Toen we een tijdje geleden allemaal titels opperden die nog op ons te-lezen-lijstje stonden en waar we echt wat mee wilden doen, werd Als je het licht niet kunt zien genoemd. Marieke, Janneke, Renate en Mandy wilden dit boek graag nog lezen, al was het alleen al vanwege de ontzettend hoge beoordelingen op Hebban. Het is niet het nieuwste boek (uit 2015 alweer!) en toch waren we er nog niet eerder aan toegekomen, hier bleken we allemaal zo onze redenen voor te hebben. Met deze buddy is het dan toch gelukt en vandaag vertellen we jullie of dit boek het lange wachten waard was.

Over het boek

De jonge Marie-Laure is blind. Ze woont met haar vader in Parijs naast het natuurhistorisch museum waar hij werkt als curator. Als ze twaalf is bezetten de nazi's Parijs en vader en dochter vluchten naar het Bretonse Saint-Malo. Ze hebben de grootste en meest waardevolle schat van het museum meegenomen.

In een mijnstadje in Duitsland groeit Werner Pfennig samen met zijn jongere zusje Jutta op in een weeshuis. Werner belandt bij de Hitlerjeugd en wordt vervolgens naar het front gestuurd. Via Rusland komt hij ten slotte in Saint-Malo terecht, waar zijn verhaal en dat van Marie-Laure samenkomen.

 1. Waarom had je het boek nog niet eerder opgepakt?

Zoals gezegd bestonden er verschillende redenen waarom wij dit boek tot nu toe nog niet hadden opgepakt. Renate was vooral bang dat haar leeservaring tegen zou vallen, doordat het boek zulke hoge sterren kreeg. Marieke had het boek al heel lang op de e-reader staan, maar vergat het boek gewoon door het geweld van alle andere boeken. Janneke zag er vooral tegenop door de dikte van het boek. Mandy sluit zich daarbij aan. ‘Dikke boeken schrikken altijd een beetje af.’

2. Hoe vond je de wisselingen in perspectief en tijd?

Het boek kent wisselingen in perspectief, het verhaal wordt namelijk verteld door de ogen van Werner en van Marie-Laure. Daarnaast kent het boek ook veel wisselingen in tijd. Zo lezen we over de jeugd van de hoofdpersonen, nog voor het uitbreken van de oorlog, maar lezen we ook over het begin en einde van de oorlog, maar dan op niet-chronologische volgorde. Alle vier zijn we het erover eens dat dat eigenlijk voor best wel wat verwarring zorgde. Renate zegt: ‘Dat was erg lastig. Ik kwam echt met moeite in het verhaal. Waardoor alles dan weer lastiger te volgen wordt. Wat eigenlijk zonde is, want het is echt een mooi verhaal, waar zoveel in zit.’ Ook Marieke moest wennen. ‘De wisselingen in perspectief zijn nog niet zo heel erg, dat was wel duidelijk en zeer passend voor dit verhaal, maar de wisselingen in tijd waren soms erg verwarrend.’ Mandy las er zelfs even geen enkel boek naast, waar zij normaal gesproken wel meerdere boeken door elkaar kan lezen, maar bij dit boek moest zij even de volle aandacht houden. Janneke is nog het meest positief over deze uitwerking. ‘Ik moest wel echt even opletten maar de wisselingen in tijd prikkelden wel. Je wordt nieuwsgierig hoe de situatie geworden is zoals hij in de toekomst is. Wisseling in perspectief qua personages vond ik erg goed gedaan. Mede dankzij de korte hoofdstukken en daardoor het snelle schakelen.’

3. Heb je iets geleerd van dit boek, zo ja, wat dan?

Het boek kent vele aspecten van de oorlog en hoewel er al erg veel boeken over de Tweede Wereldoorlog zijn geschreven hebben we er toch allemaal weer wat nieuws uitgehaald. 

Renate: Ik lees vaak over de oorlog, maar toch was het mooi om te lezen hoe het voor een Duitse jongen was, de oorlog, hoe het werd mooi gepraat en hoe anders de werkelijkheid eigenlijk was en ook hoe hard het leven was op zo’n school.

Marieke: Het boek geeft toch weer een andere visie op de oorlog. Het feit dat er ook een perspectief is opgenomen vanuit de Duitse kant, waarbij jonge jongens werden klaargestoomd om te vechten voor Het Reich heeft wel indruk op me gemaakt.

Janneke: Ik vind het verbazingwekkend dat met elk boek over de Tweede Wereldoorlog je weer meer gruwelijke dingen komt te weten die je doen verbazen. Vooral dat de Duitsers belangrijke kunststukken aan het opsporen waren, was redelijk nieuw voor mij. Ook vond ik het bijzonder om te lezen dat het boek over een jongen in Duitsland ging en een meisje in Frankrijk. Dat contrast was bijzonder.

