De Australische auteur Jay Kristoff heeft met zijn eerste boek Nimmernacht heel wat  teweeggebracht op Hebban en de SFF-spot. Het leidde tot een geweldig Oordeel, Favoriet boek van het Jaar, de Hebban SF&F Clubprijs, denderende recensies en voor eeuwig een plekje in ons hart. In januari kwam deel 2: Godsgraf uit en met torenhoge verwachtingen lazen Vanessa, Kim, Marjolein, Cindy, Merel en Yvette het vervolg van Mia’s avontuur. Zal ons Oordeel gunstig zijn of gaat dit boek ten onder aan het tweede-deelsyndroom?

In het kort

We volgen het leven van Mia Corvere na de gebeurtenissen uit Nimmernacht in haar queeste om wraak te nemen op de mensen die schuldig zijn aan de dood van haar ouders. Samen met meneer Goedhart de schaduwkat en Eclips de schaduwwolf werkt ze nu als Kling in dienst van eenieder die haar inhuurt via de Rode Kerk. Ze stippelt zorgvuldig een plan uit om dicht bij de schuldigen te komen. Een plan dat niet ongevaarlijk is.

  Als Wraak een moeder heeft, dan is haar naam Geduld.

De buitenkant

Marjolein: Ik vind het een gave cover die goed past bij deel 1. Je ontdekt er ook veel elementen uit het verhaal in. Ook mooi vind ik die sterrenhemel aan de binnenkant. De flappen zijn op zich het juiste formaat, maar ik gebruik een boekenlegger dus voor mij functioneel gezien niet nodig. Wel handig voor de extra coverinformatie de je daarop kwijt kunt. De kaarten hadden voor mij geen extra toevoeging. Ik heb ze niet echt nodig gehad.

Cindy: Ik vond de cover van Nimmernacht iets mooier, maar deze is ook echt erg mooi. Het vertelt al iets over het verhaal en daarom past het er prima bij.

Kim: Het boek is dankzij de bijzondere tekeningen meteen herkenbaar als deel uit deze serie. Het is leuk dat er zo veel elementen uit het boek op de cover staan.

Yvette: Het boek is weer van een formaat baksteen en kan ook de functie deurstopper wel aan. De kleuren en  de tekeningen zijn wederom prachtig en sluiten heel goed aan bij deel 1. Als serie zullen ze het straks goed doen voor het oog, zeker in mijn kast.

O, fijn, raadseltjes.

Setting

Merel: Net als Nimmernacht doet Godsgraf weer Romeins aan. Zo bevindt Mia zich een groot deel van het verhaal in het huishouden van de dona die haar gekocht heeft als slaaf. Ook de gevechten van de gladiatii vertonen veel gelijkenissen met de gladiatorengevechten uit de Romeinse tijd, al is het decor van deze gevechten in Godsgraf wel iets grootser opgezet en zijn de wezens uit de beestengevechten wat ongewoner. Dat vind ik dan ook meteen het mooie eraan, de setting is duidelijk gebaseerd op de Romeinse tijd, maar Kristoff weet er wel een heel eigen draai aan te geven.

Yvette: Bij Nimmernacht had ik al een gevoel alsof ik de setting van The Gladiator op liep, maar nu al helemaal. Mede omdat Mia nu als het ware undercover gaat bij de gladiatii, de krijgers die in de Arena vechten om eer.

Marjolein: De setting was deels verleden en deels heden. Zo kwam je langzaam te weten wat er is gebeurd waardoor Mia terecht is gekomen waar ze terecht is gekomen. Dit vond ik goed gedaan.

Kijk nooit weg. Wees nooit bang. En vergeet nooit, nóóit.

