EINDVERSLAG

We hebben met zijn allen gezwoegd en gezweet. Dit is hoe het ons is vergaan. Een korte reis door de leesclub. Het eindverslag!

Auteur
Svealena Kutschke is in Lübeck geboren en woont tegenwoordig in Berlijn. Een stad, het meisje en de duivel is haar derde roman. Zeven lange jaren schreef ze aan deze roman, dit familiesaga.

Boek
Lucie komt ter wereld op een koude winternacht in de Trave, de rivier die die dag niet alleen door Lübeck stroomt, maar zelfs Lübeck overstroomt. Het is het begin van de twintigste eeuw, en Lucie bezit een gave die voor haar vrouwelijke nazaten zowel een vloek als een zegen zal zijn.
Een stad, het meisje en de duivel is het verhaal van Lucie en Christoph, hun dochter Freya, en hun kleindochter Jesse: een Duitse familie in de schaduw van de onlusten van de twintigste eeuw. Een verhaal van verklikkers en helden, van meelopers en daders, en van de nazaten van Lucie, een geslacht dat uit de Trave geboren is en gedoemd is er te eindigen. De tragedie van de gewelddadige Duitse eeuw weerspiegelt zich in de eigenaardige oude stad van Lübeck, geboortestad van Thomas Mann, maar ook een stad die Hitler gretig omarmde, en die 50 jaar later, als Jesse opgroeit, ten prooi valt aan de verleidingen van het neofascisme.

Het feuilleton
Al direct bij de bekendmaking van een nieuw feuilleton staan oudgedienden te trappelen om mee te doen. Allemaal? Neen, enkelen twijfelen. Zal het wel een boek naar hun smaak zijn? Toch wordt er volop ingeschreven. Het duurt nog enkele weken voordat we echt van start kunnen gaan maar dan komt het verlossende eerste deel van de roman met de bijzondere titel. Al snel blijkt dat niet alleen de titel bijzonder is maar ook het verhaal, de schrijfstijl, de chronologie en ook de duivel en dat het boek bijzonder blijft tot aan het eind. Velen hoopten dat aan het slot minstens enkele antwoorden zouden opduiken. Niets was minder waar. Die antwoorden moet je zelf zoeken, zelf bedenken of zelf open laten.

Voor enkelen was dit feuilleton een enorme tegenvaller. Het lezen in een feuilleton vraagt een bepaald leestempo dat voor sommigen te hoog en voor een aantal snel-lezers juist te laag lag. Ook discussieer je in een feuilleton met zeer veel andere lezers waardoor men de draad wel eens kwijt of het spoor bijster was. Daarbij hielp het voor een aantal lezers niet dat de auteur ons aan het lijntje hield met allerlei open eindjes en losse draadjes, zonder enige rode draad om ons op het goede spoor te houden. Daar is het de schrijfster niet naar, dat is niet het soort boek dat ze schrijft. Maar er waren ook enthousiastelingen die genoten van dit boek vol stijlwisselingen, met sprongen in chronologie en perspectief, vol kleuren, stenen en mosselen en vooral vol bijzondere en bizarre, begrepen en onbegrepen motieven.

Dit boek liet de één stampvoeten en uitroepen dat er nooit meer een Kutschke gelezen werd en de ander smachten naar een volgende vertaling van deze auteur. Deze roman bood van alles, maar niet voor elk wat wils.

Eindoordeel en waardering
De waardering loopt heel erg uit elkaar en de meningen zijn ook sterk verdeel. Toch zijn er veel gemeenschappelijke ‘ontdekkingen’ gedaan tijdens het lezen van dit boek. Alleen werden deze vaak verschillend ervaren. Laten we even kijken wat iedereen er nu echt van gevonden heeft.

