De leesclub verdiepte zich de afgelopen weken in Mischling. Een essentieel en indringend verhaal over familie, liefde en moed in oorlogstijd. In dit verslag lees je het eindoordeel van de leesclub over Mischling.

Over Mischling
Stacha en Perle zijn als tweeling onafscheidelijk, tot nazidokter Mengele hun magische wereld betreedt. In 1944 komen ze aan in Auschwitz samen met hun moeder en opa. De tweeling valt direct op omdat ze mischling zijn: blond haar en bruine ogen, dus Arisch en Joods tegelijk. Nazidokter Mengele neemt ze meteen op in zijn experiment. Ze worden gescheiden van hun familie en komen samen met andere tweelingen en andere bijzondere mensen in een apart gedeelte van het kamp. Al snel komen ze erachter dat er gruwelijke dingen gebeuren, maar ze hebben steun aan elkaar en vluchten weg in hun eigen magische wereld. Totdat Perle verdwijnt en Stacha niet anders kan dan ervan uit gaan dat ze dood is. Stacha vindt steun bij Feliks. Hij is zijn broer verloren. Nadat Auschwitz is bevrijd, trekken ze samen het verwoeste Polen in. Op zoek naar Perle en een nieuw leven. Hun tocht is niet gemakkelijk en erg gevaarlijk, maar ze hebben hoop en worden gedreven door wraak. Ze willen wraak nemen op Mengele.

Leesclub
Tijdens de leesclub werden er leeservaringen uitgewisseld. Het onderstaande is daarvan een samenvatting.

Gruwelijke gebeurtenissen
Veel van de leesclubleden hebben al veel gelezen over het onderwerp, maar niet over de experimenten van Mengele specifiek. Daarom hadden ze besloten zich voor deze leesclub in te schrijven. Wemmie: ‘De keuze voor dit boek is mij ingegeven door het thema concentratiekamp en de medische experimenten van Mengele. Niet voor mijn plezier maar ook om mezelf te herinneren dat dit nooit weer mag gebeuren’. Ze verwoordt precies wat meerdere leesclubleden zeggen. Evelien: ‘Ik lees dit soort verhalen niet voor mijn plezier. Ik zie het meer als een must. Zodat we het nooit vergeten’.

Overigens maakt de geladen inhoud het wel als boek uitermate geschikt voor een leesclub. Door het er samen over te hebben, kwamen we door het verhaal heen. Het samen beleven van het boek gaf dat we steun aan elkaar hadden tijdens het lezen.

Ontwikkeling personages
Stacha en Perle zijn de hoofdpersonages in het verhaal en Jeannie vraagt zich af: ‘Totdat ze in Auschwitz komen zijn het twee zielen en één gedachte. ‘Zijn het wel twee verschillende personages?’, kun je je dan afvragen.’ Maar op de vraag hoe de personages zich ontwikkelen, heeft niet iedereen snel een antwoord. ‘Omdat het boek zo ongebruikelijk is in allerlei opzichten, vind ik het moeilijk aan te geven welke ontwikkeling de hoofdpersonages doormaken. […] Eenmaal ten prooi gevallen aan de gruwelijke experimenten van Mengele verstoppen beide meisjes zich steeds verder in zichzelf. Ze raken elkaar letterlijk en figuurlijk kwijt’. Ook is het voor de lezers soms moeilijk om te geloven dat het verhaal wordt verteld door dertienjarige meisjes. Omdat ze zo wijs en volwassen overkomen. Wemmie geeft aan dat dit zo kan zijn omdat de oudere versies van de hoofdpersonages het vertellen. Diane zegt hierover: ‘In het gedeelte dat in Auschwitz speelt, worden ze snel volwassen door alles wat ze meemaken, maar in hun gedachten toch een kind’. Dina: ‘Het verhaal begint in 1944. De oorlog is al vier jaar bezig en de meisjes leven al geruime tijd ondergedoken met een moeder die sinds de nacht dat hun vader verdween, trillend en bevend door het leven gaat. […] Dat doet wat met een mens, laat staan met kinderen’.

Schrijfstijl
De waardering voor zowel de inhoud als de stijl waarin het boek is geschreven komen tot uiting in de leesclub. Tea: ‘Een heel toegankelijke schrijfstijl. Het wisselende vertelperspectief tussen Perla en Stacha zorgt voor variatie. […] De emotie lag niet altijd aan de oppervlakte, maar werd ook gesuggereerd. Dit is een verdienste van de auteur’.

Dina: ‘Een aangename schrijfstijl die tot de verbeelding spreekt. Het verhaal wordt afwisselend vanuit het perspectief van Perle en Stacha verteld, wat niet alleen voor afwisseling zorgt maar ook af en toe voor een adempauze. Wat niet wegneemt dat ik het boek niet in 1 keer heb kunnen uitlezen. Niet omdat het niet goed geschreven is, maar omdat het je bij de keel grijpt’.

Historische feiten
Mischling gaat over een zeer zwarte bladzijde van WOII: de experimenten van dr. Mengele in het concentratiekamp. Veel van de vreselijke dingen die hij heeft gedaan, zijn bekend, maar toch is het heel erg confronterend om er een fictie boek over te lezen. Dit heeft diepe indruk op de lezers gemaakt en velen gaven aan dat ze het juist hierdoor zo fijn vonden dat we het boek samen hebben gelezen en samen konden bespreken in de leesclub.

Op de vraag of de lezers nieuwe historische feiten te weten waren gekomen, zeiden de meeste deelnemers: ‘Niet direct, want ik controleer de feiten die ik in een boek lees doorgaans niet.’. Toch was het voor velen een aanleiding om meer over de oorlog te lezen.

Nieuw was wel de ontdekking dat het na de oorlog zo’n chaos was en dat de tweeling (en zovelen met hen) een ware strijd moesten leveren om hun leven weer op de rit te krijgen. Hierover wordt niet vaak verteld en het is goed om dat stuk van de geschiedenis ook eens te belichten. Ook de pijn van na de oorlog, dat zo mooi wordt beschreven in Mischling, heeft diepe indruk gemaakt op de lezers. De historische feiten droegen dus zeker bij aan de beleving van het boek.

Boodschap
Wat is de boodschap van een heftig boek als Mischling? Volgens de meeste lezers is het: er zijn vreselijke dingen gebeurd, zowel tijdens als na de oorlog. Dit mogen we nooit vergeten. En we moeten herdenken, zodat het nooit weer kan gebeuren. Helaas blijkt uit de feiten dat herdenken alleen niet genoeg is, maar toch mogen we nooit vergeten hoe erg het is geweest.

De schrijver zelf heeft misschien deze boodschap helemaal niet willen geven, denken een aantal lezers. Het is haar stijl en taal die centraal staan in het verhaal.

Beoordeling
Enkele beoordelingen van de leesclubleden:

IngeBrun beoordeelt het boek met vijf sterren: ‘Een mustread voor iedereen, alleen al om deze tijd nooit te vergeten’.

Evy2004 geeft vijf sterren en zegt: ‘Dit boek laat je stilstaan bij een van de meest gruwelijkste gebeurtenissen uit de geschiedenis, waarvan we allemaal hopen dat wij het zelf nooit mee hoeven te maken’.

Evelien beoordeelt met vier sterren: ‘Ondanks je je afvraagt of een schrijver überhaupt wel fictie mag schrijven over een dergelijk beladen onderwerp, maakt het ook dat je het boek steeds weer oppakt en met hoop in je hart weer verder leest’.