Stephanie Garbers debuut Caraval was al populair voor het officieel verscheen. De filmrechten waren al verkocht en talloze lezers keken uit naar dit magische verhaal in een betoverende wereld dat het eerste deel is van een YA-serie. De Nederlandse vertaling Het zwarte hart kwam een maand voor het Engelse origineel uit en werd enthousiast onthaald. Demi las het Engelse boek en Kim de vertaling. Ze bespreken de bijzondere setting, de personages en het verrassende einde. Vinden ze het de hype waard?

Dit artikel bevat spoilers. Als je niet wil weten hoe het boek afloopt en je toch benieuwd bent wat we ervan vonden dan kun je de recensie van Demi en Kim lezen. 

Stephanie Gabers debuut Het zwarte hart, het eerste deel van De Duisternis, gaat over twee zussen die hun wrede vader willen ontvluchten. Het boek is recent opnieuw gepubliceerd onder de titel Caraval. 

Scarlett en haar zusje Tella dromen ervan deel te nemen aan het legendarische Caraval, een mysterieus spel waarover hun oma altijd vertelde. Het lijkt de enige manier om te ontsnappen aan hun wrede vader. Als ze eindelijk een uitnodiging krijgen loopt alles anders dan Scarlett gehoopt had. Nog voordat het spel begint raakt ze Tella kwijt en haar ontvoering blijkt het mysterie van het jaar te zijn. Scarlett ontdekt dat in de wondere wereld van Caraval weliswaar niets is wat het lijkt, maar dat wat er op het spel staat heel echt is.

Kim: Ik had Het zwarte hart in twee dagen uit terwijl ik een vrij druk weekend had. Je kunt veel van het boek zeggen, maar niet dat het niet snel leest. Hoe heb jij het lezen van het boek ervaren?

Demi: Bij mij duurde het iets langer, maar dat was omdat ik nog twee andere boeken moest lezen voor Hebban en ik steeds wisselde van boek om ze alle drie zo snel mogelijk uit te hebben. Het boek leest inderdaad heel gemakkelijk, maar af en toe merkte ik dat ik opnieuw aan een pagina moest beginnen omdat ik zó snel las dat ik aantal zinnen niet goed registreerde. Soms ontgingen me bepaalde details.
Op een gegeven moment blijkt Scarlett bijvoorbeeld knopen te hebben verzameld door het spel heen en die geeft ze aan de man die even later haar verloofde blijkt te zijn. Voor mij kwam het uit het niets want ik had helemaal niet meegekregen dat er knopen werden verzameld. Dit is weer een voorbeeld waaruit blijkt dat het verhaal soms een beetje aan me voorbijging, ook al lees ik wel altijd gericht (denk ik tenminste). Heb jij zulke momenten gehad bij dit boek dat je een detail was vergeten (door het hoge tempo of een andere reden)? Aan de ene kant past het wel bij het verhaal en Caraval dat je een beetje gedesoriënteerd wordt tijdens het lezen, maar of de schrijver dit bewust heeft geprobeerd te bewerkstelligen is een tweede. 

