In het kader van Week van het Beeldverhaal schreef Janneke een artikel over manga. Er is nog weinig bekend over manga onder de clubleden en daarom namen een aantal van ons de uitdaging aan een Oordeel te vellen over Yurei: dwaallichten van Johan Neefjes. Wat vonden Marc, Yvette, Eline, Marjolein en kenner Janneke van deze manga?

Yurei Dwaallichten verscheen in juni op AnimeCon 2018 in Den Haag bij uitgeverij Hanabi. Johan Neefjes is illustrator en schreef al eerder Run Run, a sukeban story.

Yurei en dwaallichten

Om eens nader te inspecteren wat Yurei en dwaalichtjes zijn, zochten we het op:

Wikipedia geeft de volgende verklaring:

Yūrei (幽霊) zijn wezens uit de Japanse folklore. Het zijn spoken. De naam bestaat uit de kanji 幽 (yū), voor “vaag” en 霊 (rei), voor “ziel” of “geest”. Andere benamingen zijn亡霊 (Bōrei), 死霊 (Shiryō) en お化け (Obake).  Net als spoken in Westerse en Chinese literatuur zijn Yurei bijna altijd geestverschijningen van mensen die geen rust kunnen vinden na hun dood, en daarom op aarde blijven ronddolen.

In diverse volksverhalen komen dwaallichten voor. Volgens sommige sagen zouden het de zielen van ongedoopte en/of doodgeboren kinderen uit het vagevuur zijn. Zij huppelen naar voorbijgangers, om die naar een poel of plas te leiden, in de hoop alsnog gedoop te worden. Dwaallichtjes werden dan ook wel beschouwd als lichtjes van de duivel, die reizigers moesten afleiden van het rechte pad. Ook zijn het zielen die wederkeren (naloop), omdat er nog een belofte vervuld moet worden, of zielen van zondaars, of zielen die zich een ander goed hebben toegeëigend of die grenspalen hebben verzet. In de volksverhalen duiden dwaallichten ook de vindplek van verborgen schatten aan.

In verhalen verschijnt het dwaallicht soms als een figuur met een lantaarn of een lichtgevend gebouw. De slachtoffers worden zo op een dwaalspoor gebracht en volgen de lantaarn of lopen richting het gebouw en hebben te laat door in gevaar te zijn.

Het volksgeloof wil dat men niet naar een dwaallicht fluit of wijst en er niet voor wegrent. Het beste is om zo spoedig mogelijk naar huis te gaan. Op de deur is dan vaak een bloedvlek of zwartgebrande plek te zien. In de Japanse mythologie worden soortgelijke wezens hitodama genoemd, ze vergezellen vaak yūrei.

De yūrei spoken niet willekeurig, ze blijven vaak nabij een specifieke plaats (zoals de plaats waar ze gedood zijn of waar hun lichaam ligt). Ze volgen soms specifieke personen, zoals hun moordenaar of geliefde. Ze verschijnen vaak tussen 2 en 3 uur 's nachts, het spookuur in Japan. De grens tussen de wereld van de doden en levenden is dan het kleinst.

Manga, wel eens gelezen?

Eline: Toen voorgesteld werd om samen een manga te lezen was ik erg nieuwsgierig, omdat ik dit nog nooit gelezen had. Toch was ik ook wat sceptisch. Vroeger las ik wel Suske en Wiske, maar daar ben ik snel uit gegroeid en toen voelde ik me niet meer zo aangetrokken tot strips, of beeldverhalen in het algemeen.

Yvette: Als ik beeldverhalen lees, zijn het nu vooral de graphic novels. Manga heb ik nooit gelezen, ik denk dan meteen aan de Pokemons, de Yuki-oh of Ben-10 , tv series die mijn zoon kijkt. Die grote ogen en overdreven (naar mijn idee dan) gezichtstrekken trekken me niet aan. Niet sinds ik vroeger Candy keek. Maar aangezien Yurei over spookverhalen gaat, was ik toch wel geïntrigeerd, gelijk kwamen de beelden van The Ring bij me op.

