Elke schooldag start in het tweede leerjaar (groep 4) van juf Joke met een gedicht. In deze lees je wijs lichten we twee recent verschenen dichtbundels toe.

– door Joke –

Bij het begin van een schooldag is er altijd heel wat gerommel. Huistaken dienen afgegeven te worden, briefjes gelezen,… en “Oh juf, ik moet je wat vertellen!” Om dan over te schakelen naar de orde van de dag was een steeds weerkerend toverkunstje. Sinds enkele jaren sta ik klaar met een gedicht. Iedereen luistert stil en komt tot rust. De ideale sfeer om aan de lessen te beginnen.

Twee, onlangs verschenen, dichtbundels vonden hun weg via Hebban naar mijn brievenbus en zo naar de klas. Daar testte ik of ze het jonge publiek konden bekoren.

Laat een boodschap achter in het zand – Bibi Dumon Tak *****

Voor Bibi Dumon Tak (1964) beheerst de dierenliefde haar leven. Als kind bezat ze – bij wijze van spreken – een halve dierentuin. Die liefde voor dieren vinden we terug in de meeste van haar boeken. Ze debuteerde met Het koeienboek. Vele dieren volgden en bezorgden haar vijf zilveren en één gouden griffel. Dumon Tak doet altijd zeer uitgebreid onderzoek voor haar boeken en weet met haar verhalende stijl verder te gaan dan een droge verslaggeving van feiten.

Met Laat een boodschap achter in het zand brengt ze een origineel en vernieuwend concept: non-fictie in dichtvorm. Eind september won dit boek, als eerste non-fictie uitgave, de Theo Thijssenprijs 2018. De cover van Annemarie van Haeringen (1959) zorgt meteen voor het nodige ooh- en aah-geroep.De vlekken van de giraffenprint hebben de vorm van de evenhoevige dieren uit het boek. Ja, in dit boek zijn enkel evenhoevigen welkom. Behalve de tapir met zijn spreekbeurt over evenhoevigen. De illustraties versterken de gedichten door de subtiele details die verschillen van de werkelijkheid: een giraf met een radernetwerk van vlekken, een ‘gepantserde’ kaapse buffel met rupsbanden als poten,…

Naast wereldberoemde dieren als de giraf en het wilde zwijn maken we kennis met nobele onbekenden als de kleine kantjil, de oryx en de gerenoek. Het verbaast me hoeveel informatie een enkel gedicht bevat. Wisten jullie dat een giraf een heel groot hart heeft om al dat bloed door die lange nek omhoog te krijgen naar de hersenen?

…

De giraf heeft een hart

als een katapult.

Bij iedere slag

schiet het bloed,

dat suist, dat giert, dat brult,

door die eindeloze nek naar boven

via aderen, vuistdik,

en zo sterk als een ankertouw.

…

Beeldende taal, en veelal grappig, zelfs al heerst de wet van de natuur en loopt het voor sommige dieren een beetje mis. Zoals wanneer het nijlpaard op de dikdik gaat zitten:

… Krak!

Dat geluid geachte luisteraars, thuis en onderweg,

was van de microfoon die brak.

Hap!

Help!

Mmmmmmm, heerlijk, dikdiksap.

Saai wordt het in deze bijzondere bundel nooit want Dumon Tak giet haar gedichten in verschillende variaties, die ook nog eens heel eigentijds zijn: een interview, een whatsapp conversatie tussen een wild zwijn en haar zus het tamme varken, een zoekertje van de wilde kameel, een klachtenmail van de okapi, een in-memoriam en een live sportuitzending.

Hoewel de zevenjarigen van mijn klas niet alles even goed begrijpen, genieten ze ervan. Ze vinden het prachtig en hilarisch. En ze leren er nog wat van.

Jij begint – Kees Spiering ****

Kees Spiering (1958) debuteerde in 1985 en publiceerde tot nu negen dichtbundels waarvan vijf voor de jeugd. Het was veertien jaar geleden dat er nog eens een boek van hem uitkwam hoewel hij bleef schrijven, onder andere uitgeverij PLINT publiceerde gedichten van hem.

Jij begint is een verzameling van 78 nieuwe en oude gedichten. Deze gedichten zijn bedoeld voor een ouder publiek van tieners maar er zijn er enkele die ik toch kan voorlezen aan mijn jonge publiek. Ze begrijpen het niet helemaal maar herkennen toch bepaalde gevoelens en gebeurtenissen die erin voorkomen. Zoals in het gedicht Inventaris.

Van papa en mama: zeker.

Van oma waarschijnlijk

ook, maar van opa meer.

[…]

Van de honden: verschrikkelijk veel.

En van jou? Ik denk het wel

maar ik weet het niet.

…

In zijn voorwoord vertelt Spiering dat veel van zijn gedichten autobiografisch zijn. Daarmee bedoelt hij: een beetje echt gebeurd. Elke volwassen lezer zal dwalend door de gedichten nostalgische gevoelens en gedachten ervaren want er wordt geschreven over heel herkenbare, alledaagse dingen zoals verliefdheid, rouw, pesten, een dood vogeltje, een muzikant, …

Bovenal gaan de gedichten over gevoelens. Gevoelens die we allemaal herkennen. Voor tieners gevoelens die ze volop ervaren op dit moment. De vraag is of deze vorm van literatuur het gros van de doelgroep zal bereiken. Zoals dat het geval is met pakkende poëzie, vereisen sommige stukken een tweede lezing voor de betekenis tot je doordringt. Wellicht heb je nog vele meerdere lezingen nodig om alles te doorgronden. Dit boek lees je niet zonder iets te voelen.

De heel eenvoudige illustraties van Alette Straathof creëren door de herhaling van dezelfde kleuren (zwart-wit-grijs-blauw) en weerkerende vormen een geheel. Straathof verbindt de gedichten, die nochtans uiteenlopende onderwerpen hebben, met behulp van steeds terugkerende elementen. De vorm van een boom zie je elders terug als blad of als wolk.

Ik kan me niet herinneren op school veel in aanraking geweest te zijn met poëzie. Dat vind ik echt een gemis. Wie weet krijg je door het voorlezen uit deze bundels ook een klas tieners stil. Het zou zomaar kunnen. Laat het ons hier vooral weten in de reacties.

Welke poëzie vind jij geschikt voor de klas?