Ideke had aangegeven graag een buddyread met mij te willen doen, ik stelde toen voor, omdat we beiden Bookchoice boeken hebben, om voor een Bookchoice boek te kiezen. Ideke was dus degene die ‘De jongens van Nickel’ koos en meer dan het feit dat het over een school ging wist ik niets van het boek. Ideke kwam op de website van de onlinebibliotheek 'De leesclub' tegen en laten zij nou ook dit boek lezen!

Wij pikten hun vragen dus om te beantwoorden en ze aan te vullen met dingen die we kwijt willen. Om die reden bevat deze buddyread dus wellicht wat spoilers!

Over het boek

Whitehead ontleedt een duister hoofdstuk uit de recente Amerikaanse geschiedenis - het tijdperk van de Jim Crow-rassenwetten in het zuiden van Amerika - aan de hand van het verhaal van twee tieners op een helse tuchtschool in Florida.

‘De jongens van Nickel’ van Colson Whitehead is de hartverscheurende opvolger van de bekroonde internationale bestseller ‘De ondergrondse spoorweg’. In deze nieuwe roman ontleedt hij een nog recenter duister hoofdstuk uit de Amerikaanse geschiedenis – het tijdperk van de Jim Crow-rassenwetten in het Zuiden van Amerika – aan de hand van het verhaal van twee tieners op een helse tuchtschool in Florida. Het zijn de beginjaren van de burgerrechtenbeweging, en de zestienjarige Elwood Curtis gaat zijn toekomst vol vertrouwen tegemoet. Totdat hij vanwege een vergissing op de Nickel Academy belandt. Met name de zwarte jongens worden aan het sadisme van hun witte bewakers uitgeleverd. Misbruik, marteling en corruptie zijn aan de orde van de dag; voor het minste vergrijp worden de jongens ‘naar achter’ gebracht – vanwaar ze nooit meer terugkomen. In deze gruwelkamer is er voor Elwood één houvast: zijn vriend Turner, die geen enkele ambitie koestert, behalve ontsnappen uit Nickel.

Over de schrijver

Colson Whitehead (New York, 1969) debuteerde in 1999 met de roman 'De intuïtionist'. Daarna publiceerde hij verschillende romans die ook in het Nederlands werden vertaald, waaronder 'Sag Harbor'. Zijn grote doorbraak volgde in 2016 met 'De ondergrondse spoorweg', waarvoor hij onder andere de National Book Award en de Pulitzerprijs kreeg.

Buddyread

We begonnen ongeveer tegelijk in het boek. Na het lezen van de proloog appte ik Ideke dat het verstandig was er wellicht een wat luchtiger boek naast te lezen omdat het proloog heftig was. Ook het eerste hoofdstuk was dat. Daarna viel het wel eventjes mee totdat het verhaal op de school was aanbelandt. Ideke antwoorde dat ze dat al wel verwacht had en er zeker ook iets luchtigs naast zou lezen.

Ideke was op vaart want in amper drie dagen las ze het boek uit, ik maakte de laatste meters op dag vier en wilde gewoon weten hoe het afliep. De epiloog had nog een verrassing in petto die we beiden niet hadden zien aankomen.

Ik vroeg Ideke of ze al eens eerder iets van deze auteur had gelezen:

Ideke: Dit wordt inderdaad mijn tweede boek van Colson Whitehead. Enkele jaren geleden las ik De ondergrondse spoorweg. Het is alweer een poos geleden maar mij staat nog steeds bij dat racisme en terreur daarin een prominente plaats had. Bij dit boek verwachtte ik ook weer zulke heftige situaties. Omdat ik hiervoor enigszins huiverig was stelde ik het lezen maar steeds uit totdat ik ervoor in ‘the mood’ was. Gelukkig diende zich deze gelegenheid nu aan in de vorm van een buddyread met jou Francisca.
Francisca: Voor mij was het dus mijn kennismaking met deze auteur en ik moet zeggen een verhaal schrijven dat kan hij zeker!

We keken samen naar de vragen in de leesclub en besloten deze allebei te beantwoorden.

Wat is de betekenis van de lege encyclopedie?

Ideke: in eerste instantie had ik bij het lezen van deze passage niet in de gaten dat er een diepere betekenis achter lag. Pas bij het gaan beantwoorden van deze leesclubvragen viel bij mij het kwartje.

Wat een subtiele literaire verwerking van een wrede vorm van racisme. Had jij dat ook Francisca?

Francisca: Jazeker, ik had ook eerst niet door dat dit een vorm van racisme was, ik dacht bij het lezen van het stuk wie doet nu zoiets, hoe komt zoiets in je hoofd op om te doen? Tja, toen dus, bij de blanken die zo racistisch waren dat ze dit deden, ongelooflijk!

Wat vind je van de keuze van de vertalers voor 'blanken' en 'negers'?