Verhaal en stijl

Cindy: In het begin zijn er twee verhaallijnen: die in het heden en de lijn die heeft aangezet tot het heden. De arena met zijn gevechten is zeer beeldend beschreven. Daartegen zijn het niet de standaard arenagevechten die de lezer krijgt voorgeschoteld. Zo zijn er bijzondere wezens en kan de arena worden veranderd in een soort landschap/strijdtoneel, wat de gevechten een extra dimensie geeft. De gevechten zijn niet voor mensen die niets met bloed hebben. Ze worden beeldend beschreven. Het voelt alsof je aan de zijlijn staat en meekijkt. De verhaallijn uit Nimmernacht zet zich voort, maar wel op een verrassende manier. Ook de schaduwen zijn weer van de partij. Van mij hadden deze een meer prominentere rol mogen krijgen. Ik vind ze namelijk geweldig.
De sarcastische toon en zeer regelmatige ondertoon maken dat het zo ontzettend makkelijk leest. Ook in dit deel zijn mooie landkaarten te vinden. Ik vind dat altijd een hele mooie toevoeging en kan het zeer waarderen. De Dicta Ultima is echt fenomenaal. Precies mijn gedachten.
Kristoff is wat mij betreft een geniale auteur die zijn lezers voedt, maar ze hongerig genoeg houdt om meer te willen.

Merel: Het verhaal vond ik weer prettig lezen en de sarcastische toon die regelmatig terugkeert maakt me nog steeds aan het gniffelen. Ik blijf wat moeite houden met de voetnoten. Zeker bij de voetnoten die meer dan een pagina beslaan en waarbij ik de bladzijde moest omslaan om de tweede helft van de voetnoot te lezen. Meestal merkte ik dus pas dat er een tweede helft was als ik onderaan die volgende bladzijde was. De voetnoten voegen wel steeds wat toe aan het verhaal en zijn dus echt wel waardevol, maar het bemoeilijkt het lezen wel voor mij.

Kim: Godsgraf begint net als Nimmernacht met een verhaallijn in het heden en een terugblik. Het duurt dan ook even voor je precies weet hoe het Mia vergaan is en waarom ze zich gevangen laat nemen door slavenhandelaren. Kristoff wilde duidelijk graag de structuur van het eerste boek volgen. Bij dit deel werkt het redelijk, maar minder goed dan bij Nimmernacht. Het was van mij niet nodig geweest. Ik hoop niet dat hij zich gedwongen voelt dit bij het derde deel ook te doen. Het gebruiken van twee verhaallijnen heeft namelijk voordelen en nadelen. Ik heb vaak een voorkeur, in dit geval voor de terugblik. Helaas was die veel korter en uiteindelijk natuurlijk ook afgelopen, toen die verhaallijn op het punt uitkwam waar de andere verhaallijn begon. Het wisselen haalt je elke keer weer even uit het verhaal. Je moet er steeds weer opnieuw in komen.
Het verhaal over de gladiatorgevechten deed me denken aan de lessen in het vorige boek. Kristoff schrijft het aantrekkelijk op, maar helemaal mijn ding is het toch niet echt, eerder een noodzakelijk kwaad. Het hoort erbij en het is deels wat het boek zo duister en anders maakt. Wat er tussen de gevechten door gebeurt, vind ik echter veel interessanter.
Aan het eind gebeurt er ineens heel veel. Er zijn veel schokkende gebeurtenissen en wendingen. Eigenlijk soms een beetje te veel. De helft zag ik aankomen, maar alles is wel goed uitgewerkt. Kristoff liet me lang wachten: pas in de laatste pagina's kwam hij eindelijk met de onthulling waar ik al anderhalf boek naar uitkeek en het werd zelfs nog mooier, zoals ik inmiddels ook wel verwachtte. Alles wordt op scherp gezet voor het laatste boek, dat indrukwekkend belooft te worden.
Wat betreft de voetnoten sluit ik me bij Merel aan: ze zijn grappig en voegen over het algemeen wel wat toe (en soms zijn ze nog steeds gewoon een excuus voor een infodump over de wereld), maar voetnoten over meerdere pagina's zijn echt niet handig. Ik vind de korte voetnoten waarin commentaar gegeven wordt leuker.

