Nelleke Noordervliet - De val van Thomas G.
Deze bijdrage is geschreven door de redactie van Boekenpost, tijdschrift voor lezers en leesclubs
Over het boek
Een aantal maanden na de dood van haar echtgenoot, uitgever Thomas Geel, vertrekt jeugdboekenauteur en illustrator Isa naar Ierland. In hun woning daar denkt ze terug aan haar huwelijk en aan de gebeurtenissen die aan de dood van Thomas voorafgingen. Na de publicatie van een omstreden boek brak een grote rel uit, waarbij Thomas op sociale media veel over zich heen kreeg.
Ook Leonie, de dochter van Isa en Thomas, vertelt haar verhaal over deze gebeurtenissen, waar bovendien de journalist Joris zich in verdiept, die wil reconstrueren wat er precies is gebeurd en daarvoor onder anderen praat met Anne, de rechterhand van Thomas op de uitgeverij. De overleden Thomas komt eveneens uitgebreid aan het woord, via een nagelaten tekst.
YouTube
Nelleke Noordervliet vertelt over De val van Thomas G. in het vlog Tussen de schrijvers van uitgeverij Atlas Contact. (ca. 4 minuten).
Over de auteur
Als iemand op dit moment de eretitel ‘grande dame van de Nederlandse literatuur’ toekomt, is het Nelleke Noordervliet (1945) wel. De val van Thomas G. is inmiddels haar elfde roman.
In 1987 debuteerde ze met Tine, of De dalen waar het leven woont en sindsdien neemt ze een belangrijke plaats in ons literaire landschap in. Naast romans, novellen en verhalen schreef en schrijft ze non-fictie, essays en columns. In 2018 kreeg ze de Constantijn Huygensprijs voor haar oeuvre.
Voorafgaand aan haar schrijversloopbaan studeerde Noordervliet literatuurwetenschap en theaterwetenschappen, speelde ze toneel en trad op in cabaretprogramma’s, gaf ze les op het voortgezet onderwijs en zat ze voor de PvdA in de gemeenteraad van Monster.
YouTube
Nelleke Noordervliet in gesprek met Frénk van der Linden tijdens BroeseBruist BoekenLive van de Utrechtse boekhandel Broese (ca. 9 minuten).
Discussietips
1. De roman raakt diverse maatschappelijke thema’s aan, vertelt daarnaast een familiegeschiedenis die zijn geheimen kent en biedt ook inzicht in het boekenvak. Hoe heb je die combinatie ervaren? Welk(e) aspect(en) spreken je wel of niet aan? Waarom?
2. In het boek zijn diverse ik-vertellers aan het woord. Hoe heb je de diverse ‘vertelstemmen’ ervaren? Ontwikkelde je bijvoorbeeld sympathie voor of juist antipathie tegen een of meer personages?
3. Welk beeld heb je gekregen van de relaties van respectievelijk dochter Leonie en zoon Arthur met hun ouders?
4. Hoe denk je over de reactie van Arthur als Leonie hem om hulp vraagt?
5. Welke betekenis geef je aan het college van Leonie over ‘het kwaad in kunst en literatuur’ (p. 28 en verder)?
6. In hoeverre zijn de motieven van journalist Joris om zich op de affaire Thomas G. te storten, zuiver te noemen?
7. Isa is in gedachten af en toe in gesprek met een redacteur die haar formuleringen van commentaar voorziet. In hoeverre voegt dit voor jou iets toe aan het boek?
8. Anne Benraad, de medewerker van de uitgeverij van Thomas, komt niet rechtstreeks aan het woord, maar vooral via transcripties door journalist Joris van hun gesprekken. Welk beeld heb je van haar gekregen?
9. Anne neemt geen genoegen met excuses over het slavernijverleden. Hoe denk je over haar houding?
10. De opvattingen van Anne weerspiegelen ook een discussie die in de literaire wereld wel gevoerd wordt over zogenoemde ‘culturele toe-eigening’. Die term wordt vooral gebruikt door critici die vinden dat auteurs niet mogen schrijven over zaken die ze niet kennen. Zo zou bijvoorbeeld een witte mannelijke auteur niet over het leven van een zwarte vrouw mogen schrijven. Hoe denk jij over deze discussie?
11. Recensent Rob Schouten schrijft in Trouw (19-9-2020) dat de one-night-stand tussen Joris en Leonie in zijn ogen onverklaarbaar is. Hoe zie jij dat?
12. Welke functie heeft de ontmoeting van Leonie met Kathelijne in het geheel volgens jou?
13. Welke kritiek op de huidige maatschappij klinkt voor jou vooral door in de roman? In hoeverre ben je het daar mee eens?
14. ‘De botsende denkbeelden van generaties komen ook aan bod’, zegt Nelleke Noordervliet in De Telegraaf (1-9-2020). Daarbij noemt ze als voorbeeld de omgang met het begrip ‘vrijheid van meningsuiting’. Hoe liggen de standpunten in de roman wat dit betreft? Met welke visie voel jij je het meest verbonden?
15. Isa en Thomas hebben hun kinderen nooit verteld dat ze nog een derde kind hebben gehad. In hoeverre kun je hun handelwijze begrijpen?
16. Welke indruk krijg je van het boek Hedendaags fanatisme van Rudolf Merkelbach? Wat vind je van de beslissing van Thomas om het boek uit te geven?
17. In het tweede deel van de roman komt de overleden Thomas aan het woord, via het document dat hij voor zijn dood aan Merkelbach heeft gezonden. Welk beeld krijg je van hem? Wat is de oorzaak of zijn de oorzaken van zijn slechte vaderschap?
18. Hoe heb je de onthullingen ervaren in het document dat Thomas naliet over zijn vader en zijn band met de familie Merkelbach?
19. In NRC Handelsblad (4-9-2020) zegt Noordervliet dat een element van het verhaal moest zijn de vraag van noodzaak of toeval: ‘In hoeverre creëert hij [Thomas, red.] zelf het momentum van zijn ondergang?’ Wat is jouw antwoord op die vraag? In hoeverre zijn er schuldigen aan de dood van Thomas volgens jou?
20. De roman eindigt met een gesprek tussen Isa en haar Ierse buurvrouw Sally. Welk verband zie je tussen Sally’s woorden en de roman als geheel? Hoe heb je dit slot ervaren?
21. De roman bevat veel verwijzingen naar literaire werken en naar andere kunstvormen. Hoe heb je dit als lezer ervaren?
22. In het Algemeen Dagblad (5-9-2020) zegt Noordervliet: ‘Hoe complex het kan zijn om wél dat gesprek aan te gaan en te proberen nader tot elkaar te komen, dat heb ik in mijn boek aan de orde willen stellen.’ In hoeverre is ze in haar opzet geslaagd voor jou?
Achtergronden
1. Nelleke Noordervliet vertelt over De val van Thomas G. in het radioprogramma De Taalstaat op Radio 1.
2. De leesclub op Hebban rond De val van Thomas G.
3. Lezersrecensies en artikelen rond De val van Thomas G. op Hebban.
4. In het tijdschrift Boekenpost (nr. 171, januari/februari 2021) is een uitgebreid leesclubdossier opgenomen rond deze roman. Hierin vind je een interview met de auteur en een romananalyse.
5. Podcast: interview in het programma Opium, waarin Annemieke Bosman met Nelleke Noordervliet spreekt over de roman.