Prachtige zinnen en diepgaande metaforen…
Elsje (3*)  Dit diepzinnig boek over een drie generatie familie in Lübeck, die onderhevig is aan tragedie, staat vol met mooie zinnen, citaten en verwijzingen. Het boek is wat lastig om doorheen te komen, maar de gebeurtenissen blijven nazingen in je hoofd.
Fangij (4*) Veel mooie zinnen en passages. Maar ook een overdaad aan op het eerste gezicht niet toedoende details. Toch bleef het boek aan me trekken om verder te lezen.
Annemarie van de Kuilen (3*) Het zou fijner zijn als er een chronologische volgorde in zat. In het boek staan hele mooie zinnen en dat geeft het een poëtisch tintje.
Jolaplus (3*) Dit boek is zeker niet eenvoudig, maar wel aantrekkelijk geschreven, Het is somber, maar je wordt er zeker niet levensmoe van. En wanneer je je iets meer verdiept in de diepere betekenissen van alle symboliek zal je beloond worden en voel je je een echt gelukskind.
Ineke van de Sande (2*)  De roman overweldigt, verrast, vooral ook door de veelheid aan metaforen, symboliek en magisch realistische elementen. Daardoor heeft de schrijfster het zichzelf maar ook de lezer zeker niet gemakkelijk gemaakt.
Wordbondage (4*) Het is onderdeel van een Duitse stroming waar veel soorten art ondervallen, vooral films maar ook boeken ed. Deze stroming is er een waar het verhaal Visueel is en niet zomaar een verhaal. Het wordt uitgebeeld in metaforen, lichtshows en subtiele verschijningen.
Ine (4*) Dit uitdagende boek is prachtig geschreven is zit ingenieus in elkaar. Het beste is om je als lezer te laten onderdompelen in dit boek en mee te drijven op het verhaal.

Of toch gewoon ingewikkeld?
Truusje Truffel Leest (4*) Het is een bijzonder complex boek, met veel perspectiefwisselingen. Niet alleen qua persoon, maar ook in de tijd. Het vereist veel concentratie, terugzoeken en herlezen, maar de aanhouder wint en zal het boek tevreden dichtslaan.
Dina van Langenhof (3*) Svealena Kutschke weet veel en schrijft dan ook veel. De vraag is maar om of het nodig is om dit alles te bundelen in één enkele roman. Want deze roman is nauwelijks ontspannend te noemen. Het vergt namelijk heel wat inspanning om bij de les te blijven gedurende de meer dan 600 pagina’s die deze roman telt waarbij het aanhouden van een chronologische volgorde geen hoge ogen gooit.
WillvanSebille (4*) Een boek dat vraagt om herlezen om de facetten van de diamant te kunnen zien’ en ondanks dat ik veel nog niet snap geef ik het vier sterren en ga het zeker herlezen.
Erna (2*) Het verhaal is in wezen heel goed, maar verdrinkt in alle opsmuk. Het boek is bijna onleesbaar, omdat ik niet bij iedere zin wil nadenken wat de auteur precies zegt of bedoeld te zeggen.
Nieske (3*)Het is een prachtig verhaal, over een net zo prachtige stad, over prachtige personages, met veel prachtige zinnen.....en toch zou ik het geen prachtig boek noemen. Het zijn TE veel mooie zinnen, waardoor je er als lezer in verdrinkt. Het is niet duidelijk genoeg. Er ontbreekt een rode draad.
Alexandra (3*) Aan de ene kant is het duidelijk dat de schrijfster kan schrijven, sommige stukken uit het boek waren prachtig en beeldend beschreven. Maar aan de andere kant waren ook hele stukken die ik persoonlijk erg langdradig, warrig en vaag geschreven vond.
AdaW 2*Svealena Kutschke heeft naar mijn mening te veel in dit boek willen stoppen en deze lezer heeft de rode draad helaas niet kunnen ontdekken.
Wil Veltkamp 3* Voor mij bestonden sommige delen van het boek uit zulke ingewikkelde zinnen dat ik na 2 of 3 keer lezen nog steeds niet begreep wat ik had gelezen. Jammer want de intentie van het verhaal spreekt zeker aan.
Diane Kooistra 2* Dit verhaal vraagt meer dan even ontspannen lezen op de bank, de aandacht moet erbij blijven anders blijf je teruglezen omdat je het verband niet te pakken krijgt.
Veravb (2*) Er zitten zeker mooie zinnen en stukken in dit boek, maar die wegen niet op tegen de onduidelijkheid van sommige zaken, het gebrek aan samenhang en de tijdssprongen. Zelfs nu het boek uit is, kan ik amper samenvatten waarover het gaat.
A van Steeg (2*) Een familiegeschiedenis met veel poëtische zinnen, maar veel onzekerheden door de vele gebeurtenissen over een lange periode, waarin de tijdssprongen met zeer dunne lijn beschreven zijn.

