Robots in kinderboeken
‘Kinderen zijn de toekomst’ is een gevleugelde uitspraak. Dat geldt ook voor robots die in toenemende mate onze maatschappij bevolken en nu al niet meer uit onze samenleving zijn weg te denken. Onze kinderen zullen in de toekomst nog veel meer met robots te maken krijgen. Voor hen zal de aanwezigheid van robots straks even vanzelfsprekend zijn als het hebben van een smartphone inmiddels voor ons is. Om met kinderen over robotica te kunnen praten heeft de Club van 10 voor Sciencefiction en Fantasy een overzicht gemaakt van kinderboeken waarin robots of bijzondere computers voorkomen.
De robot van de rommelmarkt en Route Z - Tonke Dragt
Edu Jansen hoeft niet veel zelf te doen. De robot bij hem thuis doet het huishouden en maakt zelfs zijn huiswerk. Wanneer zijn huisrobot gerepareerd moet worden koopt Edu op de rommelmarkt een tweedehands exemplaar. Deze kan niet lezen of vermenigvuldigen, maar hij kent wel gedichten. Edu laat hem eindeloos twee dichtregels opzeggen: Waar wouden zijn, als vuur zo heet / Torenhoog en mijlen breed. Op aarde zijn al lang geen bossen meer, maar de planeet Venus heeft wel nog een woud. De dichtregels van de robot inspireren Edu om planeetonderzoeker op Venus te worden.
15 jaar later is een wagenpark de nieuwste attractie in Nieuw Babylon, een van de steden op aarde. Als je een rijbewijs hebt kunt je hier een autorit maken door een stadswijk uit de twintigste eeuw. De meeste mensen rijden de veilige routes X of Y, maar de zestienjarige Bart wil liever de gevaarlijke route Z rijden. Het gerucht gaat dat je hier mensen tegen kunt komen. Als Bart een kat probeert te ontwijken veroorzaakt hij een kettingbotsing. Heeft hij andere mensen geraakt of zijn de slachtoffers toch robots, zoals de ordebewaarders beweren? En loopt er echt een levende kat rond in het wagenpark?
Het is alweer bijna vijftig jaar geleden dat Tonke Dragt de toekomstroman Torenhoog en mijlen breed schreef, het verhaal van Edu op Mars. De robot van de rommelmarkt is het verhaal dat tot dit boek leidde. Een paar jaar na Torenhoog en mijlen breed kwam het vervolg Ogen van tijgers uit. Dit is het verhaal van de voormalig planeetonderzoeker en kunstschilder Jock Martijn die ooit samenwerkte met Edu. Na het ongeluk op route Z wordt hij de creatief begeleider van de zestienjarige Bart. Hij krijgt een bijzondere band met de jongen. Deze wordt nog sterker als Edu, die tijdelijk is teruggekeerd naar de aarde, een schokkende onthulling doet over Venus. Alle boeken zijn geschikt voor lezers vanaf ongeveer 9 jaar en zijn door de interessante thema's en prachtige uitwerking ook heel geschikt voor volwassenen.
Mijn broer de robot - James Patterson
Sammy is al niet erg populair bij zijn klasgenoten. Wanneer zijn superslimme moeder een nieuwe robot uitvindt die ook nog met Sam mee naar school gaat vinden zijn klasgenoten hem nog vreemder. Bovendien is de robot dusdanig geprogrammeerd dat hij denkt dat hij Sammy’s broer is. De robot wordt E genoemd wat staat voor Eihoofd of Einstein junior. E gedraagt zich op school als een verschrikkelijke nerd, waardoor Sam het nog zwaarder krijgt dan voorheen.
Het opvallende aan dit eerste deel van een serie is dat de sympathieke Sam een zusje heeft dat lijdt aan een zeldzame immuunstoornis. Dit serieuze aspect vormt een groot contrast met de luchtigheid van de rest van het verhaal. Sam kiest voor echte vriendschap en relaties en dat maakt hem sympathiek. Het boek is geschikt voor kinderen vanaf ongeveer 9 jaar.
