Rob van Essen - De goede zoon
Over het boek
In een toekomstige wereld, waarin robots en zelfrijdende auto’s de mens veel uit handen nemen en het basisinkomen is ingevoerd, bevindt het leven van een zestigjarige schrijver van ‘plotloze thrillers’ zich op een dood punt. Zijn moeder, die hij jarenlang heeft bezocht in het verpleeghuis, is op honderdjarige leeftijd overleden, zijn uitgever wil zijn laatste boek niet publiceren.
Dan krijgt hij bezoek van een oud-collega met wie hij veertig jaar eerder in een archief heeft gewerkt. De ik-figuur wordt meegevoerd op een reis waarvan de bestemming onduidelijk is, een reis die hij na een paar dagen ook alleen verder moet maken. Gedurende die reis overziet de verteller zijn leven.
Een SF-verhaal vol vervreemdende elementen, een ontroerend moeder boek, een bizarre thriller en een roman over literatuur, lezen en schrijven: De goede zoon is het allemaal en meer. De jury van de Libris Literatuur Prijs 2019 die het boek bekroonde, oordeelde: ‘Het boek doet alles wat literatuur moet doen: het intrigeert, het amuseert en het zet aan tot nadenken over onszelf en de wereld om ons heen, die in deze roman in een scherp en verrassend licht komen te staan. En dat alles gebeurt op een oorspronkelijke manier en in een ongewone vorm.’
Over de auteur
Rob van Essen (Amstelveen, 1963) debuteerde in 1996 met de roman Reddend zwemmen en publiceerde sindsdien naast romans ook verhalenbundels, essays en een autobiografische kroniek.
Met zijn derde roman, Kwade dagen (2002) haalde hij een eerste nominatie voor een literaire prijs (De Halewijnprijs). Sindsdien was zijn naam regelmatig te vinden op long- en shortlists van literaire prijzen, zo werd Visser (2008) genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs. Met zijn verhalenbundel Hier wonen ook mensen (2014) werd hij de eerste winnaar van de J.M.A. Biesheuvelprijs. Het boek werd ook genomineerd voor De Gouden Boekenuil en haalde de longlist van de Libris Prijs.
Onder literatuurliefhebbers werd zijn werk dus al geruime tijd gewaardeerd, maar bij het grote publiek was zijn naam minder bekend. Dat was ook een reden dat de Nederlandse Boekverkopers eerder dit jaar De goede zoon nomineerden voor de Boekhandelsprijs, bestemd voor een boek dat meer aandacht verdient. Met de toekenning van de Libris Literatuur Prijs kwam deze aandacht voor Van Essen, die ook vertaler is en recenseert voor NRC Handelsblad, er in ruime mate.
YouTube
Jörgen Apperloo bespreekt Een goede zoon in deze aflevering van Vlogboek:
Discussietips
1. Wie zijn er in de proloog aan het woord? Welke verwachtingen riep deze dialoog bij je op?
2. Hoe verhoudt de ik-figuur zich tot de tijd waarin hij leeft?
3. In hoeverre speelt het feit dat de ik-figuur geen kinderen heeft een rol?
4. Wat is het belang geweest voor de ik-figuur van de tijd dat hij in het ‘Archief’werkte?
5. Van Essen schetst een toekomstige wereld. Hoe heb je die beschrijving ervaren? Wat dragen de sciencefiction-elementen voor jou bij aan de thematiek van de roman?
6. De goede zoon is onder andere een roman over het verlies van een ouder. Hoe heb je de beschrijving van het rouwproces van de ik-figuur ervaren?
7. In deel 5 reist de ik-figuur in de zelfsturende auto ‘Jerôme’ en ontwikkelt zich een relatie tussen mens en auto die zelfs leidt tot een seksscène. In hoeverre is Van Essen er voor jou in geslaagd om dit deel van de roman geloofwaardig te maken?
8. Tijdens het gesprek van de verteller met de auto ‘Jerôme’ over de laatste jaren van zijn moeder schiet hem de regel ‘De goede zoon/ Het is geen liefde het is machtsvertoon’ (deel 5, hoofdstuk IX) door het hoofd, maar die zin spreekt hij niet uit. Hoe valt die ingeving te interpreteren?
9. Diverse keren wordt het verhaal onderbroken door korte passages die gaan over het schrijven van het verhaal. Hoe heb je deze uitstapjes ervaren?
10. De ik-figuur beschrijft hoe hij het vermogen verloor om geraakt te worden door kunst en ook hoe in de literatuur de relatie tussen schrijver en lezer zich ontwikkelde. Hoe denk jij over deze beschouwingen over de (toekomstige) positie van kunst en literatuur?
11. De gele tram die het omslag siert, komt pas in het voorlaatste hoofdstuk van het laatste deel langs. Wat is de functie van dit beeld in de roman? Vind je het wel of geen geschikte omslagillustratie?
12. De reis van de hoofdpersoon duurt in totaal zeven dagen. In hoeverre is het een scheppingsverhaal of juist een tocht naar de hel?
13. In hoeverre lijkt ‘De goede zoon’ op zijn moeder?
14. De ik-figuur heeft het naar zijn zin in de periode dat hij in ‘Het klooster’ verblijft. Wat zegt dat over hem?
15. Hoofdstuk IV van het laatste deel wordt verteld vanuit een ‘wij’. Hoe verklaar je deze overgang in de vertelsituatie?
16. Recensent Rob Schouten (Trouw, 13 oktober 2018) schrijft: ‘Lezers van Rob van Essen moeten wel literaire avonturiers zijn, voor geen kleintje vervaard, en ze moeten tegen een hyperbewuste schrijver kunnen die van alles en nog wat, wat hem tijdens het schrijven aan zo'n roman invalt, meeneemt.’ Wat vind je van deze typering? Had je als lezer het gevoel met plotselinge invallen van de auteur geconfronteerd te worden?
17. De jury van de Libris Literatuu r Prijs noemt De goede zoon ‘een zeldzame combinatie van speelsheid en ernst, transparantie en raadselachtigheid’ en ‘een sprankelend werk van literaire verbeelding’. Wat vind jij?
Achtergronden
1. Het juryrapport van de Libris Literatuur Prijs
2. Video: Het verslag in Nieuwsuur van de uitreiking van de Libris Literatuur Prijs.
3. Weblog Rob van Essen.
4. Podcast: Boeken FM Joost de Vries & Ellen Deckwitz over De goede zoon.
5. Hebban-lezers over De goede zoon.
6. De Hebban/Libris Leesclub rond De goede zoon.
