Onlangs was er op Facebook een oproep van Zin in feelgood en Uitgeverij LS Amsterdam voor een online leesclub met het boek Hoe klein is de wereld van Carla de Jong en Walter Lucius. We zagen het wel zitten en reageerden met ons vieren. Amarins, Helma, Marieke en Renate mochten het ebook vooruitlezen om het vervolgens samen te bespreken!

Over Hoe klein de wereld is

Hoe klein de wereld is van Carla de Jong en Walter Lucius is een aangrijpende roman over familiebanden, jaloezie, liefde, vergeving en vrijheid. Voor de lezers van Simone van der Vlugt en Susan Smit.

1939. Luna Lansman leeft op Texel met haar gesloten vader en haar grootmoeder. Haar moeder overleed toen ze nog een baby was. Als de Joodse Rifka in Luna's gezin onderduikt, en Luna haar lange vriendschap met NSBer Thiemen moet verbreken, lopen de spanningen tussen Luna en haar vader hoog op.
De ontmoeting met de Indiase legerarts Chandar Kapoor, die namens de Wehrmacht in 1943 op Texel wordt gestationeerd, zet Luna's wereld verder op zijn kop. Aan welke kant staat hij eigenlijk? De levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen raken met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien.

Onze meningen

Locaties
Het verhaal speelt zich op verschillende locaties af zoals Texel, India maar ook in Duitsland. Hoe vonden jullie dat dit werd gebruikt in het verhaal?

Amarins: Dat er zo veel plaatsen in het boek aan de orde zouden komen had ik niet verwacht. Het is zeker interessant om over al deze plekken te lezen in de tijd waarin het boek speelde. Er waren diverse details waar ik nog nooit van gehoord had en ik zodoende ook nog een stukje geschiedenis leerde. Toch kon de verhaallijn van Chandar in India en andere plaatsen me niet echt bekoren. Het verliep voor mijn gevoel traag en de aandacht erbij houden viel niet mee. Heel anders was de verhaallijn van Luna op Texel. Daar zat meer gang in en wekte meer mijn nieuwsgierigheid.

Helma: In tegenstelling tot Amarins, vond ik het boeiend om mee genomen te worden naar India, dat in die tijd onder het juk van de Britten stond. Je krijgt het verhaal mee vanuit Chandar Kapoor en de vernederingen die hij van de Britten moest verdragen lees je bijna met plaatsvervangende schaamte. De verhaallijn op Texel vond ik net zo interessant. Ook Luna heeft heel wat te verduren van haar vader. Ook het deel dat zich in Afrika en Duitsland afspeelt was een noodzakelijk onderdeel van het verhaal van Chandar. Juist de afwisseling van de locaties in combinatie met de beeldende schrijfstijl zorgde ervoor dat ik wilde blijven doorlezen.

Marieke: Ik vond het een verrassend verhaal. Van te voren wist ik niet meer dan dat het zich op Texel afspeelde. Toen er hoofdstukken kwamen over Chandar in India gaf dat een hele nieuwe dimensie aan het verhaal. Zijn geschiedenis laat zien hoe het er daar aantoe ging ten tijde van de Engelse overheersing en hoe ze de oorlog in werden getrokken, om vervolgens in Afrika terecht te komen, en daarna in Duitsland en Nederland. Zeer interessant stuk geschiedenis. Het is zeer beeldend geschreven en de sfeer van de landen is goed neergezet.

Renate: Het verhaal brengt je op deze manier op verschillende plekken, iets wat ik net als Marieke niet had verwacht. Dit vond ik wel een goede manier van dit verhaal vertellen, want juist door deze andere plekken zoals India kregen het verhaal, maar ook de personages, wat extra's. Door het verhaal dat zich afspeelde in India snap je beter waarom Chandar de keuzes maakte die ik anders heel erg apart had gevonden. Ook krijg je een goed beeld van hoe die andere landen eruit zagen en hoe de omstandigheden waren. Zelf ben ik ooit in Sachsenhausen geweest en kon mij door de beschrijving in dit verhaal erover weer helemaal voorstellen hoe het daar was en wat voor bizarre indruk dat toen op mij heeft achter gelaten.

Personages
Wat vonden jullie van de personages, welke personage had je het meeste mee? Ook werden er best heftige keuzes gemaakt door de verschillende personages, konden jullie deze gebeurtenissen begrijpen?

Amarins: De wisseling in perspectieven is goed gedaan in dit verhaal. Hierdoor leer je de personages goed kennen en worden ze goed uitgewerkt. Hierdoor wordt het makkelijker om hun keuzes te begrijpen al was dat in sommige gevallen zeker lastig. Bij Luna had ik het meeste gevoel. Zoals hierboven vermeld had ik minder met de verhaallijn van Chandar. Op een of andere manier kon ik maar geen klik met hem krijgen. Luna wist elke keer weer mijn interesse en nieuwsgierigheid te wekken. Ook de dingen die ze meemaakte en de keuzes die ze moest maken waren moeilijk en grepen me aan.

Helma: Hoewel Luna een zwaar leven heeft gehad, kies ik toch voor Chandar als mijn favoriete personage. Hij wordt zijn hele leven al onderdrukt. Met de wetenschap die wij hebben, weten we dat hij een verkeerde keuze maakt, maar ik kan wel begrijpen dat hij die maakt.  Dat hij er al snel achterkomt dat dit een foute keuze is en hij daar verschrikkelijk onder lijdt zorgde voor mijn empathie. Hoewel ook Luna een keuze maakt met desastreuze gevolgen, kon ik er wel begrip voor opbrengen. Ik vond haar vader echt een verschrikkelijke man en ik begreep zijn beweegredenen om zijn dochter zo laatdunkend te behandelen totaal niet, ook niet toen er een verklaring voor zijn gedrag werd gegeven. De bijpersonages die De Jong opvoert spelen allemaal hun rol in het verhaal. Niemand lijkt overbodig.

Marieke: De wisseling van perspectief tussen Luna op Texel en Chandar maakt dat deze personen ruim worden uitgewerkt. Ik vond het mooie personages die het nodige voor hun kiezen krijgen. Hoe daar ze mee omgaan maakt hen als personage sterker. Daarnaast was ik onder de indruk van de huisarts op Texel, die zich inzet voor de mensen in het verzet. Hij offert zichzelf op en is een eerlijk en sterk personage.
De keuzes die ze maken zijn te begrijpen. Ze worden op een bepaald moment gemaakt en dan lijkt die het juiste om te doen, ook al is dat achteraf niet zo. De consequenties zijn groot.

Renate: Het was fijn dat je op deze manier veel mee kreeg juist vanuit zowel het leven van Luna als van Chandar. Ze waren zeker goed uitgewerkt en ze voelden hierdoor als echte mensen en dat vind ik altijd knap als een auteur dit kan. Op deze manier kon ik ook erg met ze meeleven en voelen en begreep je ook beter waarom ze de keuzes maakten die ze maakten, die zeker best ingrijpend waren. Nu is het natuurlijk eigenlijk niet voor te stellen dat je ooit dat soort keuzes moet maken, maar door de manier van hoe dit verhaal in elkaar zit kun je je er iets bij voorstellen.

Geschiedenis
Hoe vonden jullie dat de geschiedenis werd gebruikt in dit verhaal? 

Amarins: ik moet eerlijk bekennen dat ik niet een geschiedenisfan ben ondanks dat ik wel weer fan ben van een prachtige historische roman. Vroeger op school haatte ik dit vak al, vond het suf en het interesseerde me weinig. Nu is het in een boek als dit wel anders, want je pikt details van onze geschiedenis op die interessant zijn. Details waar ik weinig van wist. Toch doordat ik het zo traag vond verlopen raakten de zaken me niet en vond ik het moeilijk om vooral de verhaallijn van Chandar te volgen.

Helma: Haha, Amarins, jouw weerzin tegen geschiedenis heb ik helemaal niet. Ik het er zelfs eindexamen in gedaan. Ik vond het in de boek ook heel interessant. Ik wist weinig over India en de Britse onderdrukking en ook niet dat er een Indiaas vrijheidsleger aan de kant van Duitsland vocht. Mooi dat dit vanuit het perspectief van Chandar wordt verteld en je zicht krijgt op de beweegredenen om de kant van Duitsland te kiezen.

Marieke: Ik heb er veel van geleerd. Door de geschiedenis te vertellen in de vorm van Chandar Luna die het meemaken, wordt het heel beeldend gebracht. Vooral de geschiedenis rondom India en Chandar vond ik heel interessant.

Renate: Ik wist dus echt heel veel niet. Zo wist ik echt niet dat er een bataljon Indiers op Texel zat dat voor Duitsland vocht nadat ze krijgsgevangen waren gemaakt omdat ze eerst aan Britse zijde vochten. Dat er Georgiers op Texel hebben gezeten wist ik wel door het monument dat ik vroeger op Texel heb gezien maar ook door het boek Stamppot met kogels van Joyce Pool.
Hoe het leven in India onder de Britten was, dat wist ik ook niet, en dat er een andere verzetsleider dan Ghandi was wist ik ook niet. Ik vond dat erg interessant om te lezen.

Eindoordeel
Hoe hebben jullie dit verhaal beleefd, wat is jullie eindoordeel van dit verhaal?

Amarins: ik had hoge verwachtingen van het verhaal en die zijn helaas niet waar gemaakt. Eerder las ik al een boek van Carla de Jong en die vond ik geweldig. Maar met dit boek had ze me niet mee. Het kwam voor mij heel laat op gang. De eerste 300 bladzijdes had ik het gevoel dat ik me er doorheen moest worstelen. De laatste 150 bladzijden kreeg het opeens vaart, werd het spannend en heb ik genoten. Dit maakte veel goed. Daarom krijgt het boek van mij toch nog 3 sterren!

Helma: Ik vond het een prachtige beeldend beschreven roman met een interessante geschiedenis. De Jong heeft Luna en Chandar als personages zo goed uitgewerkt, dat je hun keuzes kunt begrijpen en compassie met ze hebt hoewel je het er niet altijd mee eens bent. Een mooie opbouw naar een verrassend einde dat ik echt niet had zien aankomen. Ik ben heel blij dat de uitgever en de partner van Walter Lucius hebben besloten dat dit boek na zijn onverwachte dood alsnog geschreven moest worden. Van mij krijgt het boek 4 sterren.

Marieke: Wat een mooie roman. Goed uitgewerkte personages en sterke dialogen. Het einde wist me nog te verrassen. Ik heb het boek 4 sterren gegeven.

Renate: Ik vond het echt een heel mooi verhaal. Het boek pakte mij gelijk vanaf het begin en kon het eigenlijk niet meer loslaten. Ik heb intens meegeleefd met Chandar en Luna. Naar het einde toe was ik ook enorm verrast door hoe het verhaal afliep. Ook heb ik er een hoop van opgestoken en ben ik blij dat dit boek dan ook uiteindelijk is geschreven. Van mij krijgt het boek ook 4 sterren.

Conclusie

We zijn niet unaniem in ons oordeel. Amarins is minder enthousiast over het boek dan Renate, Marieke en Helma. Het is duidelijk dat smaken nu eenmaal verschillen.

Hebben jullie Hoe klein de wereld is al gelezen? Zo ja, hoe hebben jullie het verhaal ervaren? Zo nee, zijn jullie benieuwd geworden naar het verhaal door onze review? Laat het ons weten in een reactie onder dit artikel.