Als echte boekenwurmen die een aardige hoeveelheid boeken per maand verslinden, hebben we allemaal een abonnement op de bibliotheek, KoboPlus, Bookchoice of Storytel. Deze keer kozen Mandy, Sanne en Helma Alles wordt lichter van Janke Reitsma uit het grote aanbod van KoboPlus en Marieke las het via Bookchoice. Het boek is uitgeroepen tot Mezza Boek van het Jaar 2024: een unaniem besluit van het Boekenpanel. Reden te meer om het boek op te pakken. 

- door Mandy, Marieke, Sanne en Helma -

Over Alles wordt lichter

Ylva is eenentwintig als ze op de eerste dag van de zomervakantie in een willekeurige bus stapt in een poging iets van haar leven te maken. Ze komt bij de eenzelvige Jacob op een afgelegen boerderij in het Noorse binnenland terecht. Ze besluit te blijven en samen krijgen ze een kind, Magnus.

Tien jaar later speelt Ylva’s leven zich voornamelijk af in het donker. ’s Nachts maakt ze treinen schoon, overdag verschuilt ze zich in haar flat. Ze heeft zich neergelegd bij haar verborgen bestaan, tot ze op een dag aan haar collega vertelt dat ze een kind heeft dat ze al sinds hij een half jaar is niet meer heeft gezien. Ze kan aan niets anders meer denken: ze wil naar hem toe.
Ze trekt de ruige Noorse natuur in, op weg naar de boerderij waar ze tien jaar geleden de vader van haar kind ontmoette. De stilte van het landschap en de ontmoetingen met andere reizigers brengt boven wat ze al die tijd verborgen hield.

Voor we van start gaan

Helma: Ik heb zowel het luisterboek als e-book binnengehaald, maar ik denk dat ik het ga lezen, want jij vond het als luisterboek niet zo fijn hè, Marieke?

Mandy: Ik doe het meestal door elkaar. Luisteren in de auto naar mijn werk en dan thuis pak ik het ebook er weer bij. Waarom kon je er niks mee, Marieke? Was het de stem?

Marieke: Ik kon er inderdaad als luisterboek niks mee. Het verhaal leende zich er op de een of ander manier niet zo voor. Ik ga het dus liever zelf lezen. Ik ben benieuwd of dat me beter gaat bevallen.

Sanne: Oei, ik wilde proberen mee te doen met het luisterboek. Maar dat is dus geen aanrader? 

Marieke: Ik vond het niks, maar nu ik wat verder ben in het verhaal zou het toch wel kunnen. Als je je realiseert dat het in twee tijden speelt dan is het te begrijpen. Ik heb in het luisterboek de overgang van nu naar vroeger gemist. Ik vond het begin ook erg vaag. Door het een tweede keer op te pakken en nu te lezen gaat het beter. Maar zie het als een uitdaging. Misschien gaat het wel goed.

Helma: Dan ga ik die uitdaging aannemen en ga ik het boek toch luisteren in plaats van lezen. Ik ben namelijk bezig met een haakproject en dan kan ik het mooi combineren.

We gaan beginnen

Marieke: Ik ben opnieuw begonnen. Het lezen gaat me beter af dan het luisteren. Het was verwarrend omdat het speelt in 2022 en in 2012. Als je bij het luisteren niet goed oplet dan is dat niet te volgen.
De eerste hoofdstukken van 2012 zijn even wennen. De hoofdstukken die ik nu las in 2022 vind ik mooi. Ik heb wel een vermoeden wat er is gebeurd en waarom ze zo is. Nu even pauze en verder in een ander boek, want het verhaal is best zwaar.
Zijn jullie begonnen?

Helma: Ik nog niet. Ik ga morgen beginnen, denk ik.

Sanne: Ik ook nog niet. Ik twijfel nog om mee te doen, want ik moet even kijken waar ik de tijd vandaag ga halen.

Mandy:  Ook ik ben nog niet begonnen. ik heb een ziek kind in huis, dus ik kom überhaupt nergens aan toe.

Marieke: Ach jee, ja die krijgt voorrang! Ik ben inmiddels goed in het verhaal. Intrigerend. Ik wil het ‘wat’ en ‘ waarom’ weten.

Twee dagen later

Helma: Net als jij Marieke, ben ik inmiddels wel benieuwd wat er nu precies gebeurd is. Ik schiet in ieder geval al lekker op. Ik moet nog ongeveer een uur luisteren en dat bevalt me prima. Misschien door jouw opmerking over de verschillende tijdzones, ben ik daar alert op. Maar het is geen verhaal waar je vrolijk van wordt. 