Marjolein: Hoewel ik vroeger altijd trouw de Tina, Donald Duck  en Suske en Wiske las had ik toch het idee dat strips en graphic novels niet iets voor mij waren. Voor deze week van het beeldverhaal liet ik mij toch overhalen er één te proberen. Dit werd Yurei Dwaallichten van Johan Neefjes.

Marc: Dit is mijn eerste kennismaking met Manga. Om mij wat vertrouwd te maken heb ik eerst een vijftal sites bezocht die uitleggen wat Manga nu juist is. EN blijkbaar is het hoofdkenmerk grote ogen. Verder zijn er Manga voor jongens of voor meisjes of voor volwassenen. Meestal willen ze de lezer iets vertellen of bijleren over Japanse taal & tradities.  Ook het Westen is op de Manga boot gesprongen en maakt zijn eigen Manga strips. Zo ook Johan Neefjes.

Janneke las als enige eerder manga en schreef er dit artikel over.

Vormgeving

Janneke: De voorkant is intrigerend, we zien de nek van een Geisha met daarin een monsterachtige schaduw. Dit staat symbool voor de vrouwen waar Johan Neefjes over schrijft in het stripboek. In het boek zien we eenzelfde stijl van tekenen terug met als grootste verschil het kleurgebruik in het verhaal. De tekenstijl is sketchy wat kenmerkend is voor Japanse manga.

Marjolein: Wat een mooi formaat, heel handzaam. Niet zo groot als ik gewend ben van stripboeken. Mooie kaft met veel zwart wat rood en een hele enge schaduw. Er is niet veel kleurgebruik in de strips, mag ik het zo noemen?, maar toch zit er vrij veel detail in de tekeningen. Eigenlijk vind ik het best wel gaaf.

Janneke: Toen ik Yurei - Dwaallichten uit de enveloppe haalde was ik eigenlijk een beetje verrast. Als liefhebber van de Japanse mangaboeken had ik eigenlijk ook een kleiner, wat dikker boekje verwacht. In plaats daarvan is Yurei - Dwaallichten vergelijkbaar met het formaat van een gemiddeld Nederlands stripboek en ook compleet in kleur uitgegeven.

Eline: Op het eerste zicht deed dit boek me niet meteen aan manga denken. Het zag er voor mij uit als een gewone graphic novel, maar hier kan ik niet duidelijk over oordelen aangezien ik niet zo bekend ben met manga’s en graphic novels. De stijl van tekenen spreekt me erg aan en dat elk verhaal in een andere tint is vind ik een heel erg leuk detail. Deze manga wordt beschreven als horror, maar de tekeningen op zich vind ik niet heel erg angstaanjagend. Het is vooral de Japanse folklore die achter deze verhalen schuilt, die deze manga iets huiveringwekkends geeft.

Yvette: Ik sluit me helemaal aan bij Eline, de buitenkant en het plaatje van de vrouw vind ik heel mooi en niet typisch manga. Hij is wat dun, maar dat komt wel vaker voor bij stripboeken. Wat ik mooi eraan vind, is dat elk verhaal een eigen kleur heeft en ook nog eens kleuren waar ik van hou. Heel toepasselijk.

Verhalen

Janneke: De verhalen zijn allemaal gesitueerd rondom vrouwen die de man kapot maken. Ze vallen onder de noemer Yokai. Yokai zijn bovennatuurlijke verschijningen en een onderdeel van de Japanse folklore en cultuur. Ze leiden je naar de dood en ontsnappen is lastig. In het eerste verhaal zien we de vrouw die de plaats van eenzaamheid opvult en daarbij haar eigen leegte opvult. In het tweede verhaal is de vrouw de geestverschijning van de overleden vrouw van de hoofdpersoon, ze teert op zijn liefde tot ze weer samen zijn. En in het derde verhaal zien we het onschuldige kleine meisje wat families ontwricht en alleen een mannelijk lijk nalaat.

