In mijn blog Buddyread gezocht/gevonden! zag Barisca een boek dat ze vorig jaar al eens gelezen had maar graag nog eens wilde lezen. Zo gezegd zo gedaan, en onze buddyread met het boek ‘Het land van de Samen’ was een feit. Ik kocht dit boek zelf ooit bij de kringloop waar ik altijd als eerste kijk bij de kast ‘waargebeurd’, het boek zag er ongelezen uit en het rook ook nog erg nieuw, de foto op de voorkant trok me aan en nadat ik de achterkant had gelezen was de aankoop toen snel gemaakt. 

Over het boek:

Nieuwsgierig geworden door de vondst van vier prachtig geweven Samische schoenbanden op zolder vertrekt een jonge vrouw naar Noord-Zweden om haar familiegeschiedenis uit te pluizen. Een geschiedenis die begint met het meisje Njenna, dat in 1862 haar familie verlaat en in het zuiden een nieuw bestaan probeert op te bouwen. Maar de argwaan jegens de Samen en hun (vermeende) magische krachten is groot en haar leven – en dat van haar dochters en kleindochters – wordt getekend door hun anders-zijn.

Een roman over de kracht en kwetsbaarheid van vier generaties vrouwen. Voor de liefhebbers van Marianne Fredriksson en Herbjørg Wassmo.

Over het lezen

Als eerste nog wat extra achtergrondinformatie. Deze blog over het boek kwamen Barisca en ik beiden tegen toen we wat opzochten.

Ik vond het boek dan wel in de kast waargebeurd maar de auteur geeft zelf aan dat het een roman is. Nu spreekt ze zichzelf wel een klein beetje tegen door wat er voorin het boek staat (Stensvedjan is een magische plek waar ik vroeger als kind veel zomers heb doorgebracht. Deze plek vormt het decor van dit verhaal. Verder is alles in dit boek aan mijn eigen fantasie ontsproten en komen de gebeurtenissen niet overeen met de werkelijkheid) en wat ze in een interview zegt. Laten we het erop houden dat wellicht het ik-verhaal ongeveer het verhaal van Annica zelf is, ze vertelt namelijk in het eerdergenoemde interview dat ze thuis tegen stilte aanliep als ze vragen had over haar Sami identiteit.

Beiden hebben we een interesse die verder gaat dan gebruikelijk voor Noorwegen dan wel geheel Scandinavië. Barisca las het boek vorig jaar dus al eens en was er toen heel enthousiast over zoals te lezen valt in haar recensie.

Ik had een klein beetje moeite in het verhaal te komen, dit had voornamelijk te maken met de namen van de personen. Het zijn geen namen die je dagelijks hoort en gebruikt en als er dan wat namen een beetje op elkaar lijken, Aanse, Aanta Naahkese en Antaris dan moet je even goed bij de les blijven. Wat erg prettig is dat er voorin het boek een stamboom staat die begint bij Njenna en haar ouders en eindigt bij de ik-figuur die het verhaal in 2002 optekent.

We volgen in het boek, dat uit drie delen bestaat, eerst Njenna en haar ouders en familie, daarna Nejnna en haar dochter Ristin en als laatste Ristin en haar kinderen en kleinkinderen. Tussendoor zijn er de hoofdstukken uit 2002 waarin de ik-figuur verhaald over haar zoektocht naar haar voorouders. In haar eigen familie loopt ze dus tegen stilte aan, mede omdat men vroeger niet zo positief over de Samen dacht. Men probeerde destijds als Sami zo goed mogelijk te integreren door Zweeds danwel Noors te spreken en niet meer een van de Sami talen. Dit proef je ook duidelijk uit de verhalen, zowel de verhalen in het heden als in de verhalen vanaf het 2e deel. Njenna heeft namelijk haar familie verlaten en woont in een huis en niet meer in een tent maar echt een Zweedse zal ze nooit worden.

Van links naar rechts: handgeweven Sami schoenbanden | kudde rendieren | het Sámi Parliament in Karasjok Noorwegen | Sámi ring met kleine ringetjes.

Barisca: Af en toe lees ik een mooie quote zoals Njenna die tegen haar kleindochter zegt: Als je weet wie je bent en waar je vandaan komt, dan weet je ook wie de mensen zijn die je tegenkomt.

Deze quote geeft toch ook wel aan dat de Sami die in dezelfde streek woonden en met hun rendieren en hun families van de zomer naar de winterweide trokken elkaar veelal kenden. In het boek lees je ook dat als men elkaar tegenkwam men alle familieverhalen en roddels uitwisselde en men weer helemaal op de hoogte was van elkaar reilen en zeilen.

De handgeweven schoenbanden komen een paar keer terug in het boek en zijn de rode draad waardoor de ik-figuur interesse heeft gekregen in haar voorouders en haar geschiedenis.

Njenna die probeert het leven van een normale Zweedse te leiden en haar dochter Ristin ook zo op te voeden. Ristin voelt pas later in haar leven dat ze niet weet waar ze vandaan komt en wat haar voorgeschiedenis is. Haar moeder heeft haar daar nooit iets over verteld. Ristin, die zichzelf Kristina noemde, kan haar kinderen dus ook niet veel vertellen over haar voorouders maar hetgeen ze weet vertelt ze ook niet, daar zwijgt ze over. Haar dochter heeft vooral veel interesse in haar achtergrond maar er wordt gewoon niet over gepraat. Sami, of Lappen zoals men ze toen vaak nog noemde, hadden een slechte naam bij de lokale bevolking en werden toch wel als minderwaardig beschouwd. De kleinkinderen van Ristin, vooral de middelste kleindochter, heeft ook heel veel interesse in de Sami cultuur net zoals de ik-figuur, de ik-figuur krijgt dan ook wat hulp van haar tante.

In het begin is het een behoorlijk donker boek, naar het einde toe merk je daar een verschil in, als de ik-figuur meer over haar achtergrond te weten komt wordt het boek lichter maar toch is er voor haar nog een lange weg te gaan. Getuige de reacties op het boek in Zweden geldt dat voor heel veel jonge Sami.

Als je nog meer wilt lezen over de Sami kan ik deze Engelse Wikipedia link aanbevelen. Tevens is dit artikel in Trouw erg interessant. Ook deze link waarin Sami vrouwen jojken, de traditionele manier van zingen is erg mooi om te zien en te horen.