Mathijs Deen - Het lichtschip
Over het boek
Het lichtschip Texel ligt voor de kust van Den Helder in de Noordzee en fungeert als baken voor het scheepvaartverkeer in een tijd dat nog niet alle schepen zijn uitgerust met moderne navigatie-apparatuur. De bemanning van elf personen draait diensten van vier weken aan boord, waarna men steeds twee weken vrij is.
Na zo’n verlofperiode neemt de scheepskok een geitenbokje mee aan boord, met het voornemen het dier te verwerken in een gerecht dat hij kent uit zijn jeugd in het toenmalige Nederlands-Indië. Dat is het begin van een periode waarin de zaken op het lichtschip anders lopen dan gebruikelijk, met dramatische gevolgen.
De novelle Het lichtschip stond in 2021 op de longlist van de Libris Literatuur Prijs.
YouTube
Mathijs Deen vertelt (in het Duits) over Het lichtschip, in Duitsland verschenen onder de titel Der Schiffskoch (circa 5 minuten).
Over de auteur
Mathijs Deen (1962) maakt radiodocumentaires voor het programma OVT van de VPRO en is schrijver van fictie en non-fictie. In de periode 1997-1999 verschenen enkele boeken bij de Groningse uitgeverij Passage, in 2011 begon zijn tweede schrijversloopbaan met de bijzondere verhalenbundel Brutus heeft honger (2011). Tot zijn fictiewerk behoort ook de roman Onder de mensen (2016), een drastische herschrijving van een van zijn eerdere boeken.
Het non-fictieboek De Wadden (2013), over de geschiedenis van de Waddeneilanden, ging 30.000 keer over de toonbank. In Over oude wegen (2018) reisde Deen door Europa en legde zo de geschiedenis vast.
De website van Mathijs Deen
Discussietips
1. Deen biedt de nodige aanknopingspunten om het verleden van Lammert te reconstrueren, zonder dat helemaal uit de doeken te doen. Welk beeld van dat verleden heb jij je gevormd?
2. Ook van de figuur van Snoek krijg je als lezer wat meer achtergronden. Hoe ben jij hem gaan zien? Hoe ziet hij zichzelf?
3. In hoeverre hebben Lammert en Snoek iets gemeen in hun jeugd?
4. Welke beeld heb je van Lammerts moeder gekregen? Hoe omschrijf jij de band met haar zoon? Waarom zou die zo zijn?
5. Er zijn twee bokjes in Lammerts leven. Welke invloed hebben die op hem?
6. Wat doet bij Lammert het plan ontstaan om een bokje mee te nemen naar het schip?
7. Als Lammert bij Beitske op bezoek gaat, reageert zij op Lammerts opmerking ‘De meisjes hebben allemaal al een bok’ met: ‘En dan is het ook weer zonde’ (p. 23). Deen schrijft vervolgens: ‘Lammert hoefde niet te weten wat ze bedoelde en Beitske ging het niet uitleggen.’ Hoe leg jij haar opmerking uit?
8. Snoek ziet de blik van een reptiel in de ogen van het bokje en wordt bang (p. 43). Hoe interpreteer je dit?
9. Over het verhaal hangt een sfeer van dreiging. Welke elementen dragen daar aan bij?
10. Snoek denkt uitgebreid na voor hij zijn waarnemingen over hemel en zee opschrijft. Wat wil hij bereiken?
11. Als Niek Boon Lammert als kok vervangt, leidt dat tot een dramatisch slechte maaltijd. Waarom is dit zo’n groot punt voor de mannen?
12. Hoofdstuk 13 is grotendeels een flashback naar Lammerts jeugd in Indië. Wat is het belang van dit hoofdstuk?
13. Lammert wordt ziek en ‘verdwijnt’ eigenlijk uit het verhaal, waarna andere figuren centraal staan. Hoe heb je dit ervaren?
14. Hoe heb je Deens beschrijvingen van de procedures en rituelen op een lichtschip ervaren? In hoeverre dragen ze voor jou bij aan het verhaal?
15. Het boek eindigt met een ontmoeting tussen jongste matroos Tonnie en Beitske. Waarom wil Beitske niet dat Tonnie nog eens komt?
16. De titel van de Duitse uitgave is Der Schiffskoch en legt dus een ander accent. Welke titel heeft jouw voorkeur, waarom?
17. Recensent Thomas de Veen schrijft in NRC Handelsblad (23-10-2020): ‘Het schip is de ware hoofdpersoon van de novelle, al wordt het verhaal verteld aan de hand van de lotgevallen van de scheepskok, een matroos en een geitenbokje.’ Hoe denk jij over die stelling?
Achtergronden
1. YouTube: uitgebreid Duitstalig interview met Deen over Der Schiffskoch bij HausamDom (circa 75 minuten).
2. Audio: Mathijs Deen leest het eerste hoofdstuk voor uit Het lichtschip.
3. Interview met Deen op Hebban in het kader van ‘Het Voorwoord van de Boekenweek’.
4. Lezersrecensies van Het lichtschip op Hebban.
5. In Boekenpost 173 (mei-juni 2021) vind je een uitgebreid leesclubdossier rond Het lichtschip. Daarin onder andere een interview met Deen en een analyse van het boek.
6. Video: uitgebreid interview met Deen op LezenTV naar aanleiding van zijn eerdere boek Over oude wegen (circa 39 minuten).
