In dit artikel kom je alles te weten over Vos. En ook over de illustrator en schrijver van het prentenboek Vos is een boef, Daan Remmerts de Vries. Ilja en Joke lazen samen met leerlingen van een tweede leerjaar/groep 4 dit boek en vuurden al hun vragen op hem af. En wat een leuke antwoorden kregen ze terug.

- door Ilja en Joke -

Vos is een boef

Vos is een boef. Dat denken Das en Wasbeer nadat ze allerlei verdachte zaken opmerken tijdens een etentje bij Vos thuis. Denken, nee hoor, ze weten het zeker, alles wijst in die richting. Lukt het de twee dieren de verdwijning van de allerlaatste Dodo tijdig op te lossen?

Daan Remmerts de Vries

Dat is de auteur van dit boek en heeft al heel wat boeken op zijn naam staan. Wij mochten hem interviewen en laten hem hier dus zelf aan het woord. (De vragen van de kinderen werden integraal opgenomen en staan daarom gegroepeerd om herhaling te voorkomen.)

Beste Joke en Ilja,

Veel dank voor jullie vriendelijke en fijne brief! Ontzettend leuk dat jullie mijn ‘Vos’ zo’n eervolle behandeling hebben willen geven.

Hierbij mijn antwoorden op al jullie goeie vragen. Ik hoop dat het een aanmoediging is om zelf aan de slag te gaan.

Een grote, hartelijke groet!

Daan

Vragen aan Daan Remmerts de Vries:

Hoeveel jaar ben je?

Ik word dit jaar 57.

Wat moet je studeren om tekenaar te worden?
Hoe komt het dat je zo mooi tekent? Hoe leer je zo mooi tekenen?
Waarom teken je zo graag?

Om te leren tekenen moet je het vooral veel doen. Eigenlijk is dat, geloof ik, de enige manier – je moet het willen. Ik heb altijd willen tekenen, al vanaf het moment dat ik een potlood kon vasthouden. Mijn ouders zorgden er ook altijd voor dat er goed papier, goeie potloden en verf in huis waren. En dat is, denk ik, wel een stimulans: echt fijne spullen! Verf die mooi opdroogt, en waarbij de kleuren niet helemaal wegzinken en mat worden. Papier dat stevig is, en graag ook in meerdere formaten! Deugdelijke kwasten in meerdere diktes! Vraag hier je ouders om als je het niet al hebt! En ga daarna gewoon de dingen tekenen die je wilt tekenen. Iedereen heeft zijn eigen voorkeuren. Als je strips wilt tekenen, doe dat dan! Als je alleen maar paarden wilt tekenen, doe dat dan! Als je mensen of auto’s of superhelden of slakken of vampiers wilt tekenen… Nou ja, het is wel duidelijk, denk ik. Véél tekenen! En dan ga je vanzelf ontdekken hoe je steeds beter wordt.

Ikzelf heb altijd willen tekenen, omdat ik me daarmee kon afzonderen. Omdat ik er van hield (en houd) om te zitten kijken. En ook omdat ik de dingen daarmee bij me kon houden (want we verliezen anders zoveel).

Vergeet dit nooit: een tekening is ALTIJD meer waard dan een foto! Omdat je in een tekening ook kunt zien wat de toeschouwer daarbij heeft ervaren.

Wat is het werkproces? Maakt u eerst de tekeningen of eerst de tekst?
Hoe maak je de tekeningen voor een boek?

Ik bedenk eerst het verhaal. Dat moet helemaal goed zijn. Pas daarna ga ik tekenen. Het kan ook omgekeerd. Alleen is er dan wel een kans dat je steeds tekeningen opnieuw moet maken. Omdat je het verhaal dan vaak weer veranderd. Een boek heeft meestal een bepaalde lengte. Prentenboeken bestaan vaak uit zo’n 20 tot 24 bladzijden. In geval van ‘Vos’ staat er op iedere bladzijde één tekening. Er kan ook een lange tekening over twee bladzijden staan; dat heet een ‘spread’). Het is goed om daar rekening mee te houden – de uitgever vindt dat fijn. Maar eigenlijk moet een verhaal precies zo lang zijn als dat verhaal wil zijn. Je moet er dus niet te veel rekening mee houden wat uitgevers willen.

