Na een Hot or Not rondom De beer en de nachtegaal van Katherine Arden die goed in de smaak viel kon een Oordeel over deel 2, Het meisje in de toren, niet uitblijven. Zal het net zo in de smaak vallen als deel 1 of had het beter bij één boek kunnen blijven? 

De verwachtingen

Wij hadden De beer en de nachtegaal al gelezen. Wat zijn hierdoor onze verwachtingen voor Het meisje in de toren ?

Vanessa: Ik vond De beer en de nachtegaal een prachtig sprookje, waarin ik kennismaakte met de Russische folklore. Ik verwachtte dat Het meisje in de toren op dezelfde voet verder zou gaan.

Marjolein: Ik verwachtte weer getransporteerd te worden naar oud-Rusland en dat is zeker weer gebeurd. Verdere verwachtingen had ik niet, maar zo wel dan waren die zeker overtroffen.

Yvette: Na De beer en de nachtegaal verwachtte ik ook dit keer een ijskoud winters verhaal met veel folklore en heldhaftige bravoure. Zo'n boek waarmee je lekker met een dekentje bij de kachel gaat zitten.

Demi: Ik hoopte op een waardig vervolg op deel 1 dat net zo sfeervol en magisch was. Ik keek ernaar uit om Vasja weer te volgen en me onder te dompelen in de ijskoude Russische folklore.

Kim: Ik vond het eerste deel aardig, maar werd er niet door weggeblazen. Het kwam ook op me over als een typisch op zichzelf staand boek, dus ik was verbaasd toen ik ontdekte dat er nog twee boeken zouden volgen. De beschrijving van dit boek maakte me niet meteen heel enthousiast, maar ik besloot het toch een kans te geven.

De cover

Een boek moet je niet op zijn kaft beoordelen, maar stiekem doen velen van ons dat toch. Wat vonden wij van deze kaft en geeft het de inhoud goed weer? 

Yvette: Bij een ander boek had ik laatst dit nieuwe type kaft al ontdekt, lekker stug en zwart. Ik hou er wel van, een soort gum lijkt het. Je ziet ook typische folklore erop, het laat me denken aan de Karelische stijl (noordwest Rusland, dus het zal in de buurt liggen) gebouwen.

Marjolein: De cover deed mij qua artwork en uitstraling weer denken aan De beer en de nachtegaal. Het heeft dezelfde (teken)stijl. Ik weet niet zeker of ik het in de boekenwinkel zou oppakken, maar het past op zich wel goed.

Vanessa: De kaft is wederom prachtig. Hij is diep zwart met een sprookjesachtige tekening in dezelfde stijl als deel 1. De kaft is niet glad en glimmend maar voelt een beetje stroef aan. Let wel op met vettigheid en krassen.

Demi: Deze cover past niet helemaal bij die van het eerste deel, maar ook bij dit omslag proef je de magische, winterse sfeer. De natuur is een belangrijk onderdeel van het verhaal en heeft een plekje gekregen, maar ook het magische element van het boek in de vorm van een vuurvogel. Het voelt heel luxueus aan.

Kim: De kaft is inderdaad behoorlijk anders dan die van het eerste boek (misschien ben ik blind, maar ik denk dat hij diep blauw is, als de nacht. Zwart zou te hard zijn). Die sprak me meer aan. Er zijn wel overeenkomsten, maar hij is wat rustiger en voor mij minder magisch. Ik vind de gumachtige laag erop wel heel gaaf en de vuurvogel is een mooi detail dat ook terugkomt in het verhaal.

De sfeer

Het boek speelt zich af in bitter koude winterse sferen in een gebied dat nu bekendstaat als Rusland. In een boek als dit kan de sfeer een heel belangrijke factor zijn die bepaalt of je meegezogen wordt in het verhaal en de setting waarin het zich afspeelt.   

Marjolein: Wow! Ik werd weer helemaal getransporteerd naar een magisch winter wonder(Rus)land. Ik vind het zo goed neergezet. Ik kon het allemaal echt voor mij zien. Vasja op haar paard door de bossen, de afgebrande dorpen en zelfs de moskou. Heel goed neergezet.

