Zadie Smith - Charlatan
Deze bijdrage is geschreven door de redactie van Boekenpost, tijdschrift voor lezers en leesclubs
Over het boek
De aanvankelijk succesvolle, maar steeds minder lezers trekkende schrijver William Ainsworth en zijn nicht, huishoudster en minnares Eliza Touchet zijn de voornaamste personages in deze roman die zich afspeelt in de periode 1830-1882.
Terwijl William leeft voor zijn boeken, raakt Eliza in de ban van een proces tegen een ‘Pretendent’ die zich voordoet als afstammeling van een rijke landheer en de erfenis claimt. Ze raakt vooral geïntrigeerd door de zwarte man die als bediende met de ‘Pretendent’ is meegekomen van Jamaica en schrijft zijn levensverhaal op.
Deze Andrew Bogle blijft de beweringen van de ‘Pretendent’ ondersteunen, hoewel steeds duidelijker wordt dat deze een fraudeur is.
YouTube
Bespreking door een Britse lezer op het kanaal Bask in the Story (circa 7.45 minuten).
Over de auteur
Zadie Smith (Londen, 1975) is de dochter van een op haar vijftiende uit Jamaica naar Engeland gekomen vrouw en een blanke Engelse man die dertig jaar ouder was. Ze groeide op in de arme wijk Willesden Green, waar haar moeder als sociaal werkster een belangrijke rol speelde. Vanwege haar goede studieresultaten werd ze met een beurs toegelaten op de universiteit van Cambridge, bepaald geen vanzelfsprekend iets voor iemand die opgroeide in Willesden. Een bijverdienste in haar studietijd vormde het zingen in een nachtclub.
Ze debuteerde in 2000 als romanschrijfster met White Teeth. Het boek werd overladen met prijzen, kreeg juichende recensies, verscheen in veel landen in vertaling en werd bewerkt tot televisieserie. Van de weeromstuit nam de schrijfster zelf geleidelijk wat afstand van de roman door interviewers voor te houden dat het boek heus niet zo heel goed was.
In 2002 vertrok Smith naar Amerika om een jaar les te geven aan Harvard University. Ze verbleef nadien ook nog twee jaar in Italië. Samen met de dichter Nick Laird, met wie ze twee kinderen heeft, vestigde ze zich in 2010 in New York. in 2020 keerden ze terug naar Londen, vanwege de ontwikkelingen in de Verenigde Staten onder president Trump. Smith verklaarde dat ze niet kon blijven werken in een land ‘waar een racistische idioot de macht heeft’.
Dankzij romans als On Beauty (2005), NW (2012) en Swing Time (2016) en talrijke scherpzinnige essays waarin ze graag haar eigen opvattingen onderzoekt door tegenargumenten te verzinnen, geldt Smith inmiddels als een van de meest vooraanstaande Engelstalige auteurs.
Discussietips
1. Hoe ziet Eliza Touchet de beroemde schrijver Charles Dickens? In hoeverre ziet hij haar?
2. Welk beeld heb je gekregen van het contact tussen Eliza en Frances, de eerste vrouw van William Ainsworth?
3. Wat betekenen Eliza en William voor elkaar? Hoe ontwikkelt zich de relatie tussen hen in de loop der jaren?
4. Eliza is kritisch over William als schrijver. In de roman lees je enkele passages uit zijn werk. Hoe ervaar jij ze?
5. Eliza gelooft de ‘Pretendent’ niet, maar wel het verhaal van zijn voornaamste getuige, de slaafgemaakte Andrew Bogle. Hoe is dat te verklaren? Hoe zie jij Bogle?
6. Na de ontmoeting met de plotseling opgedoken kleinkinderen van haar echtgenoot, verlaat Eliza het kantoor van advocaat Atkinson beschaamd. Waarom?
7. Tegen het eind van de roman komt het, ondanks Eliza’s goede intenties, tot een verbale confrontatie tussen haar en Henry Bogle, de zoon van Andrew. Waar zit dat in? In hoeverre begrijp je Henry?
8. De titel Charlatan slaat uiteraard op de ‘Pretendent’. Maar wie komt of komen er ook voor die typering in aanmerking? Vind je de Nederlandse titel recht doen aan het origineel (The Fraud)? Waarom wel of niet?
9. Er zijn drie belangrijke lijnen in de roman: het leven van William en Eliza in (het literaire milieu van) negentiende-eeuws Engeland, de geschiedenis rond de ‘Pretendent’ en het levensverhaal van de oude zwarte man Bogle dat hij aan Eliza vertelt. Sprak een van de verhaallijnen je meer of juist minder aan dan de overige? Wat vind je van de manier waarop Smith deze lijnen heeft verbonden?
10. Zadie Smith illustreert de kritiek van tijdgenoten op het werk van Ainsworth door fragmenten te citeren. Hoe heb je die passages ervaren?
11. Een goede historische roman zegt ook iets over de huidige tijd, wordt vaak gezegd. Welke ‘actualiteit’ zie je in Charlatan?
12. De roman is opgebouwd uit talrijke korte hoofdstukken en springt heen en weer in de tijd. Ook het perspectief van waaruit gebeurtenissen bezien worden wisselt vaak. Hoe heb je dit ervaren?
13. Charlatan is een roman waarin veel Engelse geschiedenis van de negentiende eeuw langskomt. In hoeverre heeft dat invloed op je leeservaring?
Achtergronden
1. Podcast op YouTube: interview op het kanaal van Waterstones Boekhandels (ca. 40 minuten)
2. Podcast: Aflevering van BoekenFM van De Groene Amsterdammer over Charlatan, 13 september 2023 (circa 60 minuten).
3. Informatie op Wikipedia over:
- William Ainsworth
- The Tichborne Case
4. 53 afbeeldingen bij Getty Images over The Tichborne Case.
5. Lees het begin van de roman op de website van Athenaeum Boekhandel.