Yvette: Wow wat een mooi tweede deel. Meestal geloof je niet dat een vervolgdeel een eerste deel zal overtreffen, maar dit overstijgt het wel. Dat komt mede doordat deel 1 zich nog in de tienerproblemenfase bevindt en het nu een strijd is tussen volwassenen, tussen krijgers en politieke strategen.  Meer bloedverlies en wrede tegenstanders. Vooral de epische gevechten en alle attributen die in de vechtkuilen terugkomen zijn goed doordacht en zeer fantasierijk. Het leukste is de humor, heel sarcastisch, heel hedendaags. Iemand die broekhoest krijgt of een taveerne die het Brandende Struikgewas heet, omdat het gerund werd door een hoerenmadam die nogal luchtig omging met de aandoeningen die ze in het vak opliep.

Vanessa: Godsgraf begint een tijd na Nimmernacht, waardoor je meteen nieuwsgierig wordt wat er zich in de tussenliggende tijd heeft afgespeeld. Antwoorden die in de tweede lijn stukje bij beetje onthuld worden.
Ook dit deel zit vol met bloederige details, maar de bloederige scenes en sterfgevallen passen in het verhaal en voelen logisch aan. Op een of andere manier wordt er respectvol omgegaan met de doden, waardoor het natuurlijk aanvoelt. De Romeinse setting is geloofwaardig. De minachting die de elite voelt voor de slaven is confronterend. Het maakt het echte verleden ineens een stuk levendiger.
Godsgraf sluit qua stijl, tempo en leesbaarheid aan bij het geweldige laatste en derde deel van Nimmernacht en houdt dit vast tot het einde.

Ja, beste vrienden. Dat was sarcasme. Geef nu maar toe dat jullie me hebben gemist.

Personages

Vanessa: Het is heel fijn dat Godsgraf begint met een Dramatis Personae. Hierdoor worden de gebeurtenissen uit Nimmernacht meteen weer opgefrist en weet je meteen weer wie wie is en wat ze op hun kerfstok hebben.

Merel: Vooral Mia vind ik erg gegroeid. Aan het begin van Godsgraf is ze nog steeds dat meisje dat echt alles doet om haar doel, wraak nemen, te bereiken. Volgens het boek zelf is Mia nu “sterker, zekerder van wie en wat ze was”, maar ook in Nimmernacht vond ik haar eigenlijk al een hele sterke dame. Ik vind de groei er vooral in zitten dat haar blik ruimer wordt. In plaats van dat ze alleen denkt en handelt vanuit haar eigen ellende en wraakgevoelens, denkt ze nu ook na over de onrechtvaardigheid van de gehele Republiek. Dit schept ruimte voor compassie. Aan het einde van Nimmernacht merkte ik dat natuurlijk ook al een beetje, toen ze haar opdracht om de jongen te vermoorden weigerde, maar nu wordt dat verder uitgebouwd. Dit maakt Mia voor mij een nog interessanter personage, omdat ze nu meer diepgang krijgt. De andere personages vond ik ook aansprekend, maar in vergelijking met Mia blijven die wel wat meer op de achtergrond.

Marjolein: Gaaf! Ik ben wel van de gladiatorverhalen en de Kraai was uitmuntend in de Arena.

Yvette: In dit tweede deel is Mia al stukken volwassener. Ze is als Kling in dienst van de Rode Kerk, maar trekt ook nog steeds haar eigen wraakplannetjes. Haar loyaliteit schuift van her naar der, maar ze blijft in dienst van de schaduw. Naast schaduwkat Meneer Goedhart heb je nu ook Eclips, een soort wolfachtige, die ze overnam van een andere donkerling. Mia blijft ook in dit deel bad-ass, stoer met een voorkeur voor vrouwen en het donker.