Yvette: Wat een heerlijk winters verhaal. Je wordt meteen meegenomen naar de kou. Elke sparrentak ruik ik, elke sneeuwvoetstap hoor ik kraken en elke belediging aan Vasja's adres voel ik. In het begin vond ik het verhaal minder sprookjesachtig dan De beer en de nachtegaal, eerder een soort aparte versie van Anna Karenina. Het was me wat te realistisch beschreven (en dat terwijl het gesprekken waren tussen een winterdemon en een meisje), er waren meer conversaties dan magische omstandigheden en dat had een hele kleine teleurstelling tot gevolg. Halverwege begint de actie en het verhaal echt te lopen en krijg je weer diezelfde stroom van magie gemengd met Russische geschiedenis en intense kou. De teleurstelling was weg (of bevroren en ergens in het bos achtergelaten).

Kim: Als lezer die omgevingen niet echt voor zich ziet vond ik het soms lastig me in te beelden hoe het sneeuwlandschap eruit zou zien en vooral hoe de lucht zou voelen, zeker omdat het niet echt koud was toen ik het las. Het is echt een winters boek dat het beste tot zijn recht komt als het buiten guur is en er een dik pak sneeuw ligt. Dit boek voelt ook een stuk minder gemoedelijk. Niets gezellige avondjes bij de kachel: de sfeer aan het hof is kil en afstandelijk. Daarmee wist Arden me halverwege het boek wel mee te krijgen. Het is een benauwende plek waar je zelf niet zou willen zijn en het komt duidelijk over dat een meisje als Vasja zich er niet thuisvoelt.

Demi: De sfeer in het boek wordt goed beschreven en je waant je als lezer echt in de wereld van middeleeuws Rusland. Het was een tijd van lange winters en enorme kou, en hier wordt zeker niet omheen gedraaid. De prachtige beschrijvingen verhullen niet de gevaren die de natuur kan meebrengen en je wordt goed ondergedompeld in de wereld waarin Vasilisa leeft. Het magische tintje miste ik wel grotendeels in dit deel in vergelijking met deel 1, en daarnaast voelde het niet meer zo knus en intiem aan.

Het plot

Uiteindelijk draait het allemaal om het verhaal. Zijn alle (magische) elementen in het juiste jasje gestoken en klopt het plot helemaal?

Vanessa: Dit boek begint meteen na de gebeurtenissen van deel 1, zonder een terugblik of een uitleg van wie ook alweer wie is. Tevens leken de namen van personages op elkaar en sommige personages hebben ook meerdere namen, wat de verwarring verergert. Hierdoor lukte het minder goed om meteen in het verhaal te komen. Gelukkig staat achterin het boek een verklarende woordenlijst, een lijst met personages en een korte uitleg over het gebruik van Russische namen. Nadat ik die gelezen had, ging het lezen een stuk soepeler en werd ik meegenomen in het spannende verhaal.
Wederom maken we op een sprookjesachtige manier kennis met de Russische folklore en de strijd die deze voert tegen de opkomst van het christelijke geloof. Beklemmend om te ontdekken hoe de rijkere vrouwen in die tijd in zo’n kleine beschermde wereld moesten opgroeien. Tevens speelt de afkomst van Vasja haar moeder en oma nog steeds een rol op de achtergrond.

Kim: Ik moest echt even in het verhaal komen. Olga en Sasja spelen geen grote rol aan het eind van het eerste boek en ik moest ze weer opnieuw leren kennen. Ook duurde het even voor ik weer wist hoe de personages aan het hof zich tot elkaar verhielden. De gebeurtenissen in het eerste deel van het boek wisten me ook niet echt te boeien. Iets dergelijks zei ik ook over het eerste boek. Ik ben dus geen fan van Ardens manier van verhalen opbouwen. Blijkbaar was ik toch wel gehecht geraakt aan Vasja (of wellicht komt het gewoon doordat zij als hoofdpersoon de interessantse positie heeft en het verhaal beter vooruit kan stuwen), want ik vond het boek meteen leuker toen zij in beeld kwam en vooral toen de verhaallijnen samenkwamen. 

Demi: Vasilisa brengt een groot gedeelte in het boek door vermomd als jongen en het sterke van dit deel is dat je van begin tot eind voor haar duimt dat ze niet betrapt wordt en dat je enorm met haar meeleeft. Ze wordt gewaardeerd en krijgt kansen die ze als meisje nooit zou hebben gehad. Algauw blijkt haar lot ook nog steeds verbonden te zijn met iets groters dan zijzelf, en na een vereniging met haar oudere broer en zus komt ze op het Moskouse hof terecht. Als men daar ontdekt dat ze een meisje is, zal dat grote gevolgen hebben voor haarzelf en haar familie, maar terugkeren is geen optie. Vooral wanneer duidelijk wordt dat ze misschien de enige is die het dreigende gevaar voor Moskou kan tegenhouden. Heel spannend dus!