Robots op hol - James Patterson
Sammy vindt het geweldig dat de door zijn moeder ontworpen robot E naar school kan om de plaats van zijn zieke zusje Maddie in te nemen. Het is super voor de zieke Maddie, maar ook goed voor zijn eigen imago. Maar als er een nieuwe supercoole robot op school komt, gaat het helemaal mis met E. Hij krijgt een storing en terwijl Sammy probeert te ontrafelen wat er mis is met E ontdekt hij dat zijn familie in gevaar verkeert.
Robots op hol gaat over familieliefde, vriendschap en pestgedrag tussen kinderen én volwassenen. De robots hebben menselijke eigenschappen, komen echt tot leven en gaan samen met Sammy de strijd aan met de oneerlijke concurrerende robotbouwer. Het boek is opgedeeld in 64 korte hoofdstukkenen en staat boordevol stripachtige zwart-witillustraties die een extra stukje van het verhaal vertellen. Dit maakt het boek extra toegankelijk. Dit boek uit 2017 is het vervolg op het eerder verschenen Mijn broer de robot uit 2015. Het is geschikt voor lezers vanaf ongeveer 10 jaar.
Zora en Mira - Anja Cocquyt
Mira is een pienter meisje met een autistische stoornis. Dat zorgt ervoor dat het op school niet zo makkelijk voor haar is. Ze raakt van streek wanneer er iets fout gaat of wanneer de dingen anders lopen dan ze verwacht. Bovendien heeft ze er moeite mee om mensen te begrijpen. Buurman Tommie die graag in zijn garage knutselt, vraagt Mira om hulp als hij aan een geheim Zora-project werkt. Hij wil een zorgrobot die vooral ingezet wordt bij oudere mensen zo programmeren dat deze Mira kan helpen. Dit lukt zo goed dat er een vriendschap ontstaat tussen Mira en robot Zora. Hierdoor wordt het leven voor Mira een stuk aangenamer.
Zora is gebaseerd op de succesvolle eerste menselijk uitziende zorgrobots, die ontwikkeld zijn om het dagelijks leven van mensen die zorg nodig hebben makkeljiker te maken. Zora en Mira is geschikt voor lezers van 9 jaar en ouder. Het boek is makkelijk leesbaar en wordt verteld in korte hoofdstukken met veel dialoog. Zwart-witte pentekeningen die met grijstinten zijn geaquarelleerd maken het verhaal levendiger. De autistische trekken van Mira zijn duidelijk en herkenbaar beschreven.
Geheime Kracht - Rian Visser
De broertjes Denny en Flint wonen sinds de dood van hun ouders in een weeshuis. Denny raakt al snel na aankomst bevriend met Arion. Zijn buurt wordt bedreigd door robotachtige schepsels die neppers genoemd worden. Op een dag zien de kinderen een oude man vijf robots verslaan. Wanneer ze met hem in contact komen blijkt hij een vooraanstaand lid te zijn van een groep met de naam ‘Geheime kracht’. Deze groep heeft zich tot doel gesteld om de steeds groter wordende groep robots te verslaan. Na de onthulling van een familiegeheim wordt Denny de spil van deze organisatie.
Dit boek is een leuk fantasy-avontuur met realistische elementen. Het is het eerste deel in de Robotoorlog-reeks. Het open einde nodigt zeker uit om het vervolgdeel te lezen. Op de bijbehorende website vind je informatie over de boeken uit deze reeks. Ook kun je er meer lezen over robots en de gevechtstechnieken die de groep gebruikt om de robots te verslaan.
Geheime kracht is geschikt voor kinderen vanaf 10 jaar die weinig lezen en/of die dyslexie hebben. Het boek is geschreven in korte, overzichtelijke zinnen. Boven elk hoofdstuk staat wie de verteller is en flashbacks zijn duidelijk herkenbaar door de speciale vormgeving. Er zijn tekeningen opgenomen van enkele gevechtstechnieken en voorwerpen die in het boek gebruikt worden. De tekst is opgemaakt in een speciaal dyslexielettertype.
De schat in het heelal - Lucy en Stephen Hawking
Lucy Hawking schrijft samen met haar bekende vader, de natuurkundige Stephen Hawking, de spannende serie George. Inmiddels zijn er vier delen verschenen. De schrijvers willen kinderen middels ruimteavonturen vertellen over het heelal en over technologische ontwikkelingen. De schat in het heelal is het tweede deel in deze serie.
