in je pap; dat is heel dom, Oliver.’ Dat was het zeker, want de pap was al zo waterig.

Greet: Vooral in het begin kent het boek zeer veel humor en dat ondanks de niet bepaalde gelukkige gebeurtenissen die beschreven worden. Later wordt dat duidelijk minder.

Personages

Merel: Het boek wordt gepresenteerd als een soort van biografie van Oliver Twist. Maar Oliver zelf leerde ik eigenlijk helemaal niet zo goed kennen. Gaandeweg het boek kwam ik er achter wat zijn afkomst is en ik zag ook veel van de omstandigheden waar hij in terecht komt. Oliver zelf blijft echter op de vlakte. De omgeving lijkt ook geen invloed op hem te hebben: of hij nou in het armenhuis woont, onder de dieven verblijft of bij de heer Brownly terecht komt, Oliver lijkt niet te veranderen (behalve dan qua gezondheid). Hij is goed en blijft goed. Dat vond ik niet heel realistisch: de omgeving waar een kind in verblijft, heeft toch wel invloed op diens gedrag. De dieven zijn slecht en blijven slecht. De personages zijn wat dat betreft dus heel zwart-wit.

Greet: Een groot deel van de personages komt helemaal tot leven, het is een plezier om over hen te lezen. Oliver, meneer Bumble, meneer Brownlow, de rechercheurs Blathers en Duff, de lieve Rose, de bijzondere Nancy en nog een aantal anderen. De meeste figuren uit de Londense onderwereld kwamen minder uit de verf, daar waren er wel een aantal die min of meer inwisselbaar waren.

Merel: Opvallend vond ik dat Fagin consistent als de jood beschreven wordt. Het kwam op mij niet over dat deze informatie echt relevant voor het verhaal was en bij andere personages wordt deze informatie niet gegeven. Schijnbaar was het dus wel heel belangrijk en/of bijzonder dat Fagin joods is.

De kindereditie uit 1999

Greet: Het leukste aan dit boek zijn de tekeningen, echt prachtig! Het verhaal blijft jammer genoeg niet altijd overeind. Kan natuurlijk moeilijk anders, wanneer je in heel weinig woorden een best dik boek moet ‘samenvatten’. Aanvankelijk is het allemaal heel goed te volgen, al wordt hier en daar voor een makkelijkheidsoplossing gekozen door dingen best anders neer te zetten dan in het origineel. Naar het einde toe echter wordt naar mijn gevoel het halve boek in een paar bladzijden gepropt, waardoor het voor nieuwe (en vooral jeugdige) lezers waarschijnlijk moeilijk te volgen is. Toch is dit boek aan te bevelen voor wie graag wil weten waarover Oliver Twist gaat, maar daar weinig tijd aan wil of kan besteden.

Beoordeling

Greet: 4,5 sterren. Ik ben onder de indruk van dit boek van Dickens. Ik heb het in geen tijd uitgelezen, dat zegt meestal veel over hoe ik een boek beleefd heb.

Merel: 3,5 sterren. Ik vond dit boek een sterke aanklacht tegen de sociale misstanden uit die tijd, zonder dat dit boek ook maar een moment zeurderig wordt. Een interessant boek, maar ik vond het jammer dat de personages zo zwart-wit waren.

Lezen voor de Hebban Reading Challenge

Met Oliver Twist kun je deze categorieën afvinken:

• Lees een Engelse klassieker
• Lees een boek dat zich afspeelt in de negentiende eeuw
• Lees een boek met een naam in de titel

Greet, dankjewel voor deze fijne en interessante Buddyread!

De volgende Firmin buddyread volgt in februari, dus stay tuned!