Marjolein: Het concept van een meisje dat zich verkleedt als jongen om de wereld te ontdekken is niet zo heel origineel, maar hoe het is uitgewerkt en de toevoegingen zijn dat wel. De verwerking van nieuwe personages in het verhaal en deze verhaallijnen op de juiste manieren terug laten komen is heel goed gedaan. Ik had geen moeite met de verschillende vormen van een naam, want ik word zelf ook zelden Marjolein genoemd. Wat ik grappig vind is dat voor mij door dit boek pas de titel van het vorige boek duidelijk werd. 

De personages

Vanessa: Vasja blijft een vrije geest die door haar acties soms met vervelende consequenties zit die niet alleen haarzelf maar ook haar naasten beïnvloeden. Zus Olga heeft haar rol als moeder goed in de vingers en zou willen dat ze deze rol ook voor Vasja had kunnen vervullen. Morozko is de wintervorst en zijn band met Vasja is stevig, maar is deze wel zo onschuldig?

Yvette: Ik leef heel erg mee met Vasja. Ze kan niet zijn wie ze is en worstelt met de vooroordelen in de maatschappij. Ze is een wildchild dat gelooft in de natuurwezens en demonen, terwijl Rusland op een kritisch punt staat wat betreft een nieuwe religie. Vreemde zaken en meisjes die niet passen worden dan al gauw voor heks uitgemaakt, door de duivel bezeten en rijp voor het klooster gevonden (of erger).
Na wat achtergrondinformatie te hebben opgezocht kwam ik erachter dat Vasilisa ook een echt verhaal uit de Russische folklore is. De kans is groot dat Arden dit heeft verweven met haar verhaal. In dat verhaal is Vasja de dochter van een priester. Ze kan paardrijden, met pistolen schieten en ze komt verkleed als jongeman aan bij de koning, die vervolgens weigert te geloven dat ze een meisje is. Daarop krijgt ze diverse testen om te kijken of ze een jongen is. Tenslotte vraagt de koning of zij/hij met hem wilt baden, waarop ze een briefje schrijft: “Ah King Barkhat, raven that you are, you could not surprise the falcon in the garden! For I am not Vasily Vasilyevich, but Vasilisa Vasilyevna”.

Demi: In dit vervolg is Vasilisa nog steeds wild en koppig, al is ze nu een jonge vrouw en zou ze haar lot als moeder, echtgenote en huisvrouw moeten accepteren volgens de normen van haar samenleving. Ze weigert dit en kiest voor het avontuur. Vasilisa wil onafhankelijk zijn, al blijkt uit alles dat ze hier nog te jong en naïef voor is. Af en toe is het frustrerend om over haar jeugdige driften te lezen, maar tegelijkertijd is het ook een personage dat je in je hart kan sluiten. Haar moed en wilskracht kan iedereen, jong en oud, inspireren.
Morozko wordt op meerdere manieren menselijker en het is interessant om te zien hoe een onsterfelijke demon omgaat met Vasilisa en veel van haar kan leren terwijl je dat eerder alleen andersom zou verwachten.
Vasilisa's broer en zus keren terug in dit deel en worden meer uitgewerkt. Ze hebben allemaal andere visies en doelen voor ogen, maar wanneer het erop aan komt is duidelijk dat familie voor hen het belangrijkste is.

Kim: In mijn recensie van het eerste boek uitte ik de kritiek dat Olga en Sasja veel te snel uit beeld verdwenen en geen echte rol vervulden in het verhaal. Ik had het idee dat ze vooral geïntroduceerd waren zodat er een tweede deel kon komen. In dit boek zien we meer van hen en wordt hun geringe rol in het eerste deel enigszins goed gemaakt. Ze hebben allebei vanuit hun eigen achtergrond een mening over hoe Vasja zich zou moeten gedragen en dat geeft een goed beeld van de rollen die zij vervullen in de samenleving. Het was fijn eindelijk meer over hen te weten te komen. Toch had ik uiteindelijk nog wel meer van hen willen zien, en vooral van Olga's dochter Masja. Dit personage heeft veel potentie. Ik verwacht dat ze een grote rol zal spelen in het derde boek.
Ook voor mij kwam Morozko wat meer tot leven. Ik vond hem sympathieker en kon hem nu beter begrijpen, al gaan sommige ontwikkelingen voor mijn gevoel wel wat snel. Het leukste personage vond ik gek genoeg een personage van wie al meteen heel duidelijk was dat hij niet was wie hij voorgaf te zijn. Toch vond ik dit schijnbeeld sympathiek en bleef ik tegen beter weten in hopen dat hij goede bedoelingen had - of op zijn minst een goede reden om te doen wat hij deed. Zijn gedrag aan het eind van het boek voelde voor mij dan ook niet goed. Net als bij het eerste deel is het einde sowieso heel surrealistisch en gebeurt er te snel te veel dat voor mijn gevoel niet klopt. Dat er peronages opduiken die ik gehoopt had nooit meer te zien helpt daarbij niet.

