Boeken en muziek of muziek en boeken. Bestaat er iets mooiers dan dat? Het toeval wil dat het thema van de Ezzulia-challenge van december muziek is. De hel uit de reeks wereldklassiekers van Blossom Books is een vertaling van Inferno van Dante Alighieri door Lies Lavrijsen. Er komt geen muziek in dit boek voor, maar het heeft wel vele kunstenaars geïnspireerd. Zo ook de Ierse singer-songwriter Hozier. Zijn laatste album Unreal Unearth schreef hij met Inferno in gedachte. Hierin maakt Hozier, net als Dante, een tocht door de hel. En ik reisde met beiden mee door De hel te lezen en tegelijkertijd te luisteren naar Hoziers Magnum Opus.

Dante Alighieri

Dante schreef zijn De Goddelijke komedie aan het begin van de veertiende eeuw. Het bestaat uit drie delen; de hel, het vagevuur en de hemel. In de tijd van Dante dacht men dat de bolvormige aarde het middelpunt vormde van het heelal. Men stelde zich de hel voor als een diepe afgrond naar het middelpunt van de aarde. Die afgrond bestond uit negen kringen en in iedere kring woont een ander type zondaar. Hoe zwaarder de zonde, hoe dichter bij de bevroren aardkern de ziel huist. In het centrum zit Lucifer gevangen. De literaire en muzikale reis begint met de afdaling naar de hel.

De afdaling

In De hel volgen we Dante zelf. Dante bevindt zich in een donker woud en hij wordt bedreigd door een luipaard, leeuw en wolvin. Deze staan symbool voor begeerte, trots en hebzucht. Hij gaat door een donkere periode in zijn leven en moet zijn zonden onder ogen zien, zodat hij ervan verlost kan worden. Dit doet hij middels een tocht door de hel met de Romeinse dichter Vergilius als gids. Bij de poort van de Hel staat "Laat alle hoop varen, gij die hier binnen treedt." Dat belooft niet veel goeds. Het voorportaal is een gruwelijke plek waar mensen worden gestoken door insekten en wespen, terwijl ze wachten op veerman Charon, die ze de rivier de Archeron overzet. Dante valt in een diepe slaap en als hij wakker wordt, hoort hij afgrijselijke kreten en is de afdaling naar de duisternis begonnen.

De afdaling op Unreal Unearth bestaat uit de nummers De Selby (part 1) en De Selby (part 2). Deel 1 is een dromerig stuk muziek dat deels in het Engels en deels in de Ierse taal is geschreven. De Selby is een karakter uit het boek the Third Policeman. De Selby is filosoof en heeft een theorie over de diepste zwartheid en laat het nou ook donker zijn in de hel. In beide nummers veel verwijzingen naar de duisternis en de strijd aangaan met het licht. 

"I wanna run against the world that's turning
I'd move so fast that I'd outpace the dawn"

Eerste Kring 1: De ongedoopten

In de eerste kring komt Dante geen zondaars tegen. Hier zitten de ongedoopte kinderen en goede mensen uit de tijd vóór Christus. Zij hebben geen toegang tot de hemel aangezien alleen Christenen daarnaartoe mogen. Dante ontmoet hier een hele stoet aan helden uit de Romeinse en Griekse tijd. Het voorgeborchte is geen plek van kwelling, meer een plek van onzekerheid. Hozier schreef het nummer First time met veel ruimte voor eigen interpretatie. Het gaat over de cyclus van leven en dood, de geboorte en dood van een liefde. De liefde wordt als het ware geboren de eerste keer dat zijn geliefde zijn naam zegt en hem "baby" noemt. Een directe verwijzing naar Limbo waar de ongedoopte baby's verblijven. Een andere verwijzing naar de onderwereld is de mythologische rivier de Lethe. Hozier drinkt hieruit met vergetelheid als resultaat. Wat een ontzettend goed begin, vooral de tekst is prachtig.

Tweede kring: De wellustigen

In de tweede kring heerst een hevige storm die de zondaars teistert. Dante praat hier met Francesca, een jonge vrouw die aan een veel oudere man was uitgehuwelijkt. Zij werd verliefd op diens broer Paolo en de twee beleefden een hartstochtelijke affaire totdat Francesca's echtgenote hen betrapte en beide geliefden vermoordde. Francesca spreekt over haar liefde en gelukkiger tijden, terwijl Paolo ernaast staat en hartverscheurend huilt. Paolo krijgt een stem in de song Francesca, waarin hij verklaart dat het het allemaal is waard geweest en het opnieuw zou doen. Dan liever samen in de hel. 

"Heaven is not fit to house a love like you and I".

Derde kring: de vraatzuchtigen

"I’m starving, Darling, Let me put my lips to something, Let me wrap my teeth around the world"

De eerste woorden van het nummer Eat your young verwijzen direct naar vraatzucht. Het gaat over de honger naar meer. Het is een nummer dat kritiek uit op het kapitalisme, consumentisme en militarisme van onze hedendaagse samenleving, waarbij weinig rekening wordt gehouden met toekomstige generaties. Eat your young heeft een grimmige tekst. Net zo grimmig als de beschrijving van de derde kring door Dante. Eeuwige regen, hagel, sneeuw, een stinkende aarde, de immer blaffende hellehond Cerberus en kermende zielen die in de ijskoude modder rondwroeten. 

Vierde kring: de vrekken en de verspillers

In dit deel van de hel rollen de verdoemden zware rotsblokken rond in een grote kring, waarbij in het midden de zielen elkaar in de weg zitten. De vrekken willen de rotsblokken vasthouden en de verspillers willen ze weggooien. Ze kunnen alleen omdraaien en opnieuw beginnen en zo wordt dat steeds herhaald. Dante ziet vele inhalige geestelijken in deze kring. Toch heeft hij begrip en mededogen. Het rad van vrouwe Fortuna bepaalt of een sterveling voorspoed of ellende ten deel valt met vrekken en verspillers tot gevolg. Hozier schreef Damage gets done. Hij zingt dit nummer met Afrikaanse invloeden met Brandi Carlisle. Het gaat over waarderen van hetgeen je hebt en dat je niet uit het oog moet verliezen wat echt belangrijk is in het leven (en dat is niet materie), omdat je dan jezelf verliest.  

Vijfde kring: de toornigen

In de vijfde kring ligt de moerassige rivier De Styx. In en onder het lijkzwarte slijk bevinden zich de agressievelingen die zich tot in de eeuwigheid bevechten. Dante ontmoet hier een oude bekende uit Florence. In Who we are hoor je geen agressie terug, wel spