Paul Auster - Baumgartner
Deze bijdrage is geschreven door de redactie van Boekenpost, tijdschrift voor lezers en leesclubs
Over het boek
Tien jaar na de plotselinge dood van zijn vrouw Anna Blume is de 70-jarige Baumgartner, hoogleraar in de filosofie aan Princeton University, nog niet over dat verlies heen. Op een dag die begint met allerlei zaken die verkeerd gaan, dringen herinneringen zich weer op. Enige tijd later droomt hij dat de dode Anna hem belt op de telefoon in haar werkkamer, die afgesloten is.
Na die droom verandert er iets bij Baumgartner en zet hij stappen om nieuwe invulling te geven aan zijn leven. Maar hij blijft ook terugkeren naar het verleden en denkt terug aan zijn jeugd, het leven van zijn ouders en een bezoek aan de geboortestad van zijn grootvader van moeders kant in Oekraïne. Wanneer een jonge wetenschapper contact opneemt omdat ze haar proefschrift wil wijden aan het literaire werk van Anna, dat zij zelf bij leven nooit wilde publiceren, leeft Baumgartner nog een keer op.
Over de auteur
Paul Auster (Newark, 1947) studeerde Engels en Frans en woonde daarna enige tijd in Frankrijk. Gedichten die hij in die tijd schreef, werden na zijn terugkeer naar de VS in de jaren zeventig in twee bundels gepubliceerd. In 1982 verscheen zijn eerste prozawerk, The Invention of Solitude. Met drie beknopte, samenhangende romans die wel worden aangeduid als ‘The New York Trilogy’ brak hij in de tweede helft van de jaren tachtig internationaal door. Ook in latere werken is vaak sprake van samenhang met andere titels, onder andere door het voorkomen van gelijknamige personages.
Auster was korte tijd getrouwd met Lydia Davis, die bekendheid kreeg als schrijver. In 1982 trouwde hij met Siri Hustvedt, die vanaf de jaren negentig ook naam maakte als auteur. Begin 2023 maakte Hustvedt bekend dat bij Auster longkanker was vastgesteld. De auteur hield na het verschijnen van Baumgartner nadrukkelijk de mogelijkheid open dat dit zijn laatste boek zou zijn. Dat bleek het geval: Auster overleed op 30 april 2024.
YouTube
Interview met Auster op het kanaal ‘About the Authors TV’ over het begin van zijn schrijverschap en de roman Baumgartner (circa 8 minuten).
Discussietips
1. Als de roman begint, is Baumgartners echtgenote Anna bijna tien jaar dood. Hoe is hij eraan toe op dat moment?
2. Welk beeld heb je gekregen van de relatie tussen Baumgartner en Anna?
3. Het eerste hoofdstuk speelt op een dag dat er van alles misgaat voor Baumgartner. Hij verbrandt onder andere zijn hand aan een pannetje dat hij op het vuur heeft laten staan. Welke rol speelt dat pannetje?
4. Anna wilde haar eigen literaire werk nooit publiceren. Voor Baumgartner is dat een raadsel. Zie jij op basis van de roman een verklaring daarvoor?
5. In hoofdstuk 2 droomt Baumgartner dat de dode Anna hem vanuit waar ze dan ook is, opbelt en toespreekt. Wat brengt die droom teweeg bij hem?
6. Baumgartner werkt aan een essay waarin hij het fenomeen ‘fantoompijn’ vertaalt naar het rouwen om een dierbare. Wat vind je van dit beeld?
7. In de roman zijn enkele voorbeelden opgenomen van Anna’s literaire werk en ook van werk van Baumgartner. Hoe ervaar je deze teksten binnen de tekst van de roman?
8. In hoofdstuk 4 komen twee herinneringen aan kinderen boven bij Baumgartner: een zwart meisje in de trein in de jaren zestig en een jongen die met zijn vader in de metro in Parijs stond. Wat dragen deze fragmenten bij aan de roman?
9. De roman eindigt met een zin waarin gezegd wordt dat het laatste hoofdstuk uit het levensboek van S.T. Baumgartner begint. Wat denk jij dat er zal gebeuren nadat Baumgartner heeft aangeklopt bij het huis waar hij hulp wil zoeken?
10. Baumgartner is natuurlijk nadrukkelijk een roman over herinneringen en verlies. Wat vind je van de manier waarop Auster deze onderwerpen belicht?
Achtergronden
1. YouTube: Discussie over de roman op het kanaal van Bookx & Books (ruim 55 minuten).
2. Lees het begin van de roman op de website van Athenaeum Boekhandels.
3. Lezersrecensies op Hebban naar aanleiding van de Nederlandse uitgave en de Engelstalige editie.
4. De naam Anna Blume (die Auster al in eerder werk gebruikte) is ontleend aan het gedicht ‘An Anna Blume’ van Kurt Schwitters (1887-1948), in wiens werk, net als bij Auster, het toeval een grote rol speelt. De volledige tekst van het gedicht en een Nederlandse vertaling (door Hans van Stralen) is te vinden bij Boekgrrls.
Uitgebreide (Engelstalige) informatie over het gedicht is te vinden op Wikipedia.
5. Op p. 83 schrijft Auster dat Baumgartner bang is dat hij ‘zal vervallen tot een verbitterde, bibberende Prufrock, die tot het eind van zijn dagen door spijt wordt verteerd’. Auster verwijst hier naar het gedicht ‘The Love Song of J. Alfred Prufrock’ uit 1917 van T.S. Eliot (1888-1965), over een man die de moed niet kan opbrengen om een aanzoek te doen. Het gedicht werd onder anderen vertaald door Martinus Nijhoff, die vertaling is te lezen op de site van de DBNL. Paul Claes vertaalde het voor de in 2016 onder de titel Prufrock verschenen Nederlandse uitgave van Eliots bundel Prufrock and Other Observations (1917). Een uitgebreide (Nederlandstalige) analyse van het gedicht is te vinden op de site The Hidden Law.
6. In het verhaal ‘De wolven van Stanislav’ (p. 153-167) dat Baumgartner schrijft, komt het gedicht ‘In het Oosten’ van Georg Trakl ter sprake (p. 164). Een Nederlandse vertaling (door Frans Roumen) is te vinden op de website Romenu (een flink eind scrollen op de pagina). Overigens is ‘De wolven van Stanislav’ een tekst die Auster al in 2020 schreef en toen onder eigen naam publiceerde op een literaire website.
