Fantasy, Horror en SF, geen schrijver zo breed als Richard Matheson. Nou ja, spreekwoordelijk gezien. Hij is universeel wat zijn schrijfwerk betreft en de categorieën waarin zijn werk zich bevindt. Misschien zegt de naam je niet zo veel, maar als ik What dreams may come of I am legend zeg, misschien wel Stir of Echoes erbij haal, filmblockbusters van formaat, denk je wellicht o, maar die ken ik wel! Precies dat is de reden dat vandaag deze bekende onbekende schrijver een speciaal eerbetoon krijgt in onze vaste column: In de ban van.

Richard Burton Matheson

20 februari 1926 werd Richard Matheson geboren in Allendale, New Jersey in Amerika , als zoon van Noorse immigranten. Na de scheiding van zijn ouders groeide hij op bij zijn moeder in Brooklyn, alwaar hij ook ging studeren en zijn bachelor journalistiek behaalde. In WOII diende hij als infanteriesoldaat in het Amerikaanse leger. Hij verwerkte zijn ervaringen over de oorlog in zijn oorlogsroman The Beardless warriors. Dit zou niet zijn enige verhaal worden dat op feiten gebaseerd werd. Voor zijn verhaal Duel putte hij uit het bizarre verhaal dat hij op de dag dat Kennedy omkwam, zelf bijna door een truck omver gereden werd.  

Mathesons bekendste werk is waarschijnlijk I Am Legend, over een laatste overlever in een wereld waarin iedereen vampier is. Hij haalde de inspiratie uit het kijken naar de film “Dracula” van 1931. Immers als één vampier al eng is, hoe zit het als de hele wereld vol ermee gevuld is? Voor zijn gothic horror boek Hell House werd hij geïnspireerd door het lezen van Shirley Jackson’s De geesten van Hill House. Hij was gefascineerd door het feit dat je de geesten nooit echt zag en dat alles draait om de psyche.

 Op zijn beurt inspireerde Matheson’s I am Legend weer andere schrijvers en regisseurs.  Stephen King rekent Matheson in ieder geval tot zijn invloeders en schreef: “Zonder I am  Legend, zou er geen Night of the living dead, The Walking dead, 28 Days Later of World War Z zijn geweest”.

A match made in heaven

Het eerste werk dat ik van Matheson las was What dreams may come (in NL Liefde na de dood of Poort naar de eeuwigheid), ergens in de jaren 90. Dit boek is een prachtig verhaal over hoe zielsverwanten zelfs na de dood elkaar vinden en dat liefde alles overwint. Hoe leent zich dat tegenover de verhalen die hij ook schreef? Want dat hij veel had geschreven, daar ben ik wel achter gekomen. Jaren later kwam ik namelijk in de kringloop De laatste dag tegen, een verhalenbundel met als plakkaat Bruna SF erop. Hé is dit dezelfde schrijver? dacht ik. SF, dat had ik niet gedacht. Wellicht omdat het wetenschappelijke uit de SF nog wel eens kan botsen met het hele “leven na de dood”-idee? Alhoewel de een niet persé de andere uitsluit, is het toch een opvallende keuze die deze schrijver maakt. Voor mij maakt dat Matheson een erg interessante schrijver: divers en niet beperkend tot één genre. Hij is de schrijver die ik als lezer ben. Een mooie match zijn we zeker en ik ben nog lang niet uitgekeken (lees: uitgelezen) op hem. We delen in ieder geval vele interesses: post-apocalyptische verhalen, paranormale zaken, gaven, griezelige gothicsettings en leven na de dood. A match made in heaven! Mm dit tolereert mijn nuchtere kant niet helemaal, dus ik hou het op: een goede combi!

He is legend!