Kim: Ik kan me niet herinneren dat ik het idee had dat ik details vergeten was. Ik was juist voortdurend aan het puzzelen en verklaringen aan het verwerpen omdat de details niet klopten. Misschien kwam dit doordat ik het boek binnen twee dagen uit had en ik het grootste deel achter elkaar gelezen heb. Het hoge tempo maakte het in dat opzicht voor mij juist makkelijker om het overzicht te bewaren: omdat het zo snel las en ik dus behoorlijk opschoot zat alles nog vers in mijn hoofd en pikte ik verwijzingen snel op. Doordat de ontwikkelingen en theorieën elkaar zo snel opvolgen, lijkt het verhaal soms wel een beetje rommelig. Ik denk dat ik daarmee hetzelfde bedoel als wat jij bedoelt met je gedesoriënteerd voelen, zeker omdat je geen idee hebt wat waar is en wat niet. Soms ging het wel erg snel allemaal. Dat kan toch niet altijd de bedoeling geweest zijn.
Wat het meest in de buurt komt van wat jij beschrijft over details is dat ik me pas na een paar hoofdstukken realiseerde dat de vele verwijzingen naar kleur niet toevallig waren en dat Scarlett synesthesie heeft. Ze associeert beelden en gevoelens met kleuren. Dit vond ik enerzijds erg uniek en verfrissend, maar anderzijds vond ik de uitwerking teleurstellend. Garber verzuimt uiteindelijk er echt iets mee te doen. Het is enkel iets wat Scarlett afwijkend maakt en dat het boek iets bijzonders geeft zonder dat het een functie heeft. Jammer, want hier had ze absoluut meer uit kunnen halen, zeker omdat ze al zo veel speelt met kleuren (door Scarlett te vernoemen naar een kleur en ook haar bijnaam een kleur te laten zijn en door kleur – of het gebrek daaraan – op een bepaald moment in Caraval een betekenis te geven). Had jij dit ook opgemerkt? Hoe heb jij dat ervaren?

Demi: Dit detail had ik wel meegekregen en vond ik ook wel een interessante toevoeging. Ik begreep dat Scarlett vóór Caraval alleen haar eigen emoties in kleur zag, maar in het midden van het boek verandert dat en ziet ze plotseling Julians emoties ook in kleur:

“She could see the sting of her rejection in shades of stormy blue, ghosting over his heart like sad morning mist.
Scarlett had always seen her own emotions in color, but she’d never seen another person’s. She didn’t know what shocked her more, that she could now see the color of Julian’s feelings, or that those feelings were so wounded.”

Dit gebeurt wanneer ze wakker worden na een dag dood zijn geweest – en bovendien na de droom waarin ze Julian als Legende ziet. Ik interpreteerde deze verandering in Scarletts ‘gave’ als Scarlett die eindelijk iemand anders dan haar zusje begint te vertrouwen en open staat voor de pijn en emoties van iemand anders (tot ze hem als Legende in de droom zag dan). Of misschien zorgde de shock daarvan ervoor dat ze Julians emoties in kleur begon te zien; juist omdat ze hem nu niet meer vertrouwde en het dus handig zou zijn om te weten wat er in zijn hoofd omgaat. We komen er later immers achter dat hij een acteur is en dat hij zijn ware gevoelens kan verbergen.

Kim: Dat detail is bij mij dan weer niet blijven hangen en ik heb dus ook niet echt gezocht naar verklaringen. Misschien wilde Garber er inderdaad wel iets mee zeggen, maar ook hier geldt weer dat ze het niet genoeg uitwerkt. Je kunt er eigenlijk niets mee.

Demi: Ik ben wel nieuwsgierig hoe bepaalde namen en andere woorden zijn vertaald. Scarlett is volgens mij hetzelfde gebleven. In mijn versie was haar bijnaam van Julian ‘Crimson’, dat net als Scarlett een soort rood is. Hebben ze dit veranderd? Dat kan bijna niet anders. En ik begreep dat Legend Legende geworden.

Kim: Opvallend genoeg is alleen de naam van Legend aangepast. Dat is inderdaad Legende geworden. De namen van de andere personages zijn hetzelfde gebleven. Sommige konden ze ook niet veranderen omdat er bepaalde verwijzingen in zitten. Dat geldt zeker voor Scarlett. ‘Scharlakenrood’ doet het toch iets minder goed als naam. Ik snap echter wat je bedoelt met dat het bijna niet anders had gekund dan dat de namen veranderd waren. De kans bestaat immers dat lezers van de vertaling de verwijzing naar kleuren niet oppikken omdat ‘scarlet’ en ‘crimson’ in het Nederlands niets betekenen. De vertaler heeft dit opgelost door in het fragment waar Scarlett Julian verbetert als hij haar Crimson noemt de namen in zijn reactie wél te vertalen: “Scharlaken, karmozijn, één pot nat.” De vraag is natuurlijk of lezers het nu wel oppikken. Je moet maar net weten dat het kleuren zijn of zo geïntrigeerd zijn door die uitspraak dat je de betekenis van de woorden op gaat zoeken. Zitten deze zinnen zo ook in de oorspronkelijke versie?

