Ian McEwan - Machines zoals ik
Over het boek
Machines zoals ik is een boek dat speelt in het Engeland van 1982. Maar wel een Engeland waarin de geschiedenis een andere loop heeft gehad. De ontwikkelingen rond kunstmatige intelligentie en computers zijn veel sneller gegaan dan in werkelijkheid. Dit heeft vooral te maken met het feit dat de geniale wiskundige Alan Turing (die in werkelijkheid in 1954 zelfmoord pleegde) is blijven leven.
Machines zoals ik is dus een toekomstroman die in het verleden speelt. De ik-verteller Charlie verwerft een van de 25 ontwikkelde kunstmatige mensen, Adam, die razendsnel leert en steeds zelfstandiger wordt. Dat zorgt voor allerlei complicaties, onder andere in de relatie tussen Charlie en zijn vriendin Miranda, die op zeker moment zelfs met Adam naar bed gaat.
Miranda blijkt ook een geheim mee te dragen, waar Adam, met zijn toegang tot internet en mogelijkheden om informatie snel te verwerken, meer van weet.
YouTube
Ian McEwan bezoekt de studio waar de modellen voor de voor- en achterkant van de oorspronkelijke Engelse uitgave van de roman werden gemaakt.
Over de auteur
Na een studie Engels en ‘creative writing’ publiceerde Ian McEwan (Aldershot, 21 juni 1948) in 1975 zijn eerste boek, de verhalenbundel De laatste dag van de zomer. Onder die titel verscheen dit debuut eerst in het Nederlands: uitgever Jacob Groot van De Harmonie had enkele verhalen van McEwan gelezen en was de Engelse uitgevers voor met publicatie.
Hoewel hij met zijn eerste verhalenbundels en de romans The Cement Garden (1978) en The Comfort of Strangers (1981) veel succes had, moesten veel lezers ook wel even slikken vanwege de schokkende scènes die ze bevatten. Het leverde McEwan de bijnaam Ian McAbre op.
Vanaf The Child in Time (1987) veranderde dat beeld en inmiddels is McEwan een van de meest vooraanstaande Britse auteurs met een groot aantal romans op zijn naam die zowel bij lezers als critici veel succes kennen. Voorbeelden zijn het met de Booker Prize bekroonde Amsterdam (1998) en de (ook verfilmde) romans Enduring Love (1997), Atonement (2001) en The Children Act (2014).
Meer over Ian McEwan
- De website van Ian McEwan
- Uitgebreid auteursportret bij The British Council
Discussietips
1. Welk beeld heb je gekregen van ik-verteller Charlie?
2. In hoeverre is/wordt Adam menselijk?
3. Charlie is de ik-verteller in de roman. Tot wat voor interpretatie leidt dat van de titel Machines zoals ik?
4. Wat is de functie in de roman van de verhaallijn rond het jongetje Mark? In hoeverre vond je dit een verrijking van de roman?
5. In De Standaard (12 juli 2019) schrijft recensent Geerdt Magiels: ‘De vraag waar McEwan in slimme bewegingen omheen cirkelt is niet zozeer of machines kunnen denken, maar wel wat is het om een mens te zijn.’ Hoe denk je over deze stelling?
6. Machines zoals ik bevat veel beschouwende passages over onder andere kunstmatige intelligentie en menselijk bewustzijn, maar ook over diverse andere wetenschappen en morele vraagstukken. In hoeverre vormden die voor jou een belemmering om te genieten van het verhaalverloop?
7. In de gesprekken van Charlie met zijn grote held Alan Turing blijkt dat ze verschillend denken over de mate waarin een robot menselijk kan zijn. En wat daarvan dan de consequenties zouden zijn, bijvoorbeeld welke ‘mensenrechten’ een robot dan zou moeten hebben. Welke gedachten hierover heb jij je gevormd?
8. De roman schetst een toekomstscenario, maar speelt in de (alternatieve) historische werkelijkheid van 1982. In hoeverre voegt dat ‘what-if’ element voor jou iets toe aan de roman?
9. Charlie en Miranda komen uiteindelijk tegenover Adam en diens strikte redenering over wat juridisch strafbaar is, te staan. Wat vond je als lezer dat er moest gebeuren en wat hoopte je dat er zou gebeuren? Wat was rechtvaardig?
10. Vind je het toekomstperspectief van de kunstmatige mens dat McEwan schetst overtuigend? Waarom wel of niet?
11. Aan het eind van hoofdstuk vijf stelt Adam dat de roman overbodig zal worden als de verbintenis tussen mensen en machines voltooid is: ‘Onze verhalen zullen geen relaas van eindeloze misverstanden meer zijn.’ Hoe denk je over die bewering?
Achtergronden
1. YouTube: Interview (ca. 16 minuten) van Ian McEwan met de New Scientist
2. Wat gebeurde er in werkelijkheid in Groot-Brittannië in 1982?
3. Meer over Alan Turing. De Bank of England heeft het portret van Alan Turing uitgekozen voor het nieuwe bankbiljet van 50 pond. Het wordt vanaf eind 2021 in de roulatie gebracht.
4. Meer op Hebban:
- Literatuur of science fiction? Genremelange: Leden van de Literatuur Club en de Scifi & Fantasy Club van Hebban bespraken Machines zoals ik.
- Recensies van Hebban-lezers van Machines zoals ik.
- De Hebban-leesclub rond Machines zoals ik.