Niet voor iedereen
Evy (3*) Er valt zoveel te lezen, zoveel te begrijpen, maar voor een deel van de lezers zal het gebrek aan 'structuur' het lezen bemoeilijken en geen fijne ervaring opleveren.
Lusaro (3*) Deze bijzondere leeservaring zal niet iedereen bekoren, maar het is zeker het proberen waard!
*wil* (3*) Tijdens het lezen van dit boek wordt de lezer constant alle kanten op gedirigeerd en geniet ondertussen van de vele mooie poëtische beschrijvingen. Niet iedereen ziet er hetzelfde in, niet iedereen kan evenveel genieten van dit boek en niet iedereen heeft gelijk.
Alex van Damme (3*)  De lezer wordt meegesleept naar een einde dat voor de een hard en chaotisch is en voor de ander het boek mooi afsluit.
Gigi Leestgraag (4*) Dit boek is absoluut een aanrader is voor lezers die diep willen graven, heerlijk uitgedaagd willen worden en niet terugschrikken voor magisch-realisme, synchroniciteit, sagen en mythen, verborgen motieven en disfunctionerende relaties.

Teleurstelling
Missy P (2*) Doordat het verhaal niet chronologisch verteld is, wekt het de indruk dat er wordt toegewerkt naar een ontknoping, maar het verhaal ging voor mijn gevoel uit als een nachtkaars. Er lijkt veel symboliek te zijn gebruikt, maar helaas met te diepe betekenis, want ik kon het niet doorgronden. Waarschijnlijk valt dit boek meer onder de noemer Literatuur en daar heb ik in het verleden wel meer de ervaring mee dat ik de bedoeling van de schrijver niet begrijp.
Leonie (2*) Het leek een familiesaga toen ik begon, helaas bleek het vooral fantasy te zijn, not my cup of tea.
Greet Braem (2*) De laatste 200 bladzijden van dit 700 bladzijden tellende boek tarten elke verbeelding. Is het geschreven in een psychedelische roes? Was de auteur aan het experimenteren? Ik weet het niet, maar het deed het boek geen goed. Nee, Svealena Kutschke is tot nog toe de teleurstelling van 2018.
Tessa (1*) Er is ontzettend veel uit te halen als je de moeite wilt nemen je te verdiepen in allerlei dingen die in het boek een rol spelen, zoals mythologie, sprookjes, het lied van de Roggenbuk, Thomas Mann. Nadeel is echter dat als je dat niet doet, je te maken krijgt met een grotendeels onbegrijpelijk verhaal. Na het lezen bleef ik dan ook vooral in verwarring achter.
Ger van der Pluijm (2*) Wellicht ligt dat aan mij, dat ik te nuchter ben in niet ontvankelijk ben voor de gebruikte metaforen.
Marieke Scheers (2*) Het had zo mooi kunnen zijn. Het werd het niet.
Ivoknubben (2*) Een onduidelijk en onsamenhangend verhaal dat sterft in zijn bedoelde schoonheid.
Evelyne Cathoir (2*) Het plot van het verhaal was voor mij niet bevredigend en ik bleef achter met zeer veel vragen.
Helma Koot (2*)  Over het algemeen kwam het op mij over als een grote ‘bad trip’ van een hallucinerende schrijfster die zelf ook door het bomen het bos niet meer zag.
ChantalH (2*)Het verhaal wordt helaas niet één geheel. Het bestaat voor mij uit losse stukken geschiedenis en de verhaallijn is mij niet helemaal duidelijk. Hierdoor gaan de personages helaas ook niet leven.
Nathalie B1 (2*) Het verhaal boet te veel aan kracht in door de gekunsteldheid en is echt geen voorbeeld van het Duitse credo "In der Beschränkung zeigt sich der Meister".
Hetty (2*) Iets maakte dat ik wel door wou blijven lezen in dit verwarrende boek, ergens was steeds de hoop aanwezig op een eind waarin alle draadjes samenkomen en het verhaal op zijn plek valt, maar dit bleek op het eind jammer genoeg toch te ontbreken.
Sanne de Graaf (2*) De verwarring en onduidelijkheid tijdens het lezen was goed gepraat wanneer het einde adembenemend zou zijn.