Tijdens mijn studie naar Richard Matheson en zijn verhalen kwam ik er ook achter dat hij I am legend en Stir of Echoes had geschreven. Zonder dat ik het wist had ik al tijden terug veel van zijn films zitten kijken en al die tijd wist ik niet dat Matheson hierachter zat. Ik had al veel eerder zijn werk opgepikt als ik het had geweten. Al zijn verhalen zijn uiteenlopend in setting, tijd en hoofdpersonen, maar ze hebben wel wat dingen met elkaar gemeen: ze kloppen allemaal! Er zit altijd wel ergens een verrassing in, iets wat je niet verwacht: intrieste eindes daar waar je hoopt dat alles goed afloopt, gruwelijke openbaarheden als ook spirituele zaken met een romantische inborst.

Things aren’t always what they seem  

Bij het lezen van de verhalenbundel De laatste dag waarin elf verhalen achter elkaar terugkomen, herkende ik een stijl die zich goed zou lenen voor korte afleveringen van bovennatuurlijke series. Ik dacht bij het lezen aan de verhalen uit The Twilight Zone. In eerste instantie zijn het gewone situaties: iemand gaat op vakantie, iemand moet een fitheidstest doen etc., maar dan komen er steeds meer signaaltjes naar voren dat het verhaal anders in elkaar zit dat je denkt. Er komt aan het eind dan een verklarend of verrassend zinnetje, waardoor het verhaal die twist krijgt die zo kenmerkend is voor The Twilight Zone. De titel “De laatste dag”is een overkoepelend thema en in elk verhaal anders verwerkt. Deze “twist endings” zijn ook veelvuldig door een andere schrijver van eveneens Noorse (!) afkomst beschreven: Roald Dahl. Zou dat aan de donkere avonden in het koude noorden liggen of de tijd waarin ze opgroeiden? Fascinerend genoeg denk ik aan beiden. In de jaren 50 zo na de oorlogsjaren was het hard werken en er was weinig vertier en dan ga je fantaseren. Daarbij was het “oude” land rijk aan mythes, ruwe landschappen en verhalen over bijvoorbeeld gruwelijke trollen. Je fantasie wordt vanzelf geprikkeld, dus gek is het niet. En zo gek is het ook niet dat ik gelijk aan The Twilight Zone dacht, want ook een deel van die verhalen heeft hij geschreven.

Gedraaid einde

Om zijn traditie hoog te houden, sluit ik dit eerbetoon af met een kleine ode aan feitjes van zijn werk. Als je al had gehoord van Richard Matheson, dan is zijn meest benoemde werk waarschijnlijk  I Am legend. Nu hoop ik dat jullie stiekem ook een kleine openbaring hebben wat betreft deze schrijver en dat jullie net als ik zijn diversiteit, originaliteit en genialiteit eens wat meer willen onderzoeken en wat van zijn werk op willen pikken. Er is voor ieder wat wils. Wisten jullie dat hij zelfs westernboekjes schreef (Wild Bill Hickock en Journey of the Gun years / Gun fight)? Dat hij Kafkaans-achtige vertellingen vertelde in De gekrompene? Schrijft over helderziende gaven in Stir of echoes? Victoriaanse horrortaferelen beschreef in Hell House? Dat hij zelfs een kinderfantasy schreef genaamd Abu and the 7 marvels en dat zijn laatste boek Woman zijn versie van feminisme bevat?

Matheson schreef 12 boeken, 32 verhalen en verhalenbundels, meer dan 30 bloemlezingen, 4 non-fictieboeken, 2 novelles, omnibussen en diverse bijdragen aan series, films en andere scripts. Van deze boeken heb ik er pas enkele gelezen en vele van bekeken, maar daar zal in de toekomst verandering in komen. Of is de toekomst nu? Het begint plots te schemeren en de wijzers van de klok slaan door. Mijn lijf bonkt. Wat gebeurt er met me?

Help I'm steppin' into the twilight zone
Place is a madhouse, feels like being alone
My beacon's been moved under moon and star
Where am I to go now that I've gone too far?

-Yvette-

Nog meer In de ban lezen? Kijk dan eens bij een van onze vorige edities zoals deze: In de ban van Neil Gaiman.

Hebben jullie als eens boeken van Richard Matheson gelezen? Wat vond je ervan?