Lees je wijs! De artikelenreeks op Hebban rondom kinder- en jeugdliteratuur met een bepaald thema. Hierbij kun je denken aan vrolijke onderwerpen, maar ook dingen met een serieuzer randje. Aangezien boeken een ideaal hulpmiddel zijn bij het leren over of het bespreekbaar maken van een bepaald onderwerp. Bij de keuze van de thema's nemen we natuurlijk belangrijke data op onze kalender mee. We proberen artikelen gebonden aan data tijdig te plaatsen, zodat de boeken gebruikt kunnen worden in de aanloop er naar toe. Waarschijnlijk zal het jullie dan ook niet verbazen dat we, deze keer, gekozen hebben voor de Tweede Wereldoorlog. 

Geschreven door Annemieke de Jong.

Met de dodenherdenking en Bevrijdingsdag in het vooruitzicht, zullen veel kinderen in de komende periode (opnieuw) kennis maken met verhalen uit en rondom de Tweede Wereldoorlog. Of je nu ouder bent of professional, je kunt er niet omheen omdat, het een grote en belangrijke rol speelt in onze samenleving. Kinderen horen en zien er van alles over. Er zijn verschillende boeken die uitermate geschikt zijn als kennismaking met het onderwerp, of om die kinderen wiens interesse gewekt is, verder te informeren. Bovendien zijn veel van deze boeken, zowel voor volwassenen als kinderen, erg waardevol om te lezen!

Vet Oud! Tweede Wereldoorlog

Richard Zuiderveld en Aant-Jelle Soepboer vestigen met hun 'Vet Oud!'-reeks de aandacht op belangrijke onderwerpen in de geschiedenis door korte verhalen voor groep 7 en 8 of de onderbouw van het voortgezet onderwijs te schrijven. In 2017 verscheen Vet Oud! Tweede Wereldoorlog waarin 15 korte verhalen gebundeld zijn.

De verhalen over jongeren die leven ten tijde van de oorlog maken je deelgenoot van gebeurtenissen en begrippen zoals Operatie Barbarossa, de NSB, het verzet en de concentratiekampen. De verhalen zijn kort, bondig en erg toegankelijk geschreven. Het merendeel is los van elkaar te lezen. Hierdoor zijn ze goed in te zetten in het onderwijs en lenen ze zich goed als leesboek voor jongeren die behoefte hebben aan extra informatie. Het boek bevat 'Wist je dat...' en 'VIP' weetjes met feitelijke informatie en uitgelichte personen. De foto's en illustraties helpen mee om de situatie en de verhalen rondom de oorlog extra leven in te blazen voor de lezer. Helemaal wanneer je daarnaast gebruik maakt van de 'museumtips' over bekende plekken zoals het Oorlogsmuseum in Overloon en het Joods Historisch Museum. Ook minder bekende plekken worden genoemd zoals, de verschillende verzetsmusea en het Atlantikwall museum in Noordwijk.

Kinderen met een Ster

Martine Letterie schreef Kinderen met een Ster, een boek met voorleesverhalen over de Tweede Wereldoorlog. Deze verhalen spelen zich af rondom het kamp Westerbork. Het boek, voor kinderen van 5 tot 8 jaar, werd bekroond met de Zilveren Griffel 2017. De verhalen laten je deel uit maken van het leven van joodse kinderen op verschillende momenten in de oorlog. De basis voor haar verhalen ligt in de verschillende interviews met mensen die de oorlog daadwerkelijk (als kind) hebben meegemaakt. 

‘Waarom geeft die man de joden de schuld van alles? Dat is toch niet waar?’ Mama lacht. ‘Natuurlijk niet! Hij wil gewoon graag iemand de schuld geven. Hij koos de joden omdat ze een beetje anders zijn.’ Klaartje haalt de witte steen uit de zak van haar vest. ‘Anders is toch juist mooi?’ 

De verhalen draaien om Rosa, Klaartje, Jules, Leo, Ruth en Bennie. Over ieder kind staan meerdere verhalen, verspreid door het boek. Over welk kind het verhaal gaat, is gemakkelijk terug te vinden door een herkenbaar icoontje aan de zijkant bij het begin van ieder verhaal. Een icoontje dat je kunt linken aan het eerste verhaal over het desbetreffende kind. Letterie laat je deel uit maken van wat de kinderen tijdens de oorlog hebben meegemaakt en schetst daarnaast op een passende wijze de ervaringen en gevoelens van deze kinderen. Er is rekening gehouden met de onschuld en openheid die je zo vaak bij kinderen terug ziet. Ze beschrijft de ervaring uit de oorlog op een mooie, krachtige manier en weet soms een emotionele snaar te raken. Dit, in combinatie met de prachtige, kleurrijke illustraties van Rick de Haas, maakt het verhaal compleet.

Klaartje knikt. 'En nu is het vrede, hè mama? En het wordt nooit meer oorlog!' Mama geeft haar een kus. 'Laten we het hopen.'

Buiten is het Oorlog

De Nederlandse Anne Frank is vanwege haar dagboek, over de hele wereld bekend. Haar ervaring is prachtig beschreven! Het is een veel verteld verhaal, maar het is niet direct geschikt voor kinderen. Janny van der Molen bracht hier verandering in met het boek Buiten is het Oorlog, waarin ze kinderen op een liefdevolle en zorgvuldige manier kennis laat maken met Anne. Het boek is geschikt als voorleesboek voor kinderen vanaf 8 jaar en om zelfstandig te lezen vanaf circa 10 jaar. Aan de hand van de thema's spelen, familie, oorlog, maatregelen, angst, dagboek, overleven, verliefd, verraden en verschrikkingen krijgen kinderen een kijkje in het leven van Anne. Bij het schrijven van het boek is Van der Molen de samenwerking aangegaan met de Anne Frank Stichting, zodat ze zo goed mogelijk kon aansluiten bij de historische feiten. Het verhaal wordt ondersteund met prachtige, kleurrijke illustraties van Martijn van der Linden en historische foto's. 

Het boek leent zich goed voor het informeren van kinderen thuis of binnen het (basis)onderwijs. Helemaal wanneer je gebruik maakt van de lesbrief bij het boek. Een opdrachtenboekje gevuld met illustraties, foto's en opdrachten. 

De opdrachten richten zich niet alleen op de verwerking van feiten uit het verhaal. In de lesbrief wordt ook stil gestaan bij belangrijke gebeurtenissen in het leven van Anne en de beleving daarvan door het kind zelf. De lesbrief met opdrachten is vrij verkrijgbaar via de website van Van der Molen. Je vindt de lesbrief hier.

Verder lezen

Er is een grote hoeveelheid aan kinderboeken over de Tweede Wereldoorlog, die we onmogelijk allemaal kunnen bespreken. Voor wie meer boeken zoekt, hebben we enkele extra titels - ingedeeld per leeftijd - op een rijtje gezet.

Vanaf 5 jaar: De Vijand, Een Aap op de WC, Anne Frank, haar leven, De Oorlog - A. Vaugelade, Er is Oorlog in mijn Stad

Vanaf 8 jaar: Simon het Jongetje dat Wist te Ontsnappen, Groeten van Leo, Oorlogsgeheimen, Ondergedoken, Vertelopa

Vanaf 10 jaar: Geheim Verzet, Familiegeheim, Opa Vlucht, Anna is er nog, Naar het Noorden

Vanaf 12 jaar: Projekt 1065, Oorlogswinter, Oorlog zonder Vrienden, Hitlers Kanarie, Gevangen Vogel 

Welk kinderboek over de Tweede Wereldoorlog spreekt jullie het meeste aan? Deel met ons je kinderboekentips!