Kim: In Nimmernacht hoorden we van verschillende personages dat Mia niet thuishoort in de Rode Kerk. Toen was nog niet heel duidelijk waarom. We zagen het een beetje toen ze weigerde een onschuldige jongen te doden. In dit deel krijgen we een beter beeld van hoe Mia verschilt van de andere moordenaars. Haar ogen worden langzaam geopend; ze komt erachter dat er veel meer mis is met de wereld dan ze wist, dat haar herinneringen aan haar familie gekleurd zijn en er veel meer speelde dan ze dacht en dat ze niemand kan vertrouwen. Het verbaasde me dan ook toen er aan het eind van het boek een twist gepresenteerd werd. Ik kon niet geloven dat Mia ineens iets zou doen wat zo in strijd was met alles wat we over haar wisten en de manier waarop ermee omgegaan werd deed me ook erg veel denken aan een verhaallijn uit het eerste deel. Kristoff speelt het echter goed en weet je aan het twijfelen te brengen.
Het is leuk om zo veel van de personages die we hebben leren kennen weer terug te zien. Sommige even, andere vaker. Ik was vooral erg blij om meer te lezen over Ashlinn en haar gevoelens voor Mia. Niet dat je veel hoogte van haar krijgt. Ik vertrouw haar nog steeds niet.
Net als Cindy had ik meer willen lezen over de schaduwdemonen. Ze waren een groot deel van het boek afwezig en dat was een groot gemis. Toen Eclips een Passagier van Mia werd had ik veel verwacht van haar en haar omgang met Meneer Goedhart. Die verwachtingen werden slechts deels waargemaakt.

Vanessa: De meeste personages uit Nimmernacht hebben in dit deel een kleinere rol, op een paar na. Welke personages dat zijn, moet je zelf maar ontdekken. Het zou te veel van het verrassende plot verklappen. Omdat dit verhaal het leven van Mia volgt is haar ontwikkeling het grootste. In Nimmernacht had Mia een doel voor ogen - wraak nemen - en alles moest daarvoor wijken. In dit deel staat dit doel nog als een stip op de horizon, maar heeft ze zicht op de consequenties van haar acties en handelt daar steeds meer naar. De nieuwe personages waaronder de gladiatii en hun eigenaren, waarmee Mia in Godsgraf nauw samenwerkt, zijn mooi neergezet. Het zijn karakters die levend aanvoelen met geloofwaardige levens.

Marjolein: Mia is mijns inziens enorm gegroeid in dit verhaal en wist mij in elk geval steeds te verrassen. Naast Mia zijn er een aantal leuke nieuwe personages. Furian, de ongevallene, die net als Mia een Duisterling is maar die ook gelovig is en daarom zijn krachten niet gebruikt. En Sidonius, Mia's celmaatje. Hij heeft Lafaard op zijn borst getatoeëerd, maar weet je te verbazen. Hij heeft humor en is integer.

Je waarheid ligt verborgen in het graf. En toch kleur je je handen rood voor hen, terwijl je de hemel zwart zou moeten kleuren.

Nimmernacht of Godsgraf?

Merel: Bij Nimmernacht werd ik meteen het verhaal in getrokken. Dat duurde bij Godsgraf iets langer, met name omdat ik aan het begin dacht: hè, wat is er in hemelsnaam met Mia gebeurd? Toen dat eenmaal opgehelderd was, vond ik het verhaal eigenlijk interessanter dan Nimmernacht. In Nimmernacht is er veel aandacht voor de school en de lessen die er gegeven worden, terwijl Mia in Godsgraf de wijde wereld in trekt. Hier zijn de consequenties van gevechten groter en zijn er meer intriges. Dat maakt dat Godsgraf nog interessanter en spannender is.

Cindy: Godsgraf is echt een vervolg. Als je Nimmernacht niet hebt gelezen, mis je heel veel belangrijke elementen en raak je denk ik echt de essentie en de draad van het verhaal kwijt. Nimmernacht was de kennismaking. Godsgraf zuigt je mee het verhaal in. Langzamerhand worden zaken duidelijker en beginnen de stukjes op hun plaats te vallen, maar er blijft nog genoeg te raden over.

Marjolein: Qua stijl is hij het zelfde als Nimmernacht. Wel zitten er voor mijn gevoel minder voetnoten in. Er stonden wel weer hilarische opmerkingen in, zoals "Welk ziek brein heeft dit bedacht".

Kim: Ik ga alvast voor Darkdawn. Nimmernacht was het begin, dat vooral aan het eind interessant werd. Godsgraf heeft meer van alles: meer spanning, een sfeer die nog duisterder is en meer geheimen en wendingen die van alles in actie zetten (maar inderdaad ook meer verwarring en wat ‘foutjes’). Voor een tweede deel was het erg goed. Het is een fijne opmaat naar het laatste boek.

Deel 3 lezen?

Cindy: Absoluut! Ik kan niet wachten...

Merel: Er zijn nog steeds vraagtekens. Zo heeft Mia wel iets meer geleerd over wat het betekent om een donkerling te zijn, maar nog niet heel veel meer. En zo zijn er nog wel meer dingen waarvan ik wil weten hoe het nu precies zit. Ik ga dus zeker het vervolg lezen!

Yvette: Zeker! Al die cliffhangers op het eind moeten nog beantwoord worden!

Vanessa: Godsgraf smaakt zeker naar meer. Wat een geweldig verhaal en een geweldige cliffhangers. Ik ben heel benieuwd hoe Jay Kristoff dit epos vervolgt. Je wordt heel nieuwsgierig naar hoe de gebeurtenissen nu echt in elkaar zitten, want een aantal vragen uit Nimmernacht zijn nog steeds niet beantwoord en er zijn heel wat vragen bij gekomen.

Marjolein: JA!!! Nimmernacht was goed, maar Godsgraf is misschien wel beter en ik kan niet wachten op het vervolg.

Conclusie

Vanessa: Na afloop van Nimmernacht, kreeg je een idee welke kant Godsgraf op zou kunnen gaan en die verwachting was totaal onjuist. Continu zijn er onverwachte plotwendingen die heel natuurlijk aanvoelen. Het lukt Kristoff de lezer op een volstrekt logische wijze steeds te verrassen. Het is een verhaal dat doordendert naar het einde en je na zinderende cliffhangers laat smachten naar deel 3. Dit maakt het voor mij een 5-sterrenboek.

Marjolein: Ik heb genoten en wilde hem niet wegleggen. Kristoff weet weer vol humor te schrijven en steeds te verrassen. Ik kan niet anders dan 5 sterren geven.

Merel: Godsgraf is een spannend, goed geschreven boek, waarbij ik weer genoot van de sarcastische toon in het verhaal. Mia vind ik een steeds interessanter personage worden en de wereld wordt ook steeds boeiender. De overige personages bleven soms wel wat te veel op de achtergrond naar mijn smaak en de voetnoten blijf ik lastig vinden. Desondanks heb ik weer erg genoten! Ik geef Godsgraf dan ook een welverdiende 4 sterren.

Kim: Ik sluit me aan bij Merel. Er is heel veel goed aan het boek, maar het boek is nog niet genoeg in balans om 5 sterren te kunnen geven. Hoewel ik Godsgraf niet per se beter vind dan Nimmernacht, wil ik Kristoff wel belonen voor het schrijven van een goed tweede deel en het vasthouden van het niveau. Ik houd het daarom op 4,5 ster en laat het aan het laatste deel om me helemaal te overtuigen.

Cindy: Eén van de beste boeken die ik heb gelezen en dat komt absoluut door het verhaal, maar zeker ook door de manier waarop het is geschreven. Zonder twijfel 5 sterren.

Yvette: Jay Kristoff heeft wederom een pareltje afgeleverd! Ik hou van het koelbloedige vechtersbazinnetje Mia, de sarcastische moderne humor, de Romeinse invloeden en het ijzersterke verhaal! Ik buig diep met mijn helm in het zand. Ik had niet gedacht dat ik al zo vroeg in 2019 mijn boek van het jaar zou vinden. Ik vind het sneu voor mijn andere boeken, want de lat ligt heel hoog! 5 sterren en meer!

Wat vinden jullie? Smaakt Godsgraf naar meer?