Marjolein: Het bestaat uit meerdere verhalen. Allemaal vrij kort en een beetje luguber. Bij elk verhaal is een vrouw degene waar je bang voor moet zijn. Zijn Japanners bang voor vrouwen of is Johan Neefjes dat? Of is het gewoon het thema van het boek en moet ik er niks achter zoeken? Er zit ook liefde in en dat vond ik heel mooi.

Marc: De strips zijn westelijk opgebouwd. Waarmee ik wil zeggen van links naar rechts en van boven naar onder terwijl de meeste Manga tekenaars de Japanse manier van plaatsen volgen. Als belezen stripkenner van de oudere West-Europese strips moet ik zeggen dat deze tekeningen toch meer Westers dan Japans aanvoelen.

Eline: Voor het lezen van deze manga had ik al vaag iets gehoord over de Yokai, maar na het lezen heb ik toch wat meer onderzoek gedaan naar wat Yurei en Yokai zijn. Na het lezen van wat achtergrondinformatie vind ik de titel van deze manga een beetje verwarrend. Yurei en Yokai zijn beiden geestachtige verschijningen uit de Japanse folklore, maar er zijn toch wat verschillen. De vrouwen waar het in deze manga over gaat krijgen een naam die onder de Yokai vallen, terwijl de titel Yurei is. Dit vind ik best verwarrend en ik ben er nog niet helemaal uit hoe de vork in de steel zit. Het wekt wel mijn interesse om meer te weten te komen over deze folklore en mythen.

Yvette:  Het hele idee dat in naam der liefde of wraak of eenzaamheid geesten op bepaalde spookuren terugkeren naar de levenden of hen lastig vallen is interessant en maakte dat ik de verhalen wilde lezen. Ik ben best een beelddenker en deze verhalen werden visueel goed ondersteund. Ik weet niet of ik anders dit soort verhalen had gelezen. Films had ik (en heb ik) zeker naar gekeken.

Eindoordeel

Eline: Deze manga heeft me positief verrast door mijn nieuwsgierigheid naar Japanse folklore nog meer aan te wakkeren en doordat de tekeningen en de kleuren me echt aanspreken. Jammer genoeg zet het me niet meteen aan om nu meer manga te gaan lezen. Ik voel me nog steeds niet heel erg aangetrokken tot beeldverhalen, maar het was wel eens leuk om te zien wat deze wereld te bieden heeft.

Marjolein: Ik dacht dat ik het helemaal niks zou vinden, maar ik ben eigenlijk best gecharmeerd. Het zijn mooie, korte verhalen. Ik had er nog wel een paar in willen zien, want ik had hem binnen no-time uit. Alles zit erin: humor, fantasie, liefde en horror. Ja ik raad anderen zeker aan strips, graphics of beeldverhalen een kans te geven.

Yvette: Ik ben aangenaamd verrast door de mooie vormgeving. Elk verhaal heeft zijn eigen kleur en het is mooi getekend. Het hele “grote ogen Pokemon idee” was hier helemaal niet, de tekeningen waren realistisch, en heel toepasselijk bij het verhaal. Ik bevond me eerder aan The Ring-kant dan aan de Pokemon-kant. Mijn ouders hadden vroeger een boek Japanse sagen en legenden en daar deed het me heel erg aan denken. Jammer dat het zo snel uit was, ik had er nog meer willen lezen. Het hele bovennatuurlijke en de Japanse mythes trekken me wel.

Janneke: De verhalen zijn leuk om te lezen maar niet eng zoals de tekenstijl en het thema suggereren. Het is snel weg te lezen en soms lopen de teksten in de ballonnen niet helemaal lekker. Ik vond het leuk om eens gelezen te hebben en raad het aan als een leuke pauze tussen wat grotere, ingewikkeldere manga's door.

Marc: Ik vond het geen slechte strip, maar echt Manga leek het mij niet. Het blijft voor mij bij deze ene keer lezen.

Wil je nog meer lezen, kijk dan ook eens bij de recensie van Koen.