Deze bijdrage is geschreven door Marlene Lunter.

Over het boek
Janina Duszejko leidt een teruggetrokken leven in een Pools gehucht vlakbij de Tsjechische grens dat Loeftsoek wordt genoemd. Ze houdt zich bezig met astrologie, het vertalen van het werk van de Engelse schrijver en schilder William Blake (1757-1827) en het strijden tegen de jacht op dieren die zij als zeer wreed ervaart.

Een onsympathieke buurman stikt in het botje van een hert dat hij heeft gestroopt. Daarna worden er leden van de jachtvereniging vermoord aangetroffen. Janina en haar vrienden raken betrokken bij het politieonderzoek.

Jaag je ploeg over de botten van de doden verscheen in Polen in 2009 en werd in 2017 verfilmd door Agnieszka Holland onder de titel Pokot (Spoor).

YouTube
Boekverkoper Isabella van Athenaeum Boekhandels tipt Jaag je ploeg over de botten van de doden.

Over de auteur
De Poolse Olga Tokarczuk (1962) kreeg in 2019 met terugwerkende kracht de Nobelprijs Literatuur 2018 toegekend. De jury loofde haar ‘narratieve verbeeldingskracht die ze met encyclopedische passie gebruikt om het oversteken van grenzen als levensvorm weer te geven’.

Tokarczuk is opgeleid als psycholoog en heeft ook als zodanig gewerkt. In een interview met leesclubmagazine Boekenpost zegt ze: ‘Zowel het schrijverschap als de psychologie zie ik als verhalend en interpretatief. In beide zit ook iets therapeutisch. In de psychologie praat je direct over je problemen, bij het schrijven vind je de problemen tussen de regels door.’

De eerste twee boeken van Tokarczuk, een dichtbundel en een roman, werden niet in het Nederlands vertaald. Dat gebeurde wel in 1998 met Oer en andere tijden, in 1996 in het Pools verschenen. Daarna verscheen Huis voor de dag, huis voor de nacht (1999, vertaling 2000). Beide romans zijn een caleidoscoop van verhalen en hebben een magisch-realistisch tintje.

Daarna volgden De laatste verhalen (2004, vertaling 2008) en De rustelozen (2007, in 2011 vertaald), waarvoor Tokarzcuk de Man Booker International Prize kreeg. In 2014 kwam De Jacobsboeken uit (vertaald in 2019) dat gaat over het leven van de vergeten Pools-Joodse sekteleider Jacob Frank (1726-1791). Rechts-extremistische Polen waren woedend over dit verhaal over integratie en assimilatie. Tokarzcuk werd uitgemaakt voor landverrader en moest worden beveiligd.

YouTube
Beknopt videoportret van Tokarczuk, over o.a. de Nobelprijs en schrijven na de corona-pandemie.

Discussietips

1. Welk beeld krijg je van het verleden van Janina?

2. Wat betekent de astrologie voor Janina? Hoe heb je de fragmenten over astrologie ervaren?

3. Hoe denk je over het idee van Janina dat elk mens net zoveel namen heeft als het aantal mensen met wie hij contact heeft?

4. Janina kent iedereen een eigen naam toe die beter bij hem past. Welke naam vind je passend voor haar?

5. Welke rol speelt het werk van William Blake?

6. Hoe denk je over de houding van de autoriteiten tegenover Janina? Zie je een manier waarop zij een positiever reactie van hen had kunnen krijgen?

7. Boros, Eunjer en Janina noemen allerlei oorzaken voor de slechtheid van sommige mensen (p. 182). Hoe beoordeel je die uitspraken?

8. Wat vind je van de manier waarop Tokarczuk de jagers beschrijft?

9. Hoe staan de kinderen die Janina lesgeeft tegenover haar?

10. Janina vindt dat alle wijsheid uit woede ontstaat (p. 23/24) en dat je als je woede voelt en niet handelt, bijdraagt aan een slechtere wereld (p. 66). Hoe denk je over deze stellingname?

11. Op welke momenten ziet Janina haar overleden moeder en grootmoeder? Wat is de betekenis van deze ontmoetingen?

12. Janina overpeinst na de dood van Grootvoet ‘dat het leven van de een helemaal niet goed is voor anderen’ (p. 34). Welke voorbeelden kom je daarvan tegen in het boek? In hoeverre kun je je hierin vinden?

13. Op welke andere manieren praat Janina de moorden goed? Hoe denk je over haar daden?

14. De roman is in zekere zin een thriller, met een ontknoping waarin duidelijk wordt wie de moordenaar is. Vond je die ontknoping verrassend? In hoeverre voel je je als lezer bedrogen gezien het perspectief vanwaaruit je hebt gelezen over de gebeurtenissen?

YouTube
Kort interview met Tokarczuk tijdens het banket na de uitreiking van de Nobelprijs.

Achtergronden

1. Video: bekijk de Nobelprijslezing van Olga Tokarczuk (YouTube, 61 minuten) en/of lees de tekst (in het Engels, Zweeds of Pools).

2. Zoek op Tokarczuk op de site van de Nobelprijs organisatie en je vindt een overzicht met onder andere verwijzingen naar een fotogalerij, een interview en een fragment uit een van haar boeken.

3. Video: gesprek met Tokarczuk (ruim 23 minuten) op het YouTube-kanaal van de Nobelprijs organisatie.

4. In het tijdschrift Boekenpost (nr. 170, november/december 2020) is een uitgebreid leesclubdossier opgenomen rond deze roman. Hierin een interview met de auteur en een romananalyse.

5. In deze aflevering van de podcast Boeken FM (ca. 65 minuten) van De Groene Amsterdammer bespreken Ellen Deckwitz en Joost de Vries Jaag je ploeg over de botten van de doden.

6. Lees het begin van de roman op de site van Athenaeum Boekhandels.

Alle artikelen van De Leesclubassistent