In augustus verschijnt Edison. Het mysterie van de muizenschat. Zoals je hier kan lezen, werd eerder dit jaar voorganger Armstrong. De avontuurlijke reis van een muis naar de maan. winnaar bij de Kinder -en Jeugdjury Vlaanderen in de categorie van acht -tot tienjarigen. Tijd voor een nadere blik op maker Torben Kuhlmann en diens prentenboeken.

- door Joke - 

Torben Kuhlmann (1982) is een Duitse illustrator. Hij studeerde illustratie en grafisch ontwerpen in Hamburg. Zijn afstudeerproject in 2012 werd meteen zijn eerste prentenboek: Lindbergh. Geslaagd! Het boek was al snel een bestseller en is inmiddels in 20 talen verschenen. Twee jaar later volgde Mollenstad, een geschiedenis van de industrialisatie en enkele generaties mollen. Met Armstrong toonde hij - na Lindbergh - opnieuw zijn interesse voor luchtvaart en techniek. Als kind al probeerde hij grote vliegtuigen te bouwen met schroot dat hij verzamelde. Een beetje zoals de muizen in zijn boeken.

Kuhlmann maakt voor zijn illustraties gebruik van een gemengde techniek van een pentekening ingekleurd met aquarellen. De sepiatinten illustreren perfect de periode waarin de verhalen zich afspelen nl. 1912 (Lindbergh) en 1954 (Armstrong). De prenten zijn erg gedetailleerd – soms haast fotografisch - en maken de tekst ondergeschikt. De manier waarop de juiste sfeer bij de gebeurtenissen wordt getekend is fantastisch. Als lezer lees je de emoties af uit de tekeningen. Vaak wordt vogelperspectief of ‘muizenperspectief’ gebruikt. Een techniek die het contrast tussen de kleine muis en de grote wereld versterkt. Dat Kuhlman muizen en mollen koos als hoofdpersonages heeft te maken met de fijne poten van deze dieren. Het maakt het feit dat ze ingewikkelde machines in elkaar kunnen knutselen geloofwaardig.

De verhalen in al zijn boeken zijn fictief maar hebben een grote informatieve waarde vermits ze een stukje geschiedenis meegeven over respectievelijk de luchtvaart en de ruimtevaart.

Lindbergh. Het grote avontuur van een vliegende muis.

Duitsland – 1912. Om te ontsnappen aan de dreiging van de eerste wereldoorlog emigreren niet alleen veel mensen maar ook muizen naar Amerika. De protagonist van dit verhaal is een anonieme muis die plots merkt dat al zijn vrienden zijn verdwenen. Hij wil ook naar Amerika… met een vliegtuig. Uilen en katten liggen op de loer wanneer hij het materiaal voor zijn uitvinding verzamelt. Zal deze gevaarlijke onderneming slagen?

Het boek begint met op de eerste bladzijde een tekening die menig boekenminnend hart sneller doet slaan. De eenvoudige, beschrijvende tekst vult het verhaal aan dat met de illustraties wordt verteld. De tekst is zeer eenvoudig, soms zelfs wat stroef, maar dat wordt goedgemaakt door de prachtige beelden waarin de sfeer en de emoties zeer goed zijn weergegeven. Zoals wanneer de muis op zoek gaat naar de andere muizen en hen nergens kan vinden. Het woord ‘eenzaam’ wordt nergens gebruikt en toch is het dat gevoel dat je als lezer krijgt, kijkend naar de tekeningen op de bladzijde ernaast.

Op een dag toen de kleine muis thuiskwam uit de bibliotheek, was het opvallend stil. Te stil. […] Maar nu leek het of alle muizen ineens waren verdwenen. (zie foto 2 in onderstaande afbeelding)

Ook de dreiging van de uilen is door middel van de tekeningen voelbaar aanwezig. De lichte en donkere sepiatinten lenen zich daar uitstekend voor. En terwijl de lezer de muis volgt, krijgen we mede een beeld van de dreigende oorlog voor de mens.

Het boek eindigt met een informatief stuk over de geschiedenis van de luchtvaart. Heeft deze muis de jonge Lindbergh geïnspireerd?

Armstrong. De avontuurlijke reis van een muis naar de maan.

Amerika – 1954. Een jonge muis is ervan overtuigd dat de maan geen gatenkaas is – zoals de andere muizen denken – maar een bol van steen. Slechts één muis gelooft hem, de oude conservator van het museum van muizenluchtvaart. Met een flinke portie nieuwe informatie en goede raad, gaat de muis aan de slag. Hij wil als eerste reizen naar de maan. Makkelijker gezegd dan gedaan. We volgen het proces mee van het ontwerp van een ruimtepak tot het bouwen van een raket en testvluchten. Niet ongevaarlijk, want er loopt heel wat mis. Zal deze muis de eerste zijn die een poot op de maan zet?

Alles wat over de illustraties werd gezegd met betrekking tot Lindbergh, geldt ook en zo mogelijk nog meer voor Armstrong. Via de fantastische beelden wordt een verhaal verteld vol sfeer. De maatschappij uit die tijd is realistisch voorgesteld, onder andere in een tekening van een aula vol jongens en slechts één vrouwelijke studente. De spionnen in het verhaal refereren naar het klimaat van de toenmalige koude oorlog.

Kuhlmann maakte duidelijke een positieve evolutie door. Dit boek bevat meer en betere tekst en is daarenboven spannender dan zijn voorganger. Een vleugje subtiele humor ontbreekt niet.

De test was een groot succes, al had een goudvis de schrik van zijn leven gekregen

Tot slot volgt een informatief gedeelte over de geschiedenis van de ruimtevaart, alweer met prachtige fotografische tekeningen.

Meer van dat!

Allebei de boeken zijn inspirerend en het is niet ondenkbaar dat ze bij menig jonge lezer aanzetten tot een interesse in techniek en wetenschappen. Anderzijds zullen zij die deze interesse reeds bezitten, smullen van deze pareltjes. Naast alle informatie geven beide verhalen de boodschap mee vol te houden. De moed hebben om ideeën uit te werken en bij mislukken te leren uit je fouten om dan weer verder te doen.

Het is reikhalzend uitkijken naar augustus voor de verschijning van het volgende muizenboek Edison. Het mysterie van de muizenschat. En natuurlijk vertellen we dan graag over onze bevindingen. Tot dan!

Kenden jullie het werk van Torben Kuhlmann al? Wat vinden jullie van deze prentenboeken?