Demi: In mijn versie zegt Julian slechts: “Same difference”. Deze zin was daardoor perfect voor de vertaler om de namen uit te leggen aan de lezer, maar zoals jij al zegt zal niet iedereen de woorden herkennen als tinten rood. Heel erg is dat natuurlijk ook weer niet. Deze kleine dingetjes waar de vertaler een oplossing voor moet zien te vinden vind ik altijd wel interessant, vooral omdat ik zelf interesse heb ik dat beroep.

Kim: Dat verwachtte ik al. Het klonk niet als een zin van Garber zelf en hij viel daardoor een beetje uit de toon. Als je daar alert op bent, wat ik nu natuurlijk was, dan kun je de ingreep van de vertaler zien. Toch vind ik het erg goed gedaan. De betekenis van Scarletts bijnaam en de link naar haar echte naam is op een subtiele en logische manier verwerkt in de tekst.

Demi: Is ‘Caraval’ hetzelfde gebleven? Het boek heet trouwens in het Engels Caraval en in de Nederlandse vertaling Het zwarte hart. Wat vind jij van die verandering? Zelf vind ik het ‘zwarte hart’ dat in het boek wordt genoemd niet bepaald een essentieel onderdeel van het verhaal.

Kim: Caraval is ook gewoon Caraval. En het lijkt nog net zo veel op ons woord voor carnaval als op het Engelse woord daarvoor. De keuze voor Het zwarte hart als titel voor de vertaling snap ik eerlijk gezegd niet. Ik ben het met je eens dat dit amper in het boek voorkomt en dat het bovendien absoluut niet om een essentieel of zelfs maar een belangrijk onderdeel van het verhaal gaat. Caraval is dan veel intrigerender, al vind ik dat ook niet echt de lading van het boek dekken. Ik vind de naam vooralsnog vooral passend voor de serie.
De serienaam is trouwens ook anders in het Nederlands: De Duisternis. Om een duidelijk onderscheid te kunnen maken tussen de serie en het eerste boek is het natuurlijk wel handig dat ze in het Nederlands niet dezelfde titel hebben. Het zwarte hart is helemaal geen gekke titel voor het eerste deel in een serie die zo genoemd is. Het klinkt best goed, een stuk dreigender van Caraval. Het is alleen een beetje jammer dat de link tussen de serietitel en dit boek totaal ontbreekt. Het zwarte hart kan ik nog wel plaatsen, maar dit niet. Ook weer misleidend en bedrieglijk. Of zou dat nou juist de bedoeling zijn? Kun jij die titel wel plaatsen?

Demi: Ik heb ‘darkness’ en ‘duisternis’ even gegoogeld met ‘Caraval’ en dan kom ik op enkele quotes uit dit boek en deel 2. De volgende quote uit dit deel is het interessantst:

“Ze herinnerde zich dat ze ooit dacht dat verliefd op hem worden zou zijn als verliefd worden op de duisternis, maar nu stelde ze zich hem voor als een nacht vol sterren: ze waren er altijd, constant, als schitterende gidsen tegen een achtergrond van eeuwig zwart.”

Het kan zijn dat Julian een grotere rol zal spelen in het verhaal – of misschien is deze vergelijking wel toeval en schuilt er niks achter. Maar dat denk ik niet.

Kim: Hmmm, interessant. Die zin was ik alweer helemaal vergeten. De quotes zijn blijkbaar niet erg memorabel. Het zal vast geen toeval zijn. Ik ben benieuwd.

