Leesclubverslag ‘Het meisje zonder naam’ – Diney Costeloe

Inleiding

We lezen de roman ‘Het meisje zonder naam’, een roman die zich afspeelt in en rond de Tweede Wereldoorlog. De schrijfster, Diney Costeloe, heeft inmiddels negen romans op haar naam staan, waaronder de bestseller ‘De verloren kinderen’. Vrijwel al haar romans hebben de Tweede Wereldoorlog als setting.

De titel van het boek verwijst naar de hoofdpersoon, Liselotte/Lisa. Zij komt als dertienjarige in haar eentje met het Kindertransport - een operatie waarbij joodse kinderen uit Duitsland naar Engeland werden overgebracht –in Londen aan. Na enige tijd weet ze haar plek te vinden in Engeland en in haar pleeggezin, maar na de Blitz-bombardementen raakt ze gewond en weet ze niet meer wie ze is. Lisa moet dan weer opnieuw beginnen, met hulp van andere mensen die haar helpen en met wie ze vriendschap sluit. Zal Lisa het overleven? En wat is er met haar ouders en broertje in Duitsland gebeurd?

De leesclub

‘Het meisje zonder naam’ was een buzzactie: vijftig lezers ontvingen het boek gratis en in ruil daarvoor plaatsten ze vier berichten op social media en schreven ze een recensie. Het deelnemen aan de leesclubdiscussie was een extra, niet-verplichte service, voor degenen die met anderen verder het boek in wilden duiken. Er was een handjevol lezers (vijf in totaal) die hiervan gedurende de hele looptijd van de leesclub gebruik maakten; bij sommige discussievragen doken ook andere lezers op. De vijf vaste lezers waren het tijdens de discussies grotendeels met elkaar eens. Hierdoor was er meer sprake van herkenning (‘Ja, dat vind ik ook’) dan discussie.

Verwachtingen uitgekomen?

De leesclubdeelnemers verwachtten allemaal een mooi, emotioneel boek, en hoopten wat meer te weten te komen over een relatief onbekende periode in de Tweede Wereldoorlog. Sommigen hadden al eerder boeken van Diney Costeloe gelezen en dat smaakte naar meer. De verwachtingen zijn grotendeels uitgekomen. De lezers vonden het een mooi verhaal, met (meestal) invoelbare emoties, en ze vonden het leuk dat ze weer wat geleerd hadden over de Tweede Wereldoorlog. De grote hoeveelheid personages, met hun eigen verhaallijn, gaven de lezers de mogelijkheid zich voldoende te verplaatsen in de personages. Harry was daarbij – naast Lisa – als personage favoriet.

Maar over de historische diepgang van dit boek was niet iedereen enthousiast. Er werd geconstateerd dat niet alle historische feiten kloppen en dat historische gebeurtenissen en verhaallijnen te weinig worden uitgediept. Dit gold ook voor de manier waarop het onderwerp ‘kindertransport van joodse kinderen naar Engeland’ werd neergezet.  De lezers vonden dit wél realistisch overkomen, maar men miste wel een beschrijving van de ‘ins en outs’ van het Kindertransport.

Desondanks prezen lezers wel de geloofwaardigheid van het boek. Vooral het deel waarin Lisa met veel angst de schuilkelder in gaat werd veel genoemd als geloofwaardig en invoelbaar. Bonnie bijvoorbeeld zegt hierover: Wat ik heel mooi beschreven vond was de Blitzkrieg in Londen. Ik vind dat die heel geloofwaardig is weergegeven. Ik zie het zo voor me en denk dat het ook echt zo ging.

Leuk is dat het boek een aantal lezers aanzette om op verder onderzoek uit te gaan, door op internet te zoeken naar de gebeurtenissen uit het boek of beeldfragmenten over die tijd te bekijken.

Schrijfstijl

De schrijfstijl kon niet bij iedereen op waardering rekenen. Vrijwel iedere leesclubdeelnemer merkte op dat de schrijfstijl simpel was. Voor sommige lezers té simpel. Zoals Marielle: Ik heb mij echt geërgerd aan de ontzettend simpele schrijfstijl... zo erg zelfs dat ik af en toe het boek echt weggelegd heb en moeite moest doen om verder te lezen. Ook Bonnie zei: De dialogen liepen vaak stroef en raar. En het hele verhaal mistte wat mij betreft diepgang, wat ik bij een historische roman juist wel verwacht. Toch zagen lezers ook de voordelen van de simpele schrijfstijl. Aukje merkte op dat de schrijfstijl eenvoudig is, maar dat maakt ook wel dat het makkelijk weg leest. Ook Paulien, die de schrijfstijl vergeleek met de jeugdboeken van Enid Blyton, vond dat het boek daardoor makkelijk las en voor een groot publiek toegankelijk is. Maar men was het erover eens dat meer diepgang het boek goed zou hebben gedaan.

Waardering

De lezers waren het erover eens dat het boek thema als naastenliefde, vertrouwen en omzien naar elkaar beetpakt. Tijdloze en universele thema’s. Marloes zegt hierover: Je kunt hun situatie - met ontheemding, omzien naar elkaar en menselijke relaties/naastenliefde - doortrekken naar vluchtelingen van nu. Het verhaal zelf vonden de lezers mooi en ontroerend. De uitwerking ervan had voor een aantal nog wel beter gekund: met meer diepgang, met meer aandacht voor de ontwikkeling van de personages en met meer uitdieping van de historische gebeurtenissen. Bonnie zei hierover: het is een feelgood roman met een historisch tintje.

Ook de stijl van schrijven werd door de een meer gewaardeerd dan door de ander. Veel lezers misten toch de diepgang. Maar zoals Marlies opmerkte: het is een prettig boek voor iedereen die kan leven met een eenvoudige schrijfstijl en minimaal uitgewerkte personages.

Het einde van het boek leverde nog wat discussie op. De een vond het passend en zielig, de ander vond het afgeraffeld. Voor Francisca was het (open) einde aanleiding om het (Engelse) vervolg te kopen en zo te weten hoe het Lisa verder verging.

Gemiddeld gaven de lezers in de leesclubdiscussie het boek drie sterren. De waardering liep van een tweesterrenbeoordeling tot een vijfsterrenbeoordeling. De verschillen in waardering voor dit boek kwamen dus bij de uiteindelijk beoordeling duidelijker naar voren dan in de gevoerde discussie.

Lees ook de recensies van de deelnemers aan de leesclub op de boekpagina van ‘Een meisje zonder naam’.