Marieke: Ik heb het boek uit en ben blij dat ik het opnieuw heb opgepakt en ben gaan lezen. Ik denk dat luisteren uiteindelijk ook wel was gelukt, maar het begin is gewoon een beetje vaag. Gedurende het boek valt er veel op z’n plek. Mooi verhaal. Begrijpelijk dat het de Mezza winnaar werd.

Weer een dag later

Helma: Uit! Ik kan niet zeggen dat alles lichter is geworden. Wat een heftig en depressief verhaal. Wel mooi, maar er zit werkelijk geen enkel sprankje licht in, tenminste ik heb het niet gevonden.

Marieke: Ja, wat een triest verhaal, hè? Eigenlijk is het enige lichtpuntje de mooie, emotionele eindscène. Maar dat is alles. 

Helma: Dat is inderdaad het enige sprankje licht. Ik werd er zelf bijna depressief van.

Sanne: O echt, dat klinkt niet best zeg. Ik ben vanochtend in het luisterboek begonnen trouwens en wat heb ik gehoord klonk wel goed. Ik ben benieuwd naar wat er zich heeft afgespeeld.

Helma: Als je zelf niet zo lekker in je velletje zit, zou ik het boek niet adviseren. Je wordt er echt niet vrolijk van, maar het is wel prachtig hoor, hoe Reitsma de innerlijke emoties en gevoelens van Ylva heeft beschreven.  Gaandeweg kom je erachter wat er gebeurd is, maar ik hoopte toch op een ander einde dat iets meer richting happy end ging.

Marieke: Misschien dat we daarom liever feelgood dan literatuur lezen?

Helma: Haha, ja, wellicht!

Door de opmerkingen van Marieke en Helma slaat de twijfel bij Sanne en Mandy toe om het boek (verder) te gaan lezen.

Mandy: Ik twijfel ook om hierin te beginnen. Mijn eerste boeken dit jaar waren Aan het einde van de wereld van Kristin Hannah en De donkere kant van Sally Diamond. Ik ben toe aan een feelgood na alle ellende, haha.

Sanne: Hmm.. ik twijfel dan toch ook een beetje om verder te gaan. Het gaat ook nog om/over een kind hè? Ik zit niet helemaal lekker in mijn vel momenteel, dus ik twijfel of dit het boek voor mij is nu. Sowieso ben ik sinds ik kinderen heb, veel minder thrillers gaan lezen. Ik kan slecht tegen narigheid haha, doe mij maar feelgood!

Marieke: Ja. we kunnen eventueel vertellen wat er gebeurt... dan weet je een beetje wat je te wachten staat.

Een paar dagen later

Mandy: Ik ben er toch maar in begonnen. Ik heb een zeer spicy feelgood gelezen, dus kan er weer tegenaan wat serieus boek betreft, haha.
Ik ga niet zo snel hoor. Ben op een kwart nu! Intrigerend verhaal! Ben wel blij dat jij zei dat het ingewikkeld was, Marieke, want dat maakt dat ik extra goed oplet en het dus wat beter te volgen is.

Marieke: Het is een slow read dus gewoon lekker rustig en met aandacht doorlezen. Dat verdient het boek.

Terwijl Sanne heeft besloten om het boek voorlopig te parkeren leest Mandy gestaag verder:

Mandy: Ik ben nu op 60%. Ik vind het eigenlijk echt een mooi verhaal. Er gebeurt vrij weinig, maar er zit echt een bepaalde schoonheid in ofzo. Kan het niet zo goed omschrijven. 

Op 93%. Helaas vandaag geen tijd meer, maar lees hem morgen uit. Moeilijk om hier een feelgood draai aan te geven.

En dan is het boek bij iedereen uit

Na het lezen

Huilbaby

Gaandeweg het verhaal wordt duidelijk wat er tien jaar eerder gebeurd is en ontrolt zich een verdrietig verhaal dat bijna niet anders dan noodlottig kan aflopen. Ylva's zoon is een huilbaby en in de geïsoleerde omgeving waar ze woont vindt ze niet de steun die ze nodig heeft. Prachtig omschreven door Reitsma welk effect dit op zowel de mentale als fysieke gezondheid van Ylva heeft.

Mandy: Ik vond het zo'n mooi verhaal. En ook een heel belangrijk verhaal. Wij hebben er verplicht een filmpje over moeten kijken in de kraamweek. En dat als je boos wordt of je machteloos voelt dat je hem in zijn bedje moet leggen en de kamer uit moet lopen.