Hoeveel tijd bent u kwijt aan het maken van een illustratie?

Meestal zit ik ongeveer een dag aan een illustratie te werken. Soms, op goeie dagen, kan ik er twee maken.

Waar heeft u de inspiratie voor dit boek vandaan gehaald? Hoe heb je het verhaal van ‘Vos is een boef’ verzonnen?
Hoe maak je je eigen verhaal?

‘Vos’ is begonnen met het idee van die collecte; het leek me gewoon heel grappig dat een dodo geld kwam vragen voor de uitstervende dieren. En dan? denk je daarna. Dan moet er dus iets met die dodo gebeuren… Zo heb ik langzamerhand het verhaal verzonnen, stap voor stap. Met iedere stap moet je tevreden zijn. Als er een deel van een verhaal ontstaat waar ik niet gelukkig mee ben, dan verzin ik iets anders. Er moet sowieso iets gebeuren dat onverwachts is, verrassend…

En zo maak je je eigen verhaal, denk ik. Ik wil in ieder geval kunnen grinniken om mijn eigen verhaal. En ik lees het hardop voor (ook al ben ik op dat moment alleen). Zo hoor ik, aan mijn eigen stem, of het lekker loopt en of het prettig leest.

Wat zijn de laatste vijf boeken die je hebt geschreven?

1) ‘Het leven achter de dingen’ – wil ik jullie érg graag aanraden! Een verhaal over, nou ja, mijn dochter. En dus ook over mezelf. Met veel gedachten over naar school gaan en over wat je in een leven kunt doen, en waarom.

2) ‘De nadagen’. Een roman (voor grote mensen). Uitgekomen onder een pseudoniem. Over mijn ouders.

3) ‘Geest’. Een jeugdboek. Over een jongen die verslaafd is aan games en internet. En daardoor, omdat hij daar constant mee bezig is, gaat het helemaal fout op school. Zijn ouders hebben daar op een dag zó genoeg van dat ze besluiten om in Schotland te gaan wonen. En daar, in het dorp waar ze een huis kopen, blijkt geen internet te zijn! Van de ene op de andere dag is die jongen dus afgesneden van het net. Zijn telefoon is waardeloos geworden en gamen is er niet meer bij! Wordt zijn leven daar leuker van, of moeilijker…? Lees het zelf maar!

4) ‘Konijnentango’. Een prentenboek over twee verliefde konijnen – twee verhalen in één boek. Geïllustreerd door Ingrid en Dieter Schubert.

5) ‘Voor papa’. Een meisje bedenkt wat voor avonturen haar vader beleeft gedurende de dag. Geïllustreerd door Marije Tolman.

Hoeveel boeken heb je al geschreven?

Ik heb, geloof ik, ruim vijftig boeken geschreven (en nog wat andere boeken heb ik geïllustreerd). In 2020 ben ik dan ook al dertig jaar bezig als schrijver en illustrator.

Met welk boek ben je bezig?

Dat wil ik graag nog even voor me houden. Omdat ik er in alle rust over wil kunnen nadenken.

Op welk boek bent u het meest trots?
Wat vind je zelf het mooiste boek dat je maakte?

Het meest trots ben ik nog steeds op ‘De harpij’ (uitgekomen onder een pseudoniem). Een boek voor volwassenen. Ruim 700 pagina’s. Ik heb er meer dan 23 jaar aan gewerkt. Het speelt in het voormalige paradijs, en handelt over de hel en over de hemel, en over alles wat daartussen zit.

