Ik zag een oproep op Facebook van Ambo | Anthos uitgeverij over dit boek en schreef me in. Ik behoorde tot de gelukkigen om een e-pub te mogen ontvangen. Na het lezen van het boek kan ik zeggen dat ik weer wat geleerd heb over WO2.

Over de auteur

Gaëlle Nohant werd in 1973 in Parijs geboren en woont nu in Lyon. Ze is de auteur van L'Ancre des rêves, gepubliceerd in 2007 en winnaar van de Encre Marine prijs, georganiseerd door de Franse marine. Haar tweede roman, La Part des flammes, vertelt het tragische verhaal van de brand in de Bazar de la Charité in 1897 - het werd bekroond met de Prix du Livre de Poche 2016 en de Prix du Livre France Bleu - Page des Librairies. In Légende d'un dormeur éveillé verbeeldt Gaëlle het leven van de schrijver Robert Desnos in Parijs tijdens de Roaring Twenties. Het boek won de Prix des Librairies 2017.

Haar laatste roman, Le Bureau d’éclaircissement des destins, won de Grand Prix RTL-Lire 2023. Deze aangrijpende roman speelt zich af in het hart van The International Tracing Service - een organisatie die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd opgericht om nazimisdaden te onderzoeken, vermiste mensen op te sporen en te ontdekken wat er van hen is geworden.

Het boek wordt momenteel in 10 talen vertaald en verfilmd.

Over het boek

Bijna zeventig jaar na de Tweede Wereldoorlog krijgt de Française Irène de opdracht om de duizenden voorwerpen die in de bevrijde kampen gevonden zijn, terug te geven aan de eigenaren of hun nabestaanden. De spullen lagen al die tijd opgeslagen in het archief van het documentatiecentrum waar ze werkt. Maar waar moet ze beginnen? Ze kiest een oude pop, een medaillon en een geborduurde zakdoek... Elk voorwerp met een eigen verhaal.

Tijdens haar onderzoek stuit Irène op de mysteries van het centrum en van haar eigen historie. Blijft het alleen bij geschiedenis of blijken de schimmen uit het verleden toch veel levendiger dan gedacht?

In haar zoektocht neemt Nohant je mee van Warschau naar Parijs en Berlijn, via Thessaloniki naar Argentinië, en zie je de mensheid op haar slechtst, maar ook op haar best. Van wie ze waren is een verwoestend mooie roman over ons verleden en de kracht van hoop.

Mijn recensie

In het boek volgen we Irène die de opdracht heeft om de duizenden voorwerpen uit de kampen van de tweede wereldoorlog terug te geven aan de eigenaren of hun nabestaanden. Eerlijk gezegd wist ik niet dat deze voorwerpen er waren, ik dacht altijd dat deze spullen omgesmolten waren en op die manier bij de nazi’s in het bezit waren gekomen. Nu blijkt dat dit laatste enkel met de spullen van de joden gebeurde, maar er zaten nog zoveel meer mensen in de kampen. Irène en haar collega’s hebben toegang tot de volledige digitale archieven van de International Tracing Service. De huidige naam van deze dienst is overigens de Arolsen Archives.

Omdat Irène aan diverse zaken tegelijk werkt raakte ik soms even het spoor bijster want kwam die persoon nu uit Griekenland of was dit toch een andere persoon? Overigens vertrokken ook daadwerkelijk overlevenden uit Duitsland, of het land waar ze opgevangen waren, op zoek naar hun familieleden of familie, of als men al wist dat die er niet meer waren, op zoek naar een nieuw leven. Maar het waren niet enkel de overlevenden die vertrokken uit Duitsland en elders een nieuw leven probeerden op te bouwen, ook Nazi’s deden dit en veranderden hun naam om aan hun straf te ontkomen.

De zoektocht van Irène is voor sommige objecten niet makkelijk en ze heeft hulp van andere archief instanties nodig, zoals bijvoorbeeld het internationale rode kruis maar ook het archief van Yad Vashem. Het lukt Irène om verhalen en geschiedenissen van mensen bloot te leggen, tegelijkertijd leer je haar eigen geschiedenis kennen. Ze is een Française woonachtig in Duitsland, heeft een zoon die studeert en die een goede vriend heeft die joods is. De moeder van deze goede vriend is ook een goede vriendin van Irène. Haar Duitse schoonfamilie weet jaren niets van haar werk aangezien er niet over gesproken mocht worden, dat verbod was pas sinds de laatste jaren opgeheven.

De zoektocht van Irène vind ik goed beschreven, de personen zelf zijn fictie maar de fictieve plots en personages zijn dus op historische werkelijkheid gebaseerd en dit heeft ze naar mijn idee zeer goed gedaan.

Dit boek heeft weer een stukje van WO2 blootgelegd waar ik niet veel tot niets van wist.

Persoonlijk vind ik de Nederlandse cover niet passen bij het boek, als ik het in de winkel zou zien liggen zou ik het niet oppakken omdat ik niet zou verwachten dat dit verhaal er achter zit. De vier andere covers vind ik vele malen beter bij het boek passen en zijn ook meteen duidelijk waar het over gaat. 

Characters = 8 | Atmosphere = 8 | Writing Style = 7 | Plot = 8 | Intrigue = 9 | Logic = 8 | Enjoyment = 8 | Score 8,00 = 4 sterren

Interessante informatie & links:

Een Interview met Gaëlle Nohant over het boek in het Engels

De website van de Arolsen Archives [omdat mijn opa in WO2 opgepakt is voor verzetswerk dacht ik laat ik zijn naam eens invoeren, er blijken 16 documenten te zijn die betrekking op hem hebben, deze staan niet openbaar en kunnen opgevraagd worden door een verzoek in te dienen, wat ik dus natuurlijk meteen gedaan heb! Het kan tot vier maanden duren voordat ik antwoord krijg, maar goed dat geduld heb ik wel.]

Via de hashtag #StolenMemory kom je bij verhalen achter persoonlijke bezittingen. Dit is een Nederlandse website.

Ik wist niet dat er verschillende soorten joden waren, maar in het boek worden de Asjkenazische joden genoemd dus ik zocht dit meteen op Wikipedia op.

Een link naar de Yad Vashem archieven.

In een eerder boek wat ik las, (helaas nog steeds niet vertaald in het Nederlands) leerde ik het Lebensborn programma al kennen. In dat artikel wordt ook de kidnapping van kinderen door Nazi-Duitsland genoemd, maar die Wikipedia-pagina heb ik toen niet gelezen, nu wel omdat er in het boek ook over gesproken werd. De ruim 200.000 etnische Poolse kinderen die gekidnapt werden en uit hun huizen werden ontvoerd en onder dwang naar nazi-Duitsland werden vervoerd voor dwangarbeid, medische experimenten of germanisering. Een van de personen waar Irène naar op zoek was, was zo’n ontvoerd kind.