Robots in de bieb
De bibliotheek van vroeger is niet meer de bibliotheek van nu. Tijden veranderen en dat betekent dat bibliotheken mee veranderen. De bibliotheek heeft altijd al de taak gehad om jong en oud kennis te laten maken met de ontwikkelingen in de maatschappij. Tegenwoordig zijn het vooral technologische veranderingen die onze maatschappij beïnvloeden. De robotica vordert met rasse schreden en zeker onze kinderen zullen veelvuldig met robots te maken krijgen. Daarom heeft de Bibliotheek Gelderland Zuid sinds december 2016 als allereerste in Nederland Bibi en Robin, twee schattig ogende robotjes, in huis genomen.
De bieb van de toekomst
Vaak denken we dat technologische ontwikkelingen voor kinderen veel te ingewikkeld zijn en dat zij zich een futuristische toekomst niet kunnen voorstellen. Niets is echter minder waar. Toen Bibliotheek Gelderland Zuid in 2016 precies honderd jaar bestond vroegen ze kinderen tekeningen te maken over hoe zij dachten dat de bibliotheek en de maatschappij er over honderd jaar zou uitzien. Het resultaat was zelfs zéér futuristisch. Op de foto kun je zien dat ze veel robots hebben getekend en dat we ons met raketten in het heelal verplaatsen. Kinderen hebben dus veel verbeelding: voor hen is alles voorstelbaar en beperkingen bestaan niet. Ze voelen zich daarom waarschijnlijk beter thuis in een veranderende maatschappij dan ouderen.
Inmiddels weten we dat zij razendsnel en spelenderwijs leren om te gaan met technologische snufjes. De bibliotheek speelt daarop in door ook de allerkleinsten al te laten kennis maken met robotisering.
Kennismakingsprogramma’s
Voor zowel kleuters, scholieren als ouderen heeft de bibliotheek laagdrempelige programma’s ontwikkeld om ze te wennen aan de dingen die ons te wachten staan. De bibliotheek Gelderland Zuid heeft daartoe Bibi en Robin aangeschaft. Dit zijn twee menselijk uitziende robotjes die je in de bibliotheek bij diverse activiteiten tegenkomt. Daarnaast gaan ze ook bij verzorgingshuizen op bezoek om medewerkers en bewoners kennis te laten maken met de toekomstige veranderingen en de maatschappelijke discussie hierover aan te zwengelen. In de zeer nabije toekomst zullen zorgrobots worden ingezet om ouderen aan te sporen zich meer te bewegen en om hun geheugen te stimuleren.
De bibliotheek organiseert workshops waarin je kennis maakt met robots. Je krijgt inzicht in welke dingen je ze kunt laten doen. Zo kunnen de robotjes voorlezen en je een advies geven over welke boeken je kunt lezen. Je kunt ook een kwis met ze doen. Een robot doet echter niets uit zichzelf en daarom leer je in de workshop hoe je hem zo kunt programmeren dat hij bijvoorbeeld een dansje doet. Wanneer je het script geprogrammeerd hebt, plaats je het in de robot zodat hij het gaat uitvoeren. In onderstaand filmpje zie je een robot die geprogrammeerd is om te beatboxen.
Een ander fenomeen zijn de zogenaamde Hackatons waarin scholieren van het VO en MBO van echte opdrachtgevers uit de zorg, onderwijs of uit het bedrijfsleven de vraag krijgen hoe ze sociale robots zinvol kunnen inzetten.
In zes dagdelen moeten ze een specifiek probleem oplossen. Onder begeleiding van leraren en de medewerkers van de bibliotheek zoeken ze naar praktische, creatieve en technische oplossingen. Vervolgens programmeren ze de robot met een zogenaamd script en brengen advies uit aan de opdrachtgevers middels een presentatie.
Een voorbeeld hiervan is het idee van een groep scholieren om een robot in te zetten bij bestraling van kinderen met kanker. Deze zou als maatje kunnen dienen om kankerpatiëntjes bij te staan tijdens een MRI-scan. Hij kan dan bijvoorbeeld een mooi verhaal vertellen of meevoelende vragen stellen. Maar een zorgrobot moet dan wel een passende emotie tonen want een dansje maken tijdens een emotionele vraag is natuurlijk ongepast en zal zeker niet geruststellend werken. Het script moet daar dus rekening mee houden. De scholieren kwamen tot de conclusie dat aaibare robots zeker kunnen helpen om vervelende ervaringen te verlichten en dat het bovendien mogelijk is ze daarvoor te programmeren. Helaas bleken ze niet tegen straling te kunnen. Daar zouden de robots speciaal tegen beschermd moeten worden. Het huidige model NAO-robot zoals Bibi en Robin kunnen wel tegen straling. Deze types worden inmiddels daadwerkelijk ingezet om kankerpatiëntjes bij te staan.