Francisca: Ik persoonlijk vind het duidelijk zeggen wat er bedoeld wordt. Ik vond het nigga wat ook veelvuldig in het boek voorkomt persoonlijk veel minder prettig lezen. Ondanks dat de donkere jongens dit onderling zeiden vond ik dit toch echt meer als een scheldwoord overkomen. Het woord negers waarmee de donkere medemens en het woord blanken waarmee de niet donkere medemens mee aangeduid wordt is duidelijk. Overigens had ik het idee dat er vaker zwarten stond dan negers. De Mexicaanse Jaimie waarbij ze niet wisten of hij nu bij het zwarte deel van de school of het blanke deel hoorde vond ik bijzonder beschreven.

Ideke: Het was inderdaad opvallend dat het moeilijk was om de Mexicaanse Jaimie in een bepaald hokje te kunnen duwen. Dat betekent maar weer dat als er een kleine beetje afgeweken wordt van de zwart-wit lijn het moeilijker wordt om iemand te classificeren.
Voor de donkere medemens werden meerdere synoniemen gebruikt zoals Niggers, Nikkers, Nigga’s, Neger en Negroïde. Elk beschreven woord kwam op mij over als een scheldwoord, overigens werd het ook onderling tussen de donkere jongens gebruikt. Waarschijnlijk zijn ze vergroeid met dit stigma zodat ze niet meer beter weten. Voor de blanken werd een enkele keer het woord redneck gebruikt of die witte knakker.

Is dit uiteindelijk een donker of hoopvol boek?

Francisca: Ik vind het deels een donker boek, maar omdat dit alles nu in de openheid is toch ook een hoopvol boek omdat er gelukkig ook jongens zijn die Nickel hebben overleefd. Dat ze er hun leven lang last van houden is niet meer dan logisch als je leest wat er allemaal gebeurd is overigens.

Ideke: Het boek heeft zeker zijn duistere kanten maar overwegend vind ik de hoop overheersen. Martin Luther King wordt regelmatig genoemd met onder andere de uitspraak: Duisternis kan niet met duisternis verdreven worden, dat kan alleen met licht. En haat kan haat niet verdrijven, dat kan alleen de liefde. Tenslotte zijn Negers ook Amerikanen en hun lot is het lot van dit land. King blijft de negers aansporen om de hoop op een Amerikaanse harmonieuze samenleving niet op te geven. Deze hoop heeft Elwood altijd met zich meegedragen, immers overleven was niet genoeg, je moest leven en blijven opkomen voor de rechten van iedereen.

Francisca: Mooi dat je die tekst van Martin Luther King aanhaalt, die vond ik erg mooi. Overigens denk ik wel dat de gewone mens het erg moeilijk gevonden zal hebben om haat met liefde te verdrijven. maar inderdaad wat je al zegt, je moest leven en blijven opkomen voor de rechten van iedereen. Ik heb trouwens de originele Amerikaanse quote even opgezocht:

Darkness cannot drive out darkness; only light can do that. Hate cannot drive out hate; only love can do that.

Welke scène is jou het meest bijgebleven?

Francisca: De scene dat Elwood met drie anderen naar het Witte Huis gebracht werd en hij als laatste aan de beurt was. Hij had bij de drie eerder gestraften de slagen met de riem geteld en het lukte hem niet om zijn slagen te tellen…

Ideke: Dit was voor mij ook ongetwijfeld de heftigste scène van het boek. Ik kan hier niets meer aan toevoegen.

Wat vind je van de wending aan het einde van het boek?

Francisca: Die had ik totaal niet zien aankomen. Wel een hele bijzondere wending. Aan de ene kant tragisch en aan de andere kant ook erg mooi.

Ideke: Het was echt een verrassende wending en zoals Francisca al zegt, totaal niet aan zien komen.

Conclusie

Ideke: Ik ben blij dat ik dit boek samen met Francisca heb mogen lezen. De leesclubvragen zorgden hierbij voor een waardevolle aanvulling. Een heftige roman bestaande uit 3 delen, elk deel eindigend met een cliffhanger. Een prettige schrijfstijl, boeiend van begin tot eind. Mijn waardering 4****. Dank je wel Francisca dat je mijn leesbuddy wilde zijn.

Francisca: Ik vond het erg leuk om tussendoor even over het boek te appen met je, geeft toch net even een andere dimensie aan het lezen van zo’n boek. Jij dus ook dank voor het zijn van mijn reading buddy. Ook ik waardeer het boek met 4****.

Aanvulling met informatie van de auteur

Dit boek is fictie. Alle gebeurtenissen, dialogen en personages, met uitzondering van enkele algemeen bekende historische figuren, zijn ontsproten aan de fantasie van de schrijver en dienen niet als bestaand te worden opgevat. Ook verder is elke gelijkenis met personen, levend of dood, louter toeval.

Dit boek is een roman en alle personages zijn aan mijn brein ontsproten, maar het verhaal is geïnspireerd op de geschiedenis van de Dozier School for Boys in Marianna, in de staat Florida.
Officialwhitehouseboys.org is de website van hen die Dozier overleefden, en daarop zijn de verhalen van oud-leerlingen te vinden, in hun eigen bewoordingen. (Deze verhalen zijn heftig!)