Erfelijke belasting

Als je kinderen krijgt hoop je natuurlijk dat ze gezond zijn maar stiekem hoop je ook dat ze het tijdens de hele vroege ontwikkeling voor elkaar krijgen om alle goede eigenschappen van je partner en van jezelf te bundelen en de genen met de slechte eigenschappen te negeren. Natuurlijk kom je dan enigszins bedrogen uit want hoe lief en geweldig je kinderen ook zijn, ze krijgen het toch voor elkaar om enkele minder mooie trekjes van paps of mams ook op te slaan in hun erfelijk materiaal.
Nu ga ik op een boekenblog helemaal niet vertellen welke ietwat minder uitgebalanceerde trekken mijn kinderen van mij overgenomen hebben. Vooral omdat deze overvleugeld worden door hun prachteigenschappen. Wat ik wel kan vertellen, is dat de boekenlees-genen die mijn man en ik beiden bezitten, mogelijk in een iets aangepaste vorm, onze kinderen bereikt hebben.

Aangepaste vorm?
Mijn zoon maakte het reuze spannend. Toen hij twee jaar oud was wist hij al de eerste letter van zijn eigen naam te herkennen, evenals de eerste letter van de namen van zijn ouders, grootouders, zus, ooms en tante. Vooral de M van Mama herkende hij snel en met weinig moeite (elke relatie met de gouden bogen die door een enigszins bekende hamburgerketen worden gebruikt als logo verwijs ik hierbij naar het rijk der fabelen).
Hij genoot met volle teugen van voorlezen en dit sloegen wij geen dag over. Toch kwam er een moment dat hij aangaf dat hij boeken niet leuk vond! De stap naar zelf lezen kwam niet vanzelf. Van 'boeken zijn niet zo leuk' ging het naar 'boeken zijn stom'. Hij vond geen enkel leesboek op school de moeite waard. Daar ging onze hoop dat hij het boekenlees-gen van ons geërfd had. Hoe moest dat nu? Ik las zo graag al die kinderboeken. Het voorlezen was een goede smoes om alles nog eens opnieuw te kunnen lezen en nieuwe boeken te ontdekken.
Hij wist ons lange tijd in spanning te houden. Alle AVI-leesboekjes heeft hij verfoeid, opzij gegooid en genegeerd. De paniek brak bijna bij ons uit totdat hij op zes jarige leeftijd de stripboekenverzameling van mijn man onder ogen kreeg. Sindsdien verslond hij heel wat stripboeken, koos zijn favorieten en zocht ook in de kranten en tijdschriften de strips op. Hij genoot met volle teugen en las meer dan de gemiddelde zes jarige. Via De boomhut met 13 verdiepingen van Andy Griffiths en Terry Denton, waarin de tekening nog een grote rol speelt, ging hij toch op zoek naar Narnia, Snuf de hond en Harry Potter. Heel langzaam kwam ook de liefde voor leesboeken weer terug. Maar strips, met Garfield van Jim Davis als grootste favoriet, staan ver bovenaan zijn favoriete leeslijst.

Werkstuk
In groep 7 moest hij een werkstuk maken voor school. En wat koos onze stiekem-toch-met-het-lezers-gen-behepte zoon als onderwerp? Stripboeken! Geweldig toch! Hij heeft hierdoor weer nieuwe stripboeken ontdekt. Ook hebben we het stripmuseum Strips! in Rotterdam bezocht. Er blijkt heel veel leuke informatie over stripboeken te zijn en die wil ik met jullie delen. De informatie over strips is grotendeels afkomstig uit een erg leuk en leerzaam boekje van Arno van Dijk: Stripverhalen (www wij willen weten)

De Strip en zijn geschiedenis
Wat is een strip eigenlijk? Het woord strip staat voor strook of reep, een strook met opeenvolgende tekeningen die tezamen een verhaal vormen. Een kenmerk van een strip is dat het verhaal een terugkerende hoofdpersoon heeft. Heel vaak worden de tekeningen gecombineerd met tekst maar dat hoeft niet. Welbeschouwd maakten holbewoners in de prehistorie al grottekeningen waarbij ze soms een verhaal vertelden. In ieder geval leren wij veel van de geschiedenis door de primitieve tekeningen die zij maakten. De Egyptenaren (3300-332 voor Christus) maakten tekeningen op muren, de hiërogliefen, waarmee ze opeenvolgende gebeurtenissen uitbeelden. Ook de oude Grieken (500-330 v. Ch.) vertelden korte verhalen door tekeningen op vazen. Zo namen ze geregeld hun goden op de hak met deze tekeningen. In 1068 werd op het 70 meter lange wandtapijt van Bayeux het verhaal van de strijd van Willem de Veroveraar tegen de Angeksaksische koning Harold afgebeeld. Deze strijd vond plaats bij het Engelse Hastings in 1066.
Ook tekende men armenbijbels zodat mensen die niet konden lezen toch de verhalen van de Bijbel keerden kennen. Andere beroemde verhalen kunnen we vinden in de Sixtijnse kapel in Vaticaanstad in de schilderingen van Botticelli en Michelangelo.
Na de middeleeuwen kwamen er spotprenten gecombineerd met tekstballonnen in opeenvolgende plaatjes. Toch noemen we dat nog geen strip omdat hier nog niet sprake is van een terugkerende hoofdpersoon. Dat aspect vinden we voor het eerst terug in 1845 bij de Zwitser Rudolf Töppfer. Hij maakte het verhaal Monsieur Cryptogame dat in het Nederlands vertaald Meneer Prikkebeen heet. Rond die zelfde periode kwam de Duitser Wilhelm Busch, zeer waarschijnlijk geïnspireerde door het populaire verhaal van Meneer Prikkebeen, met verhalen van de kwajongens Max en Moritz.
In 1894 maakte de tekenaar Richard Outcault de eerste krantenstrip, een beeldverhaal in zes plaatjes, voor de New York World. Dit deed veel voor de verkoop van deze krant. Al snel werden strips ingezet om elkaar als krant te beconcurreren. En met succes. De strips namen steeds meer pagina's van de kranten in beslag. Het betrof toen vooral humoristische strips.
Rond 1920 werd de humor vaak vervangen door avontuur en werd de stijl meer realistisch. Vanaf 1933 verschenen in de Verenigde Staten de eerste comicbooks met de nu alom bekende superhelden zoals Superman. Een eerste druk van Superman uit die periode, een gaaf en goed bewaard exemplaar, bracht ooit bij een veiling om en nabij de 2,8 Euro op. Ook in Europa kwamen rond die tijd de strips in de belangstelling. Op de een of andere manier zijn het veel Belgische striptekenaars die ik terug vind. Kuifje van Hergé, Lucky Luke van Morris, De smurfen van Peyo, Suske en Wiske van Willy Vandersteen, maar ook Guust Flater, Robbedoes en Marsipulami van Franquin zijn uit België. Na de tweede wereld oorlog kwamen Uderzo en Goscinny uit Frankrijk met Asterix (en mijn favoriet Obelix). Marten Toonder schreef Olivier B. Bommel en Tom Poes in Nederland. Er zijn op dit moment zoveel verschillende strips, ondanks de enorme terugval van de strips in de jaren zestig en zeventig, dat ik daar een speciale blog aan zou moeten wijden om dit goed te kunnen bespreken.

