In de zomer van 2020 had ik contact met auteur Aline van Wijnen. Ze vertelde over het mooie bos bij haar in de buurt, waar ze zo heerlijk kon wandelen. Ineens kreeg ze een idee. Zou ik zin hebben om samen met haar een wandeling te gaan maken in het herfstbos om te praten over haar schrijven en haar nieuwste roman? Ik vond het een geweldig idee en de afspraak stond voor oktober.

Helaas liep het allemaal anders. Opnieuw gooide corona roet in het eten. De besmettingen liepen op en de maatregelen werden aangescherpt. Niet essentieel reizen werd afgeraden en ons plan viel in duigen. Een nieuw coronaproof plan kwam op tafel: Een digitaal interview, aangevuld met een foto van Aline in het bos.

Ik las wel een drukproef (pdf) van het nieuwe boek dat Het geheime kistje van Elle heet, een ander soort boek dan dat ze tot nu toe schreef. Het is een roman met twee tijdlijnen, waar het verhaal in het verleden een verhaal vertelt over de oorlogsperiode in wit Rusland. En wat ik niet direct verwacht had gebeurde, ik werd enorm geraakt door het verhaal van Elle. Op een gegeven moment moest ik de reader even wegleggen omdat ik niets meer kon zien door de tranen. Wat een mooie roman, het raakte me diep. Ik hoop dan ook dat andere lezers het net zo zullen ervaren als ik.

Het interview

Aline, bedankt voor de uitnodiging om je boek te lezen en voor de wandeling die erop zou volgen. Helaas lukte dat laatste niet, maar hebben we nu wel dit interview.

1. Waarom heb je gekozen voor een roman met een historische verhaallijn, na het schrijven van een serie feelgoodromans?

Ik denk dat het andersom was: het verhaal heeft mij gekozen. De geschiedenis − en vooral de Tweede Wereldoorlog − heeft mij altijd geboeid. Ik speelde al langer met een gedachte om een boek daarover te schrijven, maar ik wist niet hoe ik dat moest aanpakken. Tot alles op een dag op z’n plek viel: ik had ineens de personages, het verhaal en wist precies hoe ik het moest opschrijven. Magisch gewoon. En waarschijnlijk had ik de ervaring met het schrijven van feelgoodromans nodig om dit boek te kunnen schrijven.

2. Ik heb ergens gelezen dat je zegt over je nieuwe roman 'dat dit boek heel veel voor je betekent.' Wil je uitleggen wat je daarmee bedoelt.

Dit boek is in meerdere opzichten heel belangrijk voor mij. Het is deels gebaseerd op een waargebeurd verhaal dat ik als kind heb gehoord en dat veel indruk op mij heeft gemaakt: de moord op duizenden Joden in een klein plaatje Glusk in Wit-Rusland. Waarschijnlijk is dat de reden dat de thema's van de Tweede Wereldoorlog, Jodenvervolging en het verzet mij altijd hebben beziggehouden. Als kind van tien heb ik meerdere gesprekken gehad met mijn favoriete juf Alexandra die in de oorlog bij de partizanen heeft gezeten. Jammer genoeg kan ik me haar verhalen niet meer precies herinneren, maar ze hebben vast bijgedragen aan het schrijven van dit boek. Verder heb ik in dit boek iets uit de levens van mijn beide oma’s verwerkt. Daar komt bij dat ik met deze roman een nieuwe stap in mijn ontwikkeling als schrijfster heb gezet. Hiervoor had ik nog geen idee dat dit genre zo goed bij me past. Alles bij elkaar maakt dit boek heel bijzonder voor mij.

3. Het boek bevat een soort roadtrip, als Janna met de journalist naar Wit-Rusland reist. Met daarna hun zoektocht naar het verleden. Het voelt erg realistisch aan. Heb je de reis zelf ook gemaakt?

Tot de Wit-Russische grens heb ik precies dezelfde route afgelegd! Jaar of tien geleden inmiddels, toen had ik nog geen idee dat deze ervaring ooit in een boek zou komen. Daarom weet ik inderdaad zo goed hoe het destijds op de Poolse wegen en bij de grenspost eraan toe ging. Zo zie je maar: als schrijver sla je alle indrukken onbewust op zodat ze ooit een verhaal kunnen dienen.

4. Heb je veel onderzoek gedaan naar hoe het eraan toe ging bij de partizanen?

Zeker weten. Het was de eerste keer dat ik heel grondig onderzoek deed voor een boek: voor mijn feelgoodromans was dat niet nodig. Maar als je over een andere tijdperk schrijft, moeten dingen echt kloppen. Waar woonden partizanen in het bos? Hoe kwamen ze aan hun eten, kleding, medicijnen? Wat waren hun taken? Ik heb alles zorgvuldig onderzocht.

Voor deze roman ben ik ook voor het eerst op researchreis geweest. Samen met mijn man hebben we een paar dagen in Parijs doorgebracht om de locaties te bekijken. Een bijzondere ervaring, ik hoop dat in de toekomst nog vaak te kunnen doen.

5. Het verhaal beschrijft ook het einde van de oorlog en de ontsnapping van hoge nazi’s naar het buitenland. Is dat verhaal over het adres in Parijs waargebeurd?

De vluchtroutes waarover ik schrijf bestonden echt en vele hooggeplaatste nazi’s zijn helaas aan hun straf ontsnapt en hebben de rest van hun leven met een andere identiteit in het buitenland doorgebracht. Ik veronderstel dat dit soort adressen wel degelijk in Parijs bestonden. In Ella’s verhaal schrijf ik er niet veel over, je kunt tenslotte niet alles in één boek stoppen. Misschien zal ik het ooit verder onderzoeken voor een ander boek. Het idee dat het goede overwint en het slechte wordt gestraft is wel iets waarin ik ondanks alles blijf geloven.

6. Zit er ook iets van jezelf in het boek?

Dit is mijn meest persoonlijke roman ooit! Ik geef vaak een personage iets van mezelf, maar in dit boek hebben bijna alle hoofdpersonen iets van mij: Ella, Janna, Nick. Zelfs Angel heb ik iets van mezelf meegegeven, al zullen mensen die mij niet goed kennen dat niet direct opmerken.

7. Ben je van plan om meer historische romans te gaan schrijven? En blijf je ook nog fijne feelgoodromans schrijven?

Absoluut. Ik denk dat de afwisseling van deze twee genres ideaal voor mij is. Historische romans vereisen veel research en daar hou ik van. Ik leer ontzettend veel tijdens het onderzoek, doe nieuwe ideeën op, het is heel verrijkend. Ik vind het fantastisch met een soort tijdmachine naar een ander tijdperk te reizen. Maar het schrijven van een historische roman is ook een heel intens proces. Als je de deur naar die andere wereld na maanden hebt gesloten, ben je uitgeput. Dan is het leuk om een luchtiger, eigentijds boek te schrijven.

8. Wil je zelf nog iets zeggen over je nieuwe boek?

Dit boek bevat de vragen die ik van kleins af aan aan mezelf heb gesteld. Hoe was het mogelijk dat zo’n ontwikkeld volk als de Duitsers de waanzin van Hitler had omarmd? Waarom hadden ze hem niet in een inrichting gestopt? Hoe konden de gewone mensen zoals jij en ik de onbeschrijfelijke misdaden plegen? Waarom waren de Joden daar het doelwit van? Waarom krijgen de Joden überhaupt door de eeuwen heen van alles de schuld?

Maar ook: hoe kun je doorgaan met je leven als je de moord op je hele familie hebt meegemaakt? Welke keuzes zou je gemaakt hebben als je in een oorlogssituatie zou belanden?

Dat zijn de vragen die moeilijk te beantwoorden zijn, ondanks alle wetenschappelijke studies. Lees dit boek, lees andere boeken over de oorlog. Denk na over deze vragen, zorg ervoor dat het verleden niet vergeten wordt, dat de drama van toen zich niet herhaalt.

Bedankt Aline voor de antwoorden.

Op 19 februari komt Het geheime kistje van Elle uit, een maand later dan gepland i.v.m. de tweede lockdown. Ik las het al en was er zeer van onder de indruk. Mijn recensie lees je hier.

Ga jij deze nieuwe roman van Aline van Wijnen lezen?