Toevallig las ik twee boeken vlak achter elkaar waarbij enerzijds het contrast enorm groot is maar anderzijds er tevens opvallende overlap is in de thema's. Deze overeenkomsten vond ik zo in het oog springen dat ik ze met jullie wilde delen.

Kan het verschil groter zal men misschien denken na het lezen van beiden boeken. Qua plot kan ik iedereen gelijk geven. Maar als ik ga kijken naar thema's en motieven zie ik al snel overeenkomsten. Omdat ik mij realiseer dat niet iedereen deze boeken gelezen heeft zal ik de boeken even aan jullie voorstellen.

De ontnuchtering werd geschreven in 1899 en dit was de laatste roman van Kate Chopin, een Amerikaanse schrijfster. Chopin was weduwe en had 6 kinderen. Ze schreef in de ontnuchtering over een jonge vrouw met jonge kinderen, gehuwd met een man die veel voor haar over had. Het boek speelt zich af in Louisiana. Het boek is geschreven met mooi geformuleerde zinnen, chronologisch vertelt vanuit een auctoriaal perspectief. In het boek leven we mee met de hoofdpersoon, een vrouw die vast zit in haar huwelijk en de dan geldende conventies. Haar man vind dat ze zich gewoon moet houden aan de normen en waarden en de eisen die een gezin stelt aan een vrouw. Ze wil hier uitbreken en gaat zich ontwikkelen op gebied van de kunst maar ontdekt ook seksualiteit buiten het huwelijk. Ze bloeit op en blaakt van gezondheid. Edna, ontdekt dat seks en liefde niet samen hoeven gaan. Dit is een belangrijk thema in het boek maar wordt zeer subtiel beschreven. Als je het niet weet loop je de kans er overheen te lezen.

Onheilig verscheen dit jaar (2016), 117 jaar na De ontnuchtering en is het debuut van Roos van Rijswijk, een Nederlandse schrijfster. Het betreft een jonge schrijfster, volgens mij nog zonder kinderen maar dat weet ik niet zeker. Onheilig speelt zich af in Europa. De schrijfstijl van dit boek is opvallend anders dan in de ontnuchtering. Mooie stilistische zinnen maar wel recht voor zijn raap, realistisch en daardoor soms ruw en rauw. De auteur neemt geen blad voor de mond. Het boek kent vele flashbacks en wisselt een ik-perspectief af met de visie vanuit een ander personage in de derde persoon. Grote delen zijn geschreven in een dagboek vorm, of eigenlijk meer een brief aan de therapeut. Het hoofdpersonage in Onheilig, een bijna zestig jarige weduwe met een uit huis wonende volwassen zoon, houdt zich volstrekt niet aan conventies, hoewel er toch sprake is van een verstandshuwelijk. Ondanks dat ze zich niet altijd aan de huwelijksbeloften houdt lijkt ze zich ook niet te willen ontworstelen aan die situatie. Haar man is vrijdenkend, laat haar erg vrij in haar keuzes en lijkt veel te accepteren. Ook lijkt ze niet gericht op ontwikkeling zoals het hoofdpersonage van De ontnuchtering. Het hoofdpersonage, Angelique, minder engel-achtig dan haar naam doet vermoeden is ernstig ziek. Angelique weet al lang dat seks en liefde niet samen hoeven gaan, dat is niet zozeer een thema, eerder een voldongen feit.

Tot zover zien we vooral nog grote verschillen in de twee boeken. Wat maakt dan toch dat ik zo veel overeenkomsten zie? Ik zal zie hieronder opsommen en proberen niet te veel van de inhoud van de boeken te verklappen.

• Wat voor de hand ligt is natuurlijk dat beide boeken geschreven zijn door een vrouw. De hoofdpersonages in beide boeken zijn ook vrouw. 

• Beide vrouwen, Edna en Angelique, zijn niet in de wieg gelegd voor het moederschap. Toch hebben ze allebei kinderen. Edna is dol op haar kinderen maar wil toch niet alles voor hen opzij zetten. Angelique heeft een moeizame relatie met haar zoon.

• Toen ik Onheilig oppakte om te lezen viel me direct op dat een ekster de cover sierde. De eerste zin van De ontnuchtering begint met de beschrijving van een felgekleurde papegaai. In beide boeken komen vogels terug in het verhaal. Bij de ontnuchtering een enkele keer op zeer cruciale momenten. In onheilig is het een terugkerend motief.