Wat is uw lievelingsboek en beïnvloedt dat uw werk?
Welk boek vind jij het mooiste?

Eén van de mooiste kinderboeken vind ik nog steeds ‘Winnie de Poeh’. En dan het echte, oorspronkelijke boek. Walt Disney heeft hier helaas iets heel lelijks en flauws van gemaakt. Lees de Winnie de Poeh van Milne, met de tekeningen van Shepard! Eén van de mooiste romans vind ik ‘Het meten van de wereld’ van Daniel Kehlmann. Natuurlijk ben ik beïnvloed door schrijvers die ik goed vind.

Welk boek had u zelf willen maken en waarom?

Ik maak precies de boeken die ik wil maken.

Wat zijn je belangrijkste tips om een boek te schrijven?

Belangrijkste tips:

• Schrijf over dingen waar je veel van afweet. Weet je alleen maar veel van jezelf af, schrijf dan over jezelf.

• Als je een kinderboek maakt: zorg dan dat het regelmatig grappig is, en stop er, graag, iets van troost in. Het leven is lastig genoeg; kinderen mogen van mij best horen dat het leven – ook het leven later – soms ook leuk kan zijn, en vervullend.

• En nogmaals: lees alles wat je schrijft hardop voor! Dan hoor je vanzelf wat er nog moet worden bijgewerkt.

• Een boek is eigenlijk een brief aan de wereld. Dat is het allerbelangrijkste, denk ik: je moet er voor zorgen dat je brief, hoe dan ook, zó boeiend is dat iedereen die tot het einde wil uitlezen.

• Ten laatste: spelling en grammatica zijn NIET zo heel belangrijk! Toen ik begon maakte ik nog steeds soms fouten in de spelling. Gaf niet! De uitgever haalt die eruit.

Wat véél meer van belang is, is dat je je gedachten goed kunt uiten. Dat je gedachten hebt! Dat je de voors en de tegens leert af te wegen en dat je je inleeft in de gedachten van anderen. Dat je de dingen kunt opschrijven in woorden die andere mensen willen lezen.

Doe je dit werk graag?

Ik doe dit werk héél graag. Ik heb mij altijd voorgenomen om thuis te kunnen doen wat ik leuk vind; om dus met het maken van boeken mijn geld te verdienen. Soms is dat wel degelijk moeilijk; vooral tegenwoordig, omdat er steeds minder boeken worden verkocht (ook al komt er dan heel veel uit). Hoe dan ook, ik wilde niet werken voor een baas en ook niet in een team; ik hou er vaak niet erg van om met anderen samen te werken. Ik zit graag alleen te denken of te schetsen. Ik wilde, kortom, vrij zijn (wat dat dan ook precies mag wezen), en daarom werk ik harder dan wie dan ook.

Nooit meer tekenen of nooit meer schrijven?

Ik zou, zolangzamerhand, na bijna dertig jaar, best alleen nog maar willen schilderen. Dit jaar krijg ik een grote expositie in een museum, van mijn vrije tekeningen en schilderijen (er komen dus géén illustraties te hangen). Dat is heerlijk. En misschien het begin van iets nieuws… Maar laat duidelijk zijn dat ik het nog steeds heel fijn vind om aan een boek te werken.

Twee vraagjes over het verhaal ‘Vos is een boef’ zelf:
Gaan Vos, Das en Wasbeer uiteindelijk samen hun tanden poetsen?

Ik denk dat Vos goeiig genoeg is om zelfs dát te proberen…

Het boek gaat over vooroordelen. Bepaal je eerst een thema en schrijf je daar een verhaal rond of omgekeerd?

Nee. het thema ontstaat uit een scene die ik voor me zie, en die me bevalt. Pas als ik hardop heb zitten gniffelen ga ik bedenken waar het nou eigenlijk om gaat. Meestal helpt dat om door te gaan met het verdere verloop van het verhaal.