George is een doodnormale jongen van een jaar of tien. Zijn ouders moeten niets van technologie weten. Zijn buurmeisje Annie is de dochter van een ruimteonderzoeker die met behulp van een supercomputer door het hemelruim kan reizen. Annie en George proberen supercomputer Cosmos te beschermen tegen allerlei gevaren, zoals een gestoorde wetenschapper die een verschrikkelijk experiment wil uitvoeren.
De boeken in deze serie zijn interessant en spannend. Ze bevatten glanzende kleurenfoto’s, grappige zwart-wittekeningen en veel informatie over de kosmos en wetenschap. De boeken zijn geschikt voor lezers vanaf 10 jaar.
Andere boeken in de serie zijn:
Deel 1 De geheime sleutel naar het heelal
Deel 3 De knal in het heelal
Deel 4 George en de onbreekbare code
Gewist - Marco Kunst
In 5004 heerst de Centrale Computer over de Stad. De CC wist alle gedachten die een gevaar vormen voor zijn heerschappij of voor het geluk van de burgers direct uit de hoofden van de mensen. De twaalfjarige Sig, voluit Sigma-fi-alpha-277, wordt bij het oversteken van een spoor door een railreiniger meegesleurd naar de buitenwereld. Omdat mensen hier niet mogen komen wordt hij veroordeeld tot Sanctie 2-f: volledige en historische uitwissing. Hij wordt gewist uit het geheugen van iedereen die hem kende. Zijn eigen geheugen zou ook gewist moeten worden, maar Sig ontsnapt geheel toevallig aan dit noodlot. Op de vuilnisbelt buiten de Stad ontmoet hij Plijster, een man die veel ouder is dan iedereen in de Stad. Vijfenvijftig jaar geleden overkwam hem hetzelfde als Sig.
Sig wil de Centrale Computer vragen hem weer toe te laten in de Stad. Samen met Plijster gaat hij op reis naar de toren waar de CC in huist. Onderweg ontdekt hij dat Plijster de Stad wil verlossen van de dictatuur van de Centrale Computer. Dat zet hem aan het denken. Hoe perfect is een wereld waarin een machine controle heeft over je gedachten en je herinneringen? En wat was eigenlijk het doel van de mensen die de CC gemaakt hebben?
Gewist roept interessante vragen op over wat er kan gebeuren als kunstmatige intelligentie de macht krijgt over mensen, over wat de natuur voor ons betekent en over hoe belangrijk het is dat we de controle houden over onze eigen gedachten. Het is een uitdagend boek waarin concepten als de Kooi van Faraday en zelfs de driemachtenleer van Montesquieu voorkomen. Het boek is geschikt voor kinderen van 12 jaar en ouder en voor volwassenen.
Cyberboy - Tanja de Jonge
Toen Kevin zijn vriend Bjorn voor het laatst zag, lag deze in het ziekenhuis. Na een zwaar ongeluk blijkt hij hersendood te zijn. Keven is dan ook verbaasd als hij Bjorn twee jaar later weer tegenkomt. Zijn vriend is echter heel erg veranderd. Het lijkt wel alsof hij geen eigen emoties heeft en hij de gezichtsuitdrukkingen van anderen imiteert. Kevin vertelt in dit meeslepende verhaal over de consequenties van een vergevorderde geneeskunde waarbij mens en machine gecombineerd worden. Hij vraagt zich af of Bjorn nog wel een mens is en of hij bevriend kan zijn met iemand die wel een machine lijkt.
Cyberboy is een spannend boek dat bevolkt wordt door mensen met verborgen agenda’s. Het kent een verrassende ontknoping en een interessant psychologisch thema. Het is een boek voor kinderen van 10 tot 14 jaar. Robotica speelt er een grote rol in en daarom heeft Nederland Leest het ook gekozen als Junior-editie van dit jaar zodat ook jongeren mee kunnen praten over het thema robotica. Hebban organiseert een Leesclub over dit boek waaraan iedereen mee kan doen met een eigen exemplaar.
Ken jij nog leuke kinderboeken over robots?
Lees ook onze andere reeds verschenen artikelen in het kader van Nederland Leest:
Nederland leest robotica