Hoe dit initiatief tot stand kwam
De bibliotheek had al enige tijd contacten met Ixperium, een organisatie die leraren, studenten en toekomstige opleiders helpt om jongeren te leren om te gaan met ICT zodat zij er in de toekomst als het ware mee kunnen lezen en schrijven.
Ixperium is een samenwerkingsverband van de lerarenopleidingen en het Kenniscentrum Kwaliteit van leren van de Hogeschool Arnhem Nijmegen met schoolbesturen uit de regio Arnhem en Nijmegen. Het wil het onderwijs compatibel maken met de technologieën van de 21 ste eeuw.
Dit doen ze door het uitvoeren van onderwijsopdrachten. Ook de bibliotheek had een onderwijsopdracht voor studenten bedacht. Het resultaat van deze opdracht leidde ertoe dat Bibliotheek Gelderland Zuid de twee robotjes Bibi en Robin heeft aangeschaft. Omdat de Koninklijke Bibliotheek het vernieuwende van dit initiatief wist te waarderen, subsidiëren ze dit project. Naast de programma’s rond de robotjes houdt de bibliotheek zich ook actief bezig met andere digitale innovaties. Zo kun je er 3D-printen, websites bouwen, legobots programmeren, bezig gaan met een green screen en game competities houden.
De robotjes Bibi en Robin. Te koop?
Bibi en Robin zijn zogenaamde NAO-robots. Dit zijn 60 cm hoge humanoïde robots die gebouwd en ontwikkeld worden door het Franse bedrijf SoftBank Robotics.
Het bedrijf ontwikkelt ook andere soorten robots zoals de Romeo die een stukje groter is met zijn 140 cm en die oudere mensen moet gaan helpen langer zelfstandig thuis te wonen.
Om de NAO-robots in het onderwijs te kunnen gebruiken heeft Hogeschool De Kempel ze voorzien van software die ervoor zorgt dat ze eenvoudig te programmeren zijn. De Kempel heeft deze NAO-robot ‘Eddy de Onderwijsrobot' genoemd.
De bibliotheek heeft twee van deze ‘Eddy’s ‘ gekocht en ze andere namen gegeven. Mocht je een Eddy willen kopen: hij kost alles bij elkaar zo’n 10.000 euro.
Boeken over de toekomst
De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel en wanneer de Quantumcomputer het licht ziet zal alles nog veel sneller gaan. Gelukkig zijn er allerlei boekjes voor jong en oud die je op de hoogte brengen van de huidige stand van zaken en die je een idee geven waar het allemaal naartoe gaat.
Zo is de Quantumcomputer van George Hal een handzaam boekje dat je een kijkje in de keuken geeft van de ICT, waar de nieuwste soort supercomputer zich al aandient. Deze maakt in een weekje berekeningen waar onze huidige computers 13 miljard jaar over zouden doen en biedt dus ongekende mogelijkheden.
Wanneer je meer geïnteresseerd bent in de gevolgen van deze ontwikkelingen moet je zeker het boek Homo Deus van Harari lezen. Hij stelt dat de geüpgrade mens in niets meer zal lijken op de huidige mens en dat de veranderingen groter zullen zijn dan die tussen ons en de Neanderthaler.
Wil je ook met kinderen praten over techniek en ruimtevaart? Lees de serie van Steve Parker met onder andere Bouw je Robots en Robots in de ruimte, in films en op andere plaatsen.
Of het boek Robots bouwen voor kids uit de serie ‘Voor Dummies’.
Tenslotte is er nog de serie van Kathryn Clay met boeken zoals Robots, net mensen en Robots, handig hoor. Haar boeken zijn net als haar boek Robots, voor gevaarlijk werk geschikt voor kinderen van 9 tot 11 jaar.
Andere leestips:
Wouter van Bergen- De robots komen eraan
Gilbert de Swert- De mens, de robot , de arbeid
Jochanan Eynikel - Robot aan het Stuur over de ethiek van techniek
John Brockman- Machines die denken
Wil je meedoen aan een hackaton? De Bibliotheek Gelderland Zuid organiseert deze maand ook hackatons voor volwassenen. Zie hiervoor het programma. Er zijn ook nog andere activiteiten waarbij je de robots kunt ontmoeten.
Lees ook onze andere artikelen in het kader van Nederland leest:
Doe mee met ons leesclubcafé. Schrijfrobot Asibot doet zelf mee en schrijft verhaaltjes!
-Saskia-