Goed. Bij dezen! Gaan jullie nu zelf een verhaal maken? Mét illustraties?

Leeservaringen

Joke: Ik las het boek voor in de klas met de bedoeling na te gaan of het thema ‘vooroordelen’ voldoende duidelijk is voor jonge kinderen. Het werd een zeer interactieve voorleessessie. De leerlingen waren meteen helemaal mee in het verhaal en beschuldigden Vos zonder scrupules en luidkeels van de ergste misdaden: liegen, diefstal, moord. Wie het boekje gelezen heeft, zal begrijpen dat het aantal decibels op het einde van het verhaal een minimum bereikte. Vanzelf kwam een gesprek op gang over vooroordelen waarbij de leerlingen hun ervaringen deelden en erg veel voorbeelden konden geven. Na dit boeiende klasgesprek en een korte voorstelling van de schrijver, noteerden de leerlingen hun vragen voor hem. Dat een beroemde schrijver zomaar wil antwoorden op hun vragen vinden ze op die leeftijd echt fantastisch. Remmerts de Vries heeft er meteen een hele klas fans bij. En ik herhaal deze les volgend jaar zeker weer.

Heel bruikbaar in de klas maar ook thuis kunnen ouders met hun kind een leuk gesprek hebben na lezing van dit boek. In de tekeningen geven de gezichtsuitdrukkingen goed de emoties weer en ook daar is de humor altijd aanwezig. De ontzetting op de gezichten van Das en Wasbeer is subliem weergegeven. Als lezer blijf je lang in het ongewisse over het lot van de Dodo waardoor het verhaal spannend blijft. De onderliggende boodschap wordt niet expliciet meegegeven maar lees je tussen de regels zoals het hoort.

Collega Marjolein las het boek voor aan haar vierjarige kleuters: Ik heb het boek voorgelezen in mijn klas. Ik vind het een leuk boek met mooie en duidelijke tekeningen. De kleuters vonden het vooral heel spannend. Ze dachten meteen dat vos de dodo had opgegeten en dat das en wasbeer in gevaar waren.De kleuters vroegen spontaan wat meer informatie over de dodo. Niemand van hen kende dit dier.

Ilja: Ik las het boek alleen en wilde bepalen of dit boek bruikbaar is voor een project in de klas of bieb. En al snel kwam ik tot de conclusie: dat is het zeker! Het boek bevat eigenlijk alles wat kinderen (en ik) leuk vinden: humor, leuke tekeningen en een spannend verhaal. Zoals Joke al aangeeft, bevat het boek zeker een thema en een diepere laag, maar ook zonder die eruit te halen, is het gewoon een super leuk verhaal. Vooroordelen, beschuldigen en onderzoek doen, je kunt deze onderwerpen met het boek bespreekbaar maken, maar ook zonder dat gesprek is het een boek dat ik zou gebruiken en zou blijven voorlezen. Ik ga dit boek zeker een keer mee de kleuterklas innemen, het is voor deze leeftijd ook bruikbaar, omdat het verhaal begrijpelijk is en de illustraties het verhaal perfect ondersteunen. Maar ook in oudere klassen ga ik dit boek bespreken, dan meer op de manier waarop Joke het deed. Daarnaast ga ik dit boek iedere ouder in de bibliotheek aanraden, want het boek is echt niet alleen in de klas te gebruiken. Het boek is namelijk zo goed opgebouwd, dat je geen superster hoeft te zijn in voorlezen, de tekst en de illustraties doen namelijk hun werk ontzettend goed. Ik ben ook fan van Daan Remmerts de Vries en ga eens op zoek naar zijn werk voor volwassenen, die kende ik nog niet.

Zijn jullie ook fan van Vos is een boef? Wij zijn ontzettend benieuwd naar jullie leeservaringen met dit boek, dus laat het ons vooral weten! Ook zijn we benieuwd wat jullie nog aan Daan Remmerts de Vries zouden vragen.