Mandy: Ik vond het verbazingwekkend wat een grote rol de radio eigenlijk heeft gespeeld in de oorlog. Natuurlijk ken je de verhalen over afluisterapparatuur en spionage, maar de radio was echt een belangrijk hulpmiddel voor de Duitsers en tegelijkertijd een hoopgevend apparaat voor zoveel andere mensen. Ze konden boodschappen overbrengen naar elkaar en muziek luisteren. Een gevaarlijke onderneming, dat wel.

 4. Was je in staat goed mee te leven met de hoofdpersonen?

Marieke: Door de wisselingen in perspectief en de vrij korte hoofdstukken was dat niet heel makkelijk, maar gedurende het boek kreeg ik steeds meer beleving bij wat de hoofdpersonen moesten doorstaan. Ook Mandy sluit zich hierbij aan. ‘Door de snelle wisselingen, krijg je eigenlijk te weinig tijd om echt goed in iemands huid te kruipen, want voor je er lekker in zit, ga je alweer terug naar het andere personage. Dit houdt wel de vaart in het verhaal, maar erg diepgaand wordt het daardoor niet.’ Renate vond juist dat je goed mee kon leven met de hoofdpersonen en heeft vooral ontzag voor Marie-Laure. ‘Ja wilde wel heel graag weten hoe het verder ging met Werner en Marie-Laure. Vind het ook heel knap van Marie-Laure dat ze zich altijd kon redden, ze was een heel slim meisje, dat gewoon haar weg vond. Haar blindheid was natuurlijk lastig, maar ze bleef een onafhankelijk meisje wat ik erg knap vond, ze liet zich er niet door kisten, kunnen we allemaal wat van leren.’ Ook Janneke had geen moeite zich in te leven in beide personen. ‘Ik vond het leven van Marie-Laure goed beschreven waardoor je je in kon leven in de wereld van het blinde meisje en hoe de oorlog invloed heeft op iemand die niets kan zien.’

5. Krijg je door dit boek een goed beeld van de Tweede Wereldoorlog? Of gaat het verhaal eigenlijk ergens anders over (thema's, onderwerpen)?

Renate: Het geeft een duidelijk beeld over de allesomvattende gekte rond de oorlog. Maar ook hoe het was voor een jonge Duitse jongen om op te groeien, een opleiding te volgen op een prestigieuze school met alle gevolgen van dien, wat het met een broer en zus doet als je er allebei anders over denkt, hoe het is om op te groeien in die tijd, met de angst dat je ook niet weet wie je wel of niet kan vertrouwen.’

Mandy: Het boek laat veel kanten van de oorlog zien, juist door de tegenstrijdigheden. Meisje vs. jongen, Duitsland vs. Frankrijk, Wees vs. opgroeien met familieleden.

Marieke: Het geeft zeker een goed beeld van de oorlog, maar vooral van de mensen in de oorlog, hoe zij het beleefden. Als thema naast het oorlogsthema zie ik ook Keuzes maken als onderdeel van het boek. Marie Laure kiest ervoor om door te gaan als haar vader weg is, mevrouw Manec kiest ervoor om in het verzet te gaan. Etienne kiest er uiteindelijk voor om zijn angsten aan de kant te zetten en te doen wat nodig is, en ook Werner maakt bewust keuze op het einde, na lang alleen maar orders te hebben aangenomen en niet meer zelf na te denken.

Janneke: Ik denk dat het wel een goed beeld geeft. Zoals ik eerder zei leer je steeds weer nieuwe dingen over de Tweede Wereldoorlog, zo ook in dit boek. Het doet je alleen maar weer realiseren wat een impact het heeft gehad op zo ontzettend veel mensen. Het was ook erg interessant om te lezen hoe Werner werd opgeleid voor de oorlog door de Duitsers, dat geeft een nieuw beeld waar ik echt nog geen idee van had.

6. Hoeveel sterren heb je het boek gegeven en waarom?

Renate: Ik twijfel tussen drie en vier, drie omdat ik echt moeite had om er in te komen, maar aan de andere kant is het wel een mooi verhaal, dat ook een brede kijk op de oorlog geeft.

Marieke: Als je het licht niet kunt zien krijgt van mij vier sterren. Het is een prachtig verhaal wat op een bijzondere wijze wordt opgebouwd en wat weer even de ogen opent over een stuk geschiedenis wat nooit vergeten mag worden.

Janneke: Ik ga voor vier sterren! Ik vond het een prettig boek om te lezen qua opbouw en schrijfstijl en het verhaal heeft zeker indruk op me gemaakt.

Mandy: Ik ga ook voor vier sterren. Het is een heel fijn verhaal, door de perspectiefwisselingen gaat het razendsnel, waardoor je vergeet hoe dik het boek ook alweer was, tegelijkertijd gaat het traag genoeg om een veelzijdig beeld van de oorlog af te geven en heb ik echt weer nieuwe dingen geleerd.

Zoals jullie lezen beviel dit boek hartstikke goed. Zie jij ook wel eens op tegen een dik boek? Wat is het laatste dikke boek dat je hebt opgepakt? En kende je dit boek al? We zijn benieuwd naar jullie leeservaringen.