Marjolein: Vasja werd een echte heldin. Ze groeide echt op in het boek en was eigenlijk de persoon die ik stiekem wel zou willen zijn. Haar sterke wil, gevoel voor rechtvaardigheid en nog een beetje onnozelheid maken haar tot een heel interessant karakter.
Heel interessant vind ik de verschillende mythische karakters en het mooiste vind ik wel Vader Winter Morozko en zijn speciale band met Vasja. Wisten jullie trouwens dat we hier in Nederland ook een soort Domovoi hebben? In Limburg had je de Auvermennekes die 's nachts arme mensen en boeren hielpen. Ook leenden ze potten en pannen. Als je dat niet erg vond kreeg je ze schoon terug, maar klaagde je erover dan kwamen ze vies terug.
De paarden mogen we niet vergeten. Solovey heeft een grote rol en ik vind hem een mooi karakter. Hij staat zijn mannetje in een strijd, is beschermend tegenover Vasja en af en toe een beetje ijdel. Een fantastische hengst dus.

Eindoordeel

Vanessa: Dit verhaal was zeker een waardige opvolger. Het verhaal sluit naadloos aan op deel 1. Hierdoor was in het begin wel moeilijk om in het verhaal te komen. Wie was ook alweer wie? Je merkt dat nog niet alle vragen beantwoord worden in dit verhaal en dat er nog een vervolg komt, in het Engels genaamd Winter of the Witch. (4 sterren)

Marjolein: Ik vond deze nog beter dan deel 1. Ik kon hem niet neerleggen en moest vaak glimlachen. Er zijn interessante nieuwe karakters bijgekomen en Vasja is nog interessanter geworden. Ik kan nu niet wachten op deel 3. Voor mij 5 sterren.

Yvette: Van dit winters sprookje heb ik genoten! Van de koude winterhuizen tot aan de loyaliteit van familie, van politieke grootvorsten tot aan winterdemonen die warmte verspreiden. Vasja mag voor mij altijd de heldin spelen! Dit vervolg doet niet onder voor De beer en de Nachtegaal! Laat deel 3 maar gauw komen. (4 sterren)

Kim: Ik vond Het meisje in de toren leuker dan ik verwacht had en op momenten zelfs beter dan het eerste deel, maar ook dit boek blies me niet echt weg. Ik heb dezelfde kritiekpunten en kom dus nog steeds niet verder dan ‘mwah’. Ik vond het niet goed genoeg om het ‘Hot’ te noemen. Ik mis nog steeds iets. Dat dit echt een tussendeel is dat naadloos aansluit op de andere boeken helpt daarbij niet echt. Toch heb ik het zeker niet met tegenzin gelezen en wil ik het laatste deel ook nog wel lezen. (3½ ster)

Demi: Dit deel is een waardig vervolg op deel 1, al is het wel minder magisch en sfeervol. Het knusse gevoel van deel 1 is verdwenen doordat de schaal is vergroot en Vasilisa de wijde wereld in trekt, maar het geeft daardoor ook ruimte voor nieuwe avonturen en werelden om te ontdekken. (4 sterren)

Winactie

Voor één gelukkige hebben we een exemplaar van Het Meisje in de Toren. Let hierbij wel op dat kennis van het eerste boek vereist is om dit boek goed te kunnen begrijpen en waarderen, dus het is handig als je alleen meedoet als je deel 1 al hebt gelezen of dat nog van plan bent voordat je dit boek leest. Kijk ook bij onze Hot or Not van deel 1 om te zien of de reeks goed bij je past.

• Je hebt tot en met 30 november om ons in de comments te laten weten waarom jij Het Meisje in de Toren wilt lezen en misschien mag jij deze winter wel genieten van dit winterse sprookje! Welke aspecten die wij noemden in dit artikel spreken jou wel aan?