• Hoewel de boeken zich afspelen op twee zeer verschillende werelddelen is de overeenkomst dat in beide boeken juist twee plaatsen van groot belang zijn voor het boek. Grand Isle en New Orleans in De ontnuchtering en Amsterdam en Nieheim in Onheilig.

• Het gezin en alles wat daar bij hoort staat centraal in beide romans. Beide dames hebben geen optimale relatie met hun gezin van herkomst en zijn ontevreden over hun huidige gezin. De vaders van de hoofdpersonages zijn niet blij met de keuzes van hun dochters. De relatie met hun zus is verre van vriendschappelijk.

• Bij beide hoofdpersonages is er sprake van een zoektocht. Enerzijds naar de zin van het leven, naar autonomie maar ook in beide boeken naar de belangrijkste man in hun leven. Beide dames krijgen meer inzicht in het leven en in hun leven. Ze zijn beiden niet tevreden over hun leven.

• Direct na het verschijnen van De ontnuchtering zorgde het boek voor veel ophef waardoor het jaren later pas de waardering kreeg die het verdiende. Men was onthutst dat een zo getalenteerde schrijfster zich ging bezig houden met seksverhalen. Als je het boek in deze tijd leest vraag je je af hoe bekrompen men geweest moet zijn in die tijd. Nou, heel bekrompen dus. Tot gisteravond vond ik dat Roos van Rijswijk het in deze tijd beter getroffen had en we in een minder bekrompen tijd leven. Ik was gisteravond op zoek naar foto's om dit blog te versieren en stuitte toen tot mijn grote verbazing op de volgende link: http://www.tzum.info/2016/03/nieuws-lezing-roos-rijswijk-oudewater-afgeblazen-vanwege-seks/  Omdat de leesclub van Onheilig nog loopt was ik in de gelegenheid om de auteur zelf hierover te spreken en ze gaf me ter informatie ook de volgende link: http://www.roosvanrijswijk.nl/actualiteit/seks/  Wie had dat gedacht, dat we in deze tijd nog zoveel ophef over seksueel getinte scènes zouden krijgen. Maar zoals je ziet is het niet zo gek dat ik deze boeken naast elkaar zet.

• Een andere overeenkomst vond ik in het belang van de muziek in het boek. In De ontnuchtering klassieke piano muziek waaronder Chopin. Dat vind ik dan weer erg leuk vanwege de naam van de schrijfster. In Onheilig, hier weer even een groot contrast, gaat het voornamelijk over de band Unheilig. Zoek maar eens even op welke muziek dit is. Ook gitaarmuziek en de gitaar is van belang in het boek van van Rijswijk. In beide boeken speelt muziek een belangrijke rol in de verbinding van het hoofdpersonage met de belangrijkste man in hun leven. Waarbij die verbinding door misverstanden niet tot stand komt.

• Eenzaamheid is in beide boeken een belangrijk thema maar wordt een beide boeken op een andere manier beschreven.

• In beide boeken is er sprake van een enigszins open einde. Open maar ook voorspelbaar in die zin dat je weet hoe het zal gaan aflopen. De afloop is ook wel deels vergelijkbaar. Om dit goed te begrijpen moet je de boeken gaan lezen. Sowieso kan ik beide boeken aanraden. Ik heb enorm genoten van het plot, de vorm en de schrijfstijl.

Verschillen en overeenkomsten in boeken

Zoals jullie kunnen lezen heb ik, na heel wat verschillen ook tien overeenkomsten gevonden. Mogelijk dat ik dit niet zo sterk gevoeld had als ik deze boeken niet direct na elkaar had gelezen. Dat weet ik niet zeker. Deze overeenkomsten hebben mijn leeservaring voor beide boeken een extra dimensie gegeven. Ik ben nieuwsgierig of jullie dit ook al eens overkomen is.

Gezien het verhaal van Onheilig had ik het boek ook kunnen vergelijken met In Seizoenen, het romandebuut van Judith Visser. Misschien dat ik dit in een later stadium nog wel eens doe. Onlangs las ik het boek De Messias van Julian Winter, waarbij er voor mij ook enkele opvallende overeenkomsten waren met Specht en Zoon van Willem Jan Otten terwijl de boeken ook zo totaal anders waren van opzet en plot.

Hebben jullie wel eens meegemaakt dat je boeken las die deze overeenkomsten vertoonde? Dat je een boek las en dacht: dit herken ik uit een ander boek? Zo ja, welke boeken zijn dat dan? Welke boeken zouden jullie eens naast elkaar willen leggen?