Verschillende stijlen
Welbeschouwd zijn er twee stijlen te onderscheiden in strips. Zo heb je de karikaturale stijl, vaak met een komische verhaallijn. De personages zijn getekend met afwijkende lichaamsproporties en ook de omgeving, of de decors, wijken af van de werkelijkheid. Denk bijvoorbeeld aan Asterix, Suske en Wiske en De smurfen. Daar tegenover staat de realistische stijl waarbij het verhaal zich in de realiteit kan afspelen. De personages zijn levensecht en in de juiste proporties getekend en de decors passen bij de realiteit en de omgeving waarin de hoofdpersonages zich bevinden. Michel Vaillant  of Julie wood van Jean Graton zijn hiervan mooie voorbeelden. Een bijzondere strip in dit verhaal is Kuifje van Hergé. Die strip is semi-realistisch te noemen. Omdat de figuren in de stripboeken tamelijk realistisch zijn maar ze allen toch iets karikaturaals hebben, terwijl de belevenissen zich in een realistisch decor afspelen. Bij de tekenstijl van Kuifje wordt ook gesproken van de klare lijn. Dit blijkt een begrip dat moeilijk te omschrijven is. 
Wikipedia geeft ook aan dat het moeilijk te omschrijven is maar beschrijft wel deze kenmerken:

• Cartoonachtige personages in een realistisch decor.
• Kunst van het weglaten, alleen de essentiële lijnen worden neergezet, overbodige details worden niet getekend.
• Weinig variatie in de lijndikte van de contourlijnen (gematigd dik dun verloop).
• Niet of nauwelijks gebruik van schaduwen en arceringen
• Heldere vlakverdeling in de tekeningen
• Eenheid en uniformiteit van de platen onderling (een uniforme, strakke lay-out).
• Indien het een kleurenstrip betreft: egale inkleuring, geen kleurverloop.

Ik heb een stripboek van Kuifje erbij gepakt om deze kenmerken goed tot me door te laten dringen.

Genres
Er zijn in de afgelopen decennia heel veel verschillende genres van strips ontwikkeld. Te veel om allemaal in dit blog op te nemen. Misschien dat ik daar later nog een nieuwe blog aan zal wijden. Toch is er een bijzondere en noemenswaardige ontwikkeling in de stripboeken en die wil ik hier toch bespreken: de Graphic Novel. Volgens mij noem je dat geen stripverhaal omdat de tekeningen vaak niet in opeenvolgende plaatjes in een strook zitten. Volgens Wikipedia noem je dit eerder een striproman of beeldroman. Deze verhalen zijn meer in de vorm van een, vaak literaire, roman en hebben een meer uitgebreide en ingewikkelde verhaallijn. Zelf las ik met veel plezier Het Dwaallicht, het boek van Willem Elsschot dat door Dick Matena omgetoverd is tot een beelsverhaal. 

Zijn stripboeken slecht voor de leesontwikkeling?
Er werd in het verleden wel eens beweerd dat stripboeken slecht voor de leesontwikkeling zouden zijn.  Socrates zei ook ooit dat boeken slecht zouden zijn voor het geheugen. Hoewel ik Socrates erg bewonder denk ik toch echt dat hij dit niet goed gezien heeft toentertijd. Volgens mij komt men nu ook terug op de slechte invloed van strips. Als ik zo naar mijn zoon kijk denk ik dat de strips wonderen deden voor zijn leesontwikkeling. Op het moment dat ik dit schrijf is hij verdiept in een boek over Pompeï, boordevol informatie maar leuk aangekleed met veel tekeningen. Hij geniet van lezen, is dol op het uitbreiden van zijn stripboeken verzameling en de strips hebben er voor gezorgd dat hij ook andere leesboeken weer met plezier oppakt. Al geniet hij er ook nog altijd van als wij die voorlezen. En wij genieten dan met hem mee!

Ook mijn dochter lijkt iets van het boeken-gen meegenomen te hebben. Daar zal ik later iets over vertellen op deze blogspot.