Demi: Wat voor gevoel kreeg jij eigenlijk bij Julian? Zelf vermoedde ik vanaf het begin dat hij Legende zou blijken te zijn, maar in plaats daarvan was hij dus zijn broer. Huh? Nogal een anticlimax, want mede door Scarletts droom waarin Julian de bekende hoge hoed op had heeft de schrijfster duidelijk naar Legend gehint, alleen maar om op het laatste moment toch een iets andere richting uit te gaan. Maar wat moeten we hier nu van maken? Julian was al die tijd een acteur en gedroeg zich al vreemd toen Scarlett en hij net op het eiland waren.

Kim: Ik vond het vooral toevallig dat hij net op het juiste moment op de juiste plek was en dat hij dan ook nog het gesprek tussen Scarlett en Tella opving en hij hen kon helpen. Dat zijn toevalligheden waar ik niet tegen kan en ik hoopte dus heel erg dat hier nog een verklaring voor zou komen. Gelukkig bleek dat inderdaad het geval te zijn, al is het wel een nogal vreemd verhaal. De uiteindelijke verklaring is wel een stuk beter dan wat er eerder over gezegd wordt, al is die zo verweven met de vergezochte ontknoping dat ik er nog steeds gemengde gevoelens bij heb.
Julian gedraagt zich eigenlijk de hele tijd vreemd. Je hebt geen idee wat je van hem moet vinden. Eerst doet hij zich voor als iemand die toevallig betrokken raakt bij het spel, later zegt hij dat hij al eens gekeken heeft en uiteindelijk bekent hij dat hij al eens gespeeld heeft. Toen wist ik helemaal niet meer wat ik ervan moest denken. En zelfs dit blijkt niet de waarheid te zijn: hij blijkt een van de acteurs. Het is niet eens logisch.
Ik vond Julian een personage met veel tegenstrijdigheden, en dan bedoel ik niet zoals Scarlett meermaals opmerkt dat hij een ruig uiterlijk heeft terwijl hij eigenlijk heel gevoelig is (dat is bovendien zo’n cliché dat ik het vooral lachwekkend vond). Het waren zijn acties die me dwars zaten. Scarlett ontvoeren, haar achterlaten bij een winkel, toch op haar wachten en met haar het spel betreden, vervolgens weer verdwijnen… Je kunt moeilijk volhouden dat dat allemaal niet vreemd is. Verdacht zelfs. Ik had echter geen idee wat ik ervan moest maken. Zou hij Legende kunnen zijn? Dat leek me vreemd. Als speler die de hele tijd bij Scarlett was had hij te weinig invloed op het spel. Bovendien paste het niet in het beeld dat geschetst werd van de omstandigheden waaronder Tella verdween. Ze was voor het laatst met Legende gezien en dat kon onmogelijk Julian zijn, omdat die op dat moment in zijn slaapkamer was. Ik hoopte dat ik in ieder geval de instructies van het spel zou kunnen vertrouwen.
Je krijgt steeds een beetje meer informatie over Caraval, Legende en Julian. Hoewel de verhalen tegenstrijdig zijn en je uiteindelijk niet meer weet wat je moet geloven, paste wat er verteld werd over de Caraval-meester voor mij niet bij het beeld dat er van Julian werd neergezet. Niet dat dit allemaal achteraf veel waard bleek te zijn, want je blijkt je werkelijk aan niets vast te kunnen houden als het gaat om wat zeker waar is.

Demi: Niets is wat het lijkt tijdens Caraval; eigenlijk had je al vanaf het begin kunnen weten dat alles wat er gebeurde in het boek, inclusief de doden en de plotselinge verschijning van de vader en Scarletts verloofde, bij het spel hoorden. De doden kwamen weer tot leven aangezien niemand echt sterft tijdens Caraval, en Tella kwam weer tot leven dankzij Scarletts onvoorwaardelijke liefde voor haar. Niks nieuws in sprookjes en veel andere fantasyverhalen, maar ik vond het verfrissend om eens te zien dat zussenliefde iemand weer terug tot leven brengt, in plaats van de ‘ware liefde’ tussen twee mensen die elkaar net een paar dagen kennen. Hoe dan ook: hield jij het wel in je achterhoofd dat waarschijnlijk alles nep of geacteerd zou zijn tijdens Caraval? Zelf verloor ik dit een beetje uit het oog. Ik dacht dat Legende helemaal doorgeslagen was en dat hij Dante en Julian echt had vermoord. Maar ook deze ‘Legende’ bleek een acteur te zijn. Ik vraag me af of we de echte Legende ergens in het boek zijn tegengekomen in een vermomming. Of misschien zien we hem pas in het tweede deel – of helemaal niet.

