Fantasy kent een enorm aantal interessante subgenres. Welke subgenres zijn er, wat houden ze in en welke boeken binnen dat subgenre moet je vooral lezen? In What sub? nemen we jullie maandelijks mee op reis door de wondere wereld van de subgenres van fantasy. Vandaag is het nog vrij onbekende subgenre Mannerpunk aan de beurt.

Kun je ook geen genoeg krijgen van Jane Austens Pride and prejudice? Maar ben je bang je dagelijkse portie fantasy te missen als je dat boek weer eens oppakt? Stop nu met je zorgen te maken, want wij hebben dé oplossing: Lees gewoon Pride and prejudice & zombies, en je hebt beide genres in één boek.

Pride and prejudice & zombies is een voorbeeld van het subgenre mannerpunk. Alle mannerpunk verhalen hebben gemeenschappelijk dat de personages omgangsvormen en etiquette als wapens gebruiken. Het verhaal speelt zich dan ook af in een maatschappij waarin sociale klasse een belangrijke rol speelt. Niet zo gek dat deze verhalen vaak teruggrijpen op het 19e eeuwse Groot-Brittannië. Veel werk van auteurs uit deze tijd vormt een inspiratiebron voor mannerpunk. Vooral de verhalen van Jane Austen, P. G. Wodehouse en Georgette Heyer hebben een grote invloed op dit subgenre gehad.

Mannerpunk zou geen subgenre van fantasy zijn als er geen fantasy in zat, dus vind je binnen dit genre altijd voldoende fantasyelementen terug.

Het eerste mannerpunk boek

Het eerste mannerpunk-boek ooit, of in elk geval het boek dat als dusdanig beschouwd wordt, is De bestemming (ook wel bekend als Titus Groan) van Mervyn Peake. Het is het eerste deel uit de driedelige Gormenghast-serie en verscheen voor het eerst in 1946.

Het verhaal speelt zich af op Gormenghast, een gigantische burcht, waar traditie, rituelen en klasse het leven van alledag bepalen. In de tijd dat de 77ste graaf geboren wordt, leeft er een keukenhulp genaamd Stuurpiek in de burcht. Hij is ontevreden en probeert snel op te klimmen in de sociale rangorde met als doel om de kroon te bemachtigen.

In deze setting wordt al snel duidelijk waarom De bestemming onder mannerpunk valt. Er is een duidelijke sociale rangorde in het verhaal en Stuurpiek probeert hier bovenuit te stijgen. Het fantasy aspect van dit verhaal is echter wat minder duidelijk, want er komt geen magie in voor en fantastische wezens ontbreken eveneens. Toch rekenen we dit verhaal als fantasy, met name door de atmosfeer en de pseudo-middeleeuwse setting van het verhaal. De wereld waarin het verhaal zich afspeelt is bovendien imaginair.

Een serie die je zeker gelezen moet hebben! Lezer Paul van Leeuwenkamp zegt hierover:

De Gormenghast-boeken van Mervyn Peake zijn legendarisch maar weinig bekend. Een intens geschreven meesterwerk, vervreemdend als de werelden van Kafka, met de humor van Gogol, de fantastische rijkdom van Tolkien. Macaber en grotesk.

Jane Austen meets...

Mannerpunk wordt wel eens omschreven als "Jane Austen meets…" Zoals je uit de intro inmiddels wel begrepen zult hebben, hebben sommige auteurs dat wel heel letterlijk genomen! Zo verscheen dus Pride and prejudice & zombies, als ook Sense and sensibility & sea monsters. Ook andere klassiekers moesten eraan geloven: Anna Karenina veranderde in Android Karenina en Little Women kreeg weerwolven als toevoeging. En vergeet vooral niet Max Havelaar, dit keer mét zombies.

Deze boeken zijn een adaptatie van het origineel. Doordat de sociale standen en omgangsvormen in het origineel een belangrijk onderdeel van het verhaal vormen, zit dat er dus automatisch in. De auteur heeft alleen een fantasyelement toegevoegd in de vorm van zombies, weerwolven of andere fantastische creaturen. Veel zinnen komen bekend voor uit het originele werk. Als we bijvoorbeeld kijken naar een fragment uit Little women:

“It’s dreadful to be poor!” sighed Meg, looking down at her old dress. “We’ve got Mother, and each other,” said Beth contentedly from her corner.

Dan wordt dat in Little women and werewolves:

“It’s dreadful to be poor! And it’s a horror to have no father or brothers to do heavy chores and protect us from the werewolves,” sighed Meg, rubbing at a spot on her old dress with her thumb.

“We’ve got Mother, and each other, anyhow,” said Beth contentedly from her corner. “And we can protect ourselves. And what does it matter that some girls have lovely clothes when they, just like us, must stay inside during a full moon? Remember that many of them don’t even have sisters, so they must shiver all alone in their pretty boots as they listen to the werewolves howl.”

De meningen over deze boeken zijn wat verdeeld. Hebban recensent Kanta merkt daarbij wel op dat er een verschil is tussen Max Havelaar met zombies en de eerdere verschenen boeken zoals Pride and prejudice and zombies:

Pride and Prejudice and Zombies is voor negentig procent de onveranderde tekst van Jane Austen, waar de passages met zombies tussen zijn gekwakt. Adelmund, daarentegen, plunderde de Nederlandse literatuurgeschiedenis om een goed samenhangend verhaal te maken.

Meer mannerpunk

Mocht je een adaptatie van je favoriete klassieker niet zo zien zitten, dan zijn er gelukkig nog voldoende andere mannerpunk boeken om eens te proberen.

Een boek dat ook erg Jane Austen-achtig aandoet is Shades of milk and honey. In dit verhaal vertelt Mary Robinette Kowal het verhaal van Jane. Van een vrouw van Janes stand wordt verwacht dat ze goed trouwt, maar haar ambities gaan veel verder dan dat. De magische illussies die Jane creeërt zorgen voor het fantasy tintje in dit verhaal.

Ook in The beautiful ones van Silvia Moreno-Garcia zien we een Jane Austen-achtig verhaal: Antonina Beaulieu heeft haar eerste seizoen en gaat dus geregeld naar bals toe, waar zij zich kan mengen onder de leden van de hogere klasse. Ze hoopt hier een geschikte echtgenoot aan de haak te slaan. Maar, en daar komt de fantasy om de hoek kijken, dit gaat niet zonder slag of stoot, want er wordt flink geroddels over haar telekinetische krachten.

Een heel ander soort verhaal dat ook onder mannerpunk valt, is de Temeraire-serie van Naomi Novik. Het verhaal speelt zich af in de tijd van Napoleon en vertelt over de strijd tussen de Engelsen en de Fransen, alleen in dit verhaal vechten zij met draken. Laurence wordt de begeleider van de draak Temeraire en gaandeweg ontdekken ze dat loyaliteit aan hoger geplaatsten niet altijd automatisch gerechtvaardigd is.

In Den Gulden Draeck

Ook op tv vinden we mannerpunk terug, bijvoorbeeld in de serie In den Gulden Draeck. De serie is een parodie op fantasyverhalen, waarbij de kijker in elke aflevering de vergadering van het avonturiersgilde Het Gilde van de Gulden Draeck volgt. Kijk vooral eens naar de eerste aflevering:

Heb jij al wel eens mannerpunk gelezen? Of ga je dat na dit artikel proberen? Laat het ons weten in de reacties!