Gemengde gevoelens
Aard Evert (3*)  Zeer gemengde gevoelens dus bij het soms toch wel worstelen door dit lijvige boek, waarbij in het geval van deze lezer het feit dat in feuilletonvorm en als e-book gelezen moest worden niet erg bevorderlijk was voor het begrip. Toch heerst na voltooiing een voldaan gevoel. Een ervaring rijker.
Ria vanB  (3*) Het lijkt erop dat de schrijfster vooral veel moeite heeft gedaan om het verhaal op een bijzondere manier te vertellen. Zó bijzonder, dat je te midden van de meest geweldige metaforen en vergelijkingen uit het oog kunt verliezen, wat je nou eigenlijk aan het lezen bent of waar het over gaat.
Marina de Wit (3*) Het heeft even moeten bezinken, maar uiteindelijk moet ik besluiten dat het hele verhaal mij toch in de ban heeft gehouden.
Marina (2*)  Ik besefte dat ik een soort haat-liefde verhouding kreeg met het boek: Ik worstelde constant met de schrijfstijl en met het begrijpen van het verhaal, maar dan kwam ik weer een quote tegen die zo mooi was ...
Sabrina (3*) Het is niet mijn genre boek... ik miste de chronologische volgorde en een rode draad doorheen het verhaal, maar toch had het boek een soort aantrekkingskracht...
Nathalie B  (1*) In het boek kwamen mooie zinnen voor maar er was niet echt een rode draad in het boek.
Elly van der Meer (2*) Het zat vol met symboliek, het verhaal was op zich goed maar het duister zorgde ervoor dat het niet mijn soort boek is geworden.

Een boek vol geschiedenis…
Peter Wuyts (2*) De Duitse geschiedenis op de achtergrond kon mij dan weer wel bekoren.
Petra (2*) De schrijver wil met deze twee verhalen die om en om aan bod komen, de parallellen laten zien tussen de Jodenhaat in Duitsland en de haat jegens asielzoekers in Duitsland. De verhalen komen in het tweede deel van het boek naast elkaar te staan. Het lijkt vervolgens wel of de schrijfster zich in het twaalfde hoofdstuk vervolgens niet alleen tot een personage richt maar ook tot de huidige bewoners van haar stad wanneer zij de invloed van deze geschiedenis van haat beschrijft.
Mariek (3*) De scènes zijn geschreven in sterk wisselende stijlen. Soms beeldend en poëtisch, soms realistisch en bruut. Het geheel wordt daardoor onevenwichtig. Het effect op de lezer is vervreemdend. Net als bij Bertolt Brecht is het effect dat de lezer zich niet verliest in identificatie met een hoofdpersoon. Dit dwingt de lezer zich te verhouden tot de indringend beschreven gebeurtenissen in het verhaal en tot de geschiedenis van de twintigste eeuw.

Maar ook vol drank en drugs
Jeanet (2*) Er wordt veel gedronken en gerookt, waardoor mensen in andere sferen kwamen en het lijkt wel of het boek ook zo geschreven is. Alsof het met rook omrand is, vaag en duister.
The_Cat (1*) In het boek wordt veel gebruik gemaakt van drank, drugs en wordt er op los geëxperimenteerd. En dat is ook een beetje hoe het boek voelt, een experiment. Van alles en nog wat wordt aan dit verhaal toegevoegd, zonder echt een duidelijkheid te geven over waar het naar toe wil.

En wie was er verliefd op de duivel?
Marina (5*) Een bijzonder figuur is de Duivel. Groot, knap, zwart haar en zwarte baard, helblauwe ogen, gekleed in rokkostuum, afgewerkt met felrood gelakte nagels en lipstick. Vergeet wat je (denk te )weet over een duivel, deze duivel is een unieke schepping van de auteur. ... Nuchtere zielen zullen waarschijnlijk veelvuldig vol ongeloof fronsen, ook bij de strapatsen van Lucie trouwens, maar, geloof me, laat de verbeelding toe en hij wordt je lieveling. ;-)
Tea (5*) Ik zal de naam Lübeck nooit meer kunnen lezen of horen zonder te denken aan de vriendelijke duivel, 'Sympathy for the devil', die al rokend de stad en zijn inwoners volgt.

Heleen van der Velde (4*) probeert het boek samen te vatten in de volgende zinnen: Je ziet wat je bent: een toeschouwer, een gaper. Je hebt hier voor jezelf een levenservaring opgepikt, en nu ben je blinder dan tevoren. Je krijgt geen antwoorden als je geen vragen stelt, en niemand is schuldloos genoeg om de juiste vragen te stellen.

Kortom, om het met de woorden van Francisca(2*) te zeggen: Bizar bijzonder boek, of is het toch eerder een Bijzonder bizar boek?

52 lezersrecensies: 2 keer 5 sterren , 7 keer 4 sterren ,16 keer drie sterren, 24 keer 2 sterren, 3 keer 1 ster