Kim: Niets is wat het lijkt ja, en dat blijkt te kloppen. Je zou kunnen zeggen dat het boek ingenieus in elkaar zit, zeker omdat je gewaarschuwd wordt, maar ik noem het liever vergezocht en onbevredigend. Je probeert wel in je achterhoofd te houden dat niet alles waar is, maar omdat het spel verweven raakt met Scarletts leven moet je er uiteindelijk wel van uitgaan dat sommige ontwikkelingen niet enkel bij het spel horen. Voordat Caraval van start gaat gebeuren er bovendien al dingen die van belang zijn: Scarlett ontmoet Julian en haar zus verdwijnt. Omdat ze elkaar na hun ruzie op hun eigen eiland al niet meer zien, moet je wel geloven dat haar ontvoering meer dan alleen een spelletje is. Ik zou het sterker hebben gevonden als ze samen aan waren gekomen en Tella pas nadat het spel begon verdwenen was.
Door ook alles wat eerder gebeurd is op losse schroeven te zetten verandert Garber de regels van het spel. Ik wil in veel meegaan, maar ik vind het flauw als je niet de juiste informatie krijgt. Dat is wel erg makkelijk. Het leek nu allemaal enkel zo opgezet om te kunnen verrassen met een ontknoping die je bijna niet kunt zien aankomen als je ervan uitgaat dat wat er voor het spel gebeurt wel echt is – en als je daar niet meer van uit kunt gaan dan heb je nergens meer houvast aan en kan elke vergezochte plotwending net zo goed waar zijn.
Er zijn overigens grenzen aan waar je mee weg kunt komen in een wereld waarin de dingen anders zijn dan ze lijken. Dat de acteurs die stierven niet echt dood zijn omdat ze beschermd worden, maar ze wel gewond kunnen raken en dat anderen wel echt kunnen overlijden vind ik onacceptabel. Ik houd er niet van als in verhalen iedereen die dood is ineens weer blijkt te leven. Het geeft je het idee dat alles wat er gebeurd is niet uitmaakt. Er stond immers toch niets op het spel. In dit geval waren het minstens twee wederopstandingen te veel, met als dieptepunt natuurlijk Julian die voor de ogen van Scarlett vermoord wordt door ‘Legende’ zodat zij zou geloven dat hij een schurk is. Ik wil nog net meegaan in de manier waarop Tella weer tot leven komt: de prijs voor de winnaar is immers een wens en Scarlett heeft gewonnen en wenste dat haar zus weer tot leven zou komen. Niet dat ik het verder zo’n geweldig plan van Legende en Tella vond. Het is nogal lachwekkend en er had veel mis kunnen gaan. Wat als iemand anders had gewonnen? Zo goed speelde Scarlett het echt niet.
Ik heb vooral moeite met het einde omdat ik de verklaring voor waarom dit nodig was niet bevredigend vind. Daarnaast begrijp ik Tella niet en Legende al helemaal niet. Omdat we hem nooit zien krijgen we natuurlijk ook weinig kansen om inzicht in hem te krijgen.
Aangezien vrijwel iedereen die Scarlett tegenkomt ook daadwerkelijk een belangrijke rol blijkt te vervullen in het verhaal, denk ik dat we Legende al tegengekomen zijn. Hij is vast een van de personages die het plot vooruit hielpen, wellicht de drankverkoper, de orgelspeler of de toekomstvoorspeller die alles van haar leek te weten. 

Demi: Ik vind het einde nogal melodramatisch, maar dat komt grotendeels natuurlijk doordat het letterlijk geacteerd en in scène gezet is. Ik bedoel daarmee de hele scène waarin alle belangrijke personages bij elkaar komen in dezelfde kamer en Tella van het balkon afspringt. Hier wordt volgens mij al in het begin van het boek naar verwezen, wanneer die ene acteur van het balkon af springt aan het begin van Caraval. Julian kalmeert Scarlett door erop te wijzen dat de acteur vleugels heeft en veilig wegvliegt. Hij zegt bovendien: “He’s fine, he just made a dramatic exit.” Net zoals Tella, al ging zij daadwerkelijk dood. Toch wist ze honderd procent zeker dat haar dood maar tijdelijk zou zijn en dat haar zus haar zou redden.
Ik vroeg me trouwens ook even af of Legende Julian misschien naar Scarlett heeft gestuurd in een poging Scarlett meer om hem te laten geven dan om haar zusje. In de jurkenwinkel komen we er al achter dat Scarlett niet het meest verlangt om haar zusje te vinden maar iets anders. Maar uiteindelijk blijkt er (gelukkig) niets sterker te zijn dan zussenliefde. Aangezien het een YA-boek is zou ik er niet van op hebben gekeken als Scarlett plots meer van de jongen zou houden die ze net een paar dagen kent dan van haar eigen zus. Zelfs Shakespeare kon dit niet goed verkopen in zijn Romeo & Julia.
Ik weet het niet. Aan de ene kant lijkt het verhaal netjes afgewerkt te worden met Scarlett die Tella redt en de banden met hun vader die worden verbroken, maar aan de andere kant voelt het onaf. Dat is in ieder geval één manier om de lezers naar het vervolg te lokken. Vooral door de epiloog werkt het einde duidelijk naar het tweede deel toe. Het was in ieder geval teleurstellend. Ik denk dat Garber er een spectaculaire ontknoping van had willen maken maar daar niet in is geslaagd, nogmaals door het hoge melodramatische gehalte.

Kim: Dat fragment was inderdaad veel te overdreven. Het wringt ook gewoon. We zien Tella hier eigenlijk pas voor de tweede keer en ze blijkt ineens een fantastische acteur. En dan komen Scarletts vader en verloofde ook nog ineens opdagen, want Tella en Legende wisten precies hoe het zou lopen. Het is allemaal niet echt logisch. Ik verwachtte eigenlijk dat ze ook ineens vleugels had gekregen en weg zou vliegen. Al zou niets me op dat punt nog hebben verbaasd. Ik vond deze ontknoping buitengewoon teleurstellend.

Demi: Er zijn nog veel onbeantwoorde vragen waardoor het einde niet echt bevredigend is.

Kim: Inderdaad. Ik heb ook nog wel wat vragen over dit deel waarvan ik hoop dat Garber ze in het vervolg beantwoordt. Ga jij het lezen?

Demi: Ik ben wel benieuwd naar het tweede deel en wat daarin gaat gebeuren. Er had meer uit dit eerste deel gehaald kunnen worden, maar misschien dat Garber wat zekerder is in Legendary. Sowieso denk ik dat er nog veel rondom Caraval te vertellen is. Nu zagen we het alleen door de ogen van Scarlett natuurlijk, maar er is nog veel meer te doen en te zien.

Kim: Hoewel het gegeven van Caraval fascinerend is en ik op zich benieuwd ben of Garber dat in het volgende boek beter uitwerkt en ik graag antwoord zou krijgen op mijn vragen, denk ik dat ik het hierbij laat. In ieder geval voorlopig.

Wij zijn dus niet erg enthousiast en begrijpen de hype niet zo goed. De wereld van Caraval wist ons (nog) niet te betoveren en we vonden de ontknoping teleurstellend. Wellicht is Meester Legende, dat vorige week in het Nederlands uitgekomen is, beter.

Heb jij Caraval en Meester Legende al gelezen al gelezen of ben je dat van plan? Laat hieronder weten wat je ervan vond of wat je ervan verwacht.