Toen Marieke en Helma de feelgood cover van Zuiderlichten van Nina George zagen, waren ze verkocht. De Franse sfeer spatte ervan af, waardoor ze direct het La Douce France-gevoel kregen. De omschrijving sprak misschien nog wel meer tot de verbeelding: een rijdende bibliotheek die zowel de liefde voor boeken als de liefde in het algemeen stimuleert. Hoe feelgood wil je het hebben?

- door Marieke en Helma -

Over Zuiderlichten

'Boeken zijn niet voor lafaards.’ Wanneer brocantehandelaar Francis Meurienne in 1968 een rijdende bibliotheek begint, stuit hij bij zijn Provençaalse streekgenoten aanvankelijk op achterdocht over literatuur in het algemeen. Zijn trouwe metgezel is Marie-Jeanne. Zij heeft een unieke gave: ze weet wie voor elkaar gemaakt zijn. Met behulp van Marie-Jeannes talent en de liefde voor boeken brengt het tweetal gedurende vele jaren de inwoners van de streek bij elkaar. Maar Marie-Jeanne twijfelt. Zal de liefde haar ooit weten te vinden?

Bijzondere ik-persoon

Marieke had Helma al gewaarschuwd: de schrijfstijl van Nina George is bijzonder en je moet er even aan wennen. En inderdaad, het was zeker even wennen. Ze heeft een bijzondere schrijfstijl, niet in het minst door de perspectiefkeuze. Een perspectief dat we nog niet eerder waren tegengekomen in een boek, namelijk de Liefde in hoogst eigen persoon. Vanuit Liefde leer je alle verschillende personages kennen, waarbij zelfs de oude olijfboom een stem krijgt en onder andere ook Lot, Dood, Toeval, Lust, Plezier, Logica en Verstand hun opwachting maken om zich met het leven te bemoeien.

Helma: Ik moest er echt aan wennen, maar dat had denk ik vooral te maken met de perspectiefkeuze. Ik was verrast dat de ik-persoon de abstracte Liefde was. Ook de opbouw was niet standaard. Hoewel het een chronologisch verlopend verhaal is, deelt ze via een soort tussenhoofdstukjes (aangegeven middels een wijzend handje) achtergrondinformatie over bijvoorbeeld de olijfboom of een bepaald personage. Het zijn heel veel verschillende lijntjes waarin de boeken gebruikt worden om via de gave van Marie-Jeanne mensen bij elkaar te brengen zodat ze hun soulmate vinden. Toen ik eenmaal in het verhaal zat, kon ik wel genieten van de mooie zinnen en soms diepe gedachten die de verschillende personages uitspraken. 

Marieke: Ik ben het met je eens, George heeft voor een bijzonder perspectief gekozen en dat is even wennen. Het lezen was voor mij dan ook niet gemakkelijk. Ik heb wel vaker moeite met verhalen die worden onderbroken door filosofische zijwegen. Er waren stukken die wel vlot liepen en dan kon ik genieten van het boek, maar andere stukken kostten me meer energie. Toch is het geheel mooi. 

Boeken en mensen

Ik-persoon Liefde heeft een bijna afstandelijke, afwachtende houding als hij Marie-Jeanne volgt in haar bemoeienissen om mensen gelukkig te maken. Het is lastig om te bepalen wie de hoofdrol in het verhaal speelt, want zowel de rol van Marie-Jeanne als de rol van de boeken en de liefde in zal zijn facetten zijn bijna even belangrijk. Het verhaal draait om Marie-Jeannes gave te zien welke mensen door Liefde met elkaar verbonden zijn. Via de boeken probeert ze deze mensen bij elkaar te brengen. Ook deze mensen maken een groot onderdeel van het verhaal uit: haar pleegouders Frances en Elsa, bibliothecaresse Valérie Montesquieu, kalligrafiste Madame Colette Brillant, vriendin Loulou, jeugdvriend Luca, notaris madame Géraldine Chatelet, schrijver Jean Finkielkraut, kok Pierre Moissonnier, hoteleigenaresse Vida en stamgast Édouard.

Helma: Het zijn stuk voor stuk bijzondere personages. Ze hebben allemaal iets melancholieks. Mopperkont Elsa die niet weet hoe ze de liefde en trots die ze voor Francis en Marie-Jeanne voelt moet verwoorden en dat uit in een constante stroom van gemopper. Eigenlijk hebben ze allemaal verborgen verlangens waar pas aan wordt toegegeven als iedereen via de literaire salon Literamour bij elkaar wordt gebracht. De boeken worden gebruikt als middel om de mensen bij elkaar te brengen maar ook om mensen kennis te laten maken met de wereld buiten hun eigen beschermde leefomgeving.

Marieke: Ook dit is een eigenzinnige keuze van George. Ze voert flink wat personages op en neemt de tijd om ze uit te werken. Ik kon me goede voorstellingen maken van deze mensen, maar ik snapte ze niet echt. Melancholiek zeg je, daar ben ik het wel mee eens. Dat komt ook omdat ze allemaal de liefde willen, maar niet weten waar ze die moeten zoeken.
De boeken in het verhaal spelen een mooie rol. Boeken verbinden en zijn waardevol. Eerst is er de angst voor het lezen, maar ze gaan allemaal overstag. Mooi gedaan.

Dat George haar boekenkennis op orde heeft is ook duidelijk.

Helma: Ja, dat kun je wel zeggen. De soms lange opsomming van titels en auteurs had voor mij niet zo gehoeven. Ik vond het niet zo veel toevoegen aan het verhaal. Het is af en toe een litanie van titels en auteurs alsof de auteur bang is iemand over te slaan. Het kwam op mij een beetje over van: kijk eens hoe goed ik mijn klassiekers ken.

Marieke: Ik kende er dus veel niet...

Het hoe en waarom van Zuiderlichten

Waarom George het boek heeft geschreven en waarom ze gekozen heeft voor de Liefde als ik-persoon licht ze toe in haar nawoord. In De boekenapotheek aan de Seine maakt het boek Zuiderlichten een belangrijk deel uit van het verhaal. Vervolgens kreeg ze honderden brieven waarin mensen naar Zuiderlichten vroegen. Elke keer moest ze toegeven dat het niet meer dan een verzonnen boek was. Ze beloofde dat het fictieve boek Zuiderlichten een echt boek zou worden. Een boek dat iets over de verschillende vormen van liefde zou vertellen alsof het maar voor één enkel mens is geschreven. Deze belofte heeft ze nu dus waargemaakt.

Helma: Ik vond het wel grappig dat mensen blijkbaar op zoek gingen naar een boek dat beschreven wordt in een ander boek. En leuk dat het boek nu niet langer fictief is. Ik denk dat ik toch ook De boekenapotheek aan de Seine op mijn WIL lijst moet gaan zetten.

Marieke: Dat nawoord vond ik het leukste aan het boek. Eigenlijk had ik wel eerder willen weten dat dit boek is geschreven op verzoek en dat het een rol speelde in een ander boek van George. En ik had het kunnen weten, want ik ben al eens begonnen in De boekenapotheek aan de Seine. Maar die schrijfwijze hè, daar had ik dus ook in dat boek moeite mee. Ik kwam er maar niet in. Misschien toch nog maar een keer een poging wagen.

Boekenwijsheid

Nina George deelt via haar personages mooie boekenwijsheid. We hebben er een paar voor jullie op een rijtje gezet.

Boeken zijn niet voor lafaards.

Boeken zijn de oorsprong van de schepping, niet haar toevallige resultaat.

Het leven werd uitgevonden omdat iemand het beschreef, de liefde werd geboren toen iemand hem bezong. Het volk van de mensen ontstond doordat iemand een veer pakte en schreef: In den beginne was er de mens...

Boeken maken mensen tot tijdreizigers, gedaantewisselaars, lichaamstransformators, gedachtelezers en onsterfelijken.

Boeken zijn als een landschap. Ja. Boeken waren plaatsen. Toevluchtsoorden. Vredige plekken.

Dat is precies hoe je moet lezen: als een vlinder. De fladdert ook maar wat. Zonder plan onderzoekt hij de pracht van een onbekend paradijs. Luister niet naar je onderwijzeressen die je willen voorschrijven wat je moet lezen en wat niet. Weest nooit arrogant tegenover een bepaald slag boeken, wees een vlinder!

Conclusie

Helma: Zuiderlichten is vooral een bijzonder verhaal waarin boeken worden gebruikt als middel om mensen die voor elkaar bestemd zijn bij elkaar te brengen. Het vertelperspectief vanuit de abstracte Liefde is bijna afstandelijk terwijl je door zijn (of misschien wel haar?) ogen alle personages leert kennen. Het verhaal verloopt weliswaar chronologisch, maar via zijweggetjes neemt Liefde je mee naar vroegere tijden en gebeurtenissen, waardoor je de personages beter kunnen leren kennen. Het is het beste als je het verhaal gewoon over je heen laat komen en geniet van de soms mooie en diepe citaten. Uiteindelijk overwint de Liefde met tal van happy ends zodat je het boek tevreden kan dichtslaan. Het is duidelijk geen gemakkelijk weglezende feelgoodroman. Hoewel ik erg aan de schrijfstijl moest wennen, heb ik er uiteindelijk van genoten. Van mij krijgt het 3,5 ster.

Marieke: Geen eenvoudig boek, maar het heeft wel hele mooie stukken. Ik las delen vlot en andere delen wat trager, maar over het algemeen heb ik het wel met plezier gelezen. Een anders-dan-gewoon boek, met De Liefde als verteller vergde wat concentratie, maar het heeft me ook wel verrast. Bijzondere personages en een dromerig verhaal, van mij krijgt het 3 sterren.

De uitgebreide recensie van Marieke vind je hier en die van Helma hier.

Hebben jullie Zuiderlichten al gelezen? Zijn jullie het met ons eens?