Marieke: Wat bijzonder dat jullie dat filmpje hebben moeten kijken. Wel heel goed, wij werden als ouders gewoon in het diepe gegooid met wat uurtjes kraamzorg.

Helma: Net als Marieke werden wij ook in het diepe gegooid. Ik had gelukkig geen huilbaby, maar ik kan me voorstellen dat je daar knettergek van kan worden. Ze werd ook totaal niet serieus genomen. 

Mandy: Kunnen jullie je voorstellen dat een moeder haar kind iets aan doet? Ik, hoe erg ook, eerlijk gezegd wel. De slapeloosheid kan je gek maken. 

Marieke: Je zal maar een huilbaby hebben. Alles wat je doet heeft geen effect. Je gaat kapot aan het slaaptekort en raakt in rare bubbel. Dit hoofdpersonage was jong, had haar eigen moeder verloren, woonde nu erg afgelegen met een man die niet zo sociaal was en dan zullen die hormonen ook nog opspelen. 

Sanne: Hier wel een huilbaby, en ook als dreumes veel gehuil, en zooo weinig slaap, geen hulp om ons heen. Het is echt killing. Voor jezelf, je relatie, de band met je kind, je werk, vrienden, familie… Echt alles lijdt eronder. Met de kennis die ik nu heb zou ik dingen anders hebben gedaan, maar het is gegaan zoals het is gegaan en ik denk dat het bij ons allemaal goed is gekomen. We hebben best een leuke puber in huis nu, haha. 
Ik had het boek al even laten liggen, maar ik denk dat ik hem definitief even parkeer voor een ander moment.

Postnatale depressie

Mandy: Ik denk ook dat ze een soort postnatale depressie heeft gehad. En je weet gewoon niet meer wat je doet. Ik vond vooral mooi dat ze probeerde haar fout te herstellen en te weten dat dat eigenlijk niet kan. En dat ze dus heel streng voor haarzelf was en zichzelf niks vergaf, maar het toch beter wilde maken en over haar eigen schaamte heen stapte om toch terug te gaan naar alles.

Marieke: Postnatale depressie zou kunnen, maar zonder dat had ze al genoeg factoren om helemaal door te draaien.
Haar gevoel voor boetedoening was groot en ze heeft nog dagelijks te maken met gevoelens van schuld. Knap dat ze nu haar verleden onder ogen ging zien. Het moment dat ze even echt moeder is in de slotscène, even kippevel.

Helma: Ik kreeg ook het vermoeden van een postnatale depressie. Prachtig hoe Reitsma vol compassie het gevoelsleven van Ylva beschrijft. Haar voetreis naar de plaats waar ze tien jaar eerder vertrok is een soort pelgrimstocht of boetedoening en ze het verleden een plaats probeert te geven. En inderdaad, die slotscène zorgde bij mij ook voor kippevel.

Eindconclusie

Mandy: Feelgood is dit boek niet te noemen. Maar het verhaal over eenzaamheid, afgezonderd zijn, moederschap vond ik wel heel mooi en helend om te lezen. De beschrijving in het boek is prachtig, de natuur van Noorwegen komt tot leven en hoewel er op zich weinig gebeurt, leest het verhaal heel rustig. Het is een boek dat ik niet snel zal vergeten en eigenlijk nog een keer wil lezen. 

Marieke: Het was een bijzonder boek om te lezen maar echt feelgood wil het maar niet worden. Het verhaal wordt wel wat lichter naar het einde toe. Alles wordt lichter vond ik een indrukwekkend, aangrijpend en enigszins depressief verhaal.

Helma: Nee, het boek is allesbehalve feelgood. Ik werd zelf bijna depressief van de zwaarte van het verhaal. Dat neemt niet weg dat ik genoot van de schrijfstijl van Reitsma en hoe ze Ylva tot leven bracht. De ontwikkeling die ze doormaakt tijdens haar voettocht naar de plaats die ze tien jaar eerder had verlaten en de confrontatie met haar schuldgevoel aangaat is prachtig verwoord. Dat dit uiteindelijk Ylva's leven lichter maakt is een logische conclusie en verklaart de titel. Als het schuldgevoel niet langer aan je knaagt en je vrede kunt hebben met een beslissing die niet meer teruggedraaid kan worden, kan je misschien makkelijker met jezelf leven hoewel je het nooit zult vergeten.

Ondanks dat het geen feelgood boek is vonden we het allemaal zo mooi, dat de bespreking van het boek zeker een plaatsje op Fabulous Feelgood verdient. Zijn jullie het daarmee eens of vinden jullie dat een bespreking van een zo serieus boek niet echt thuishoort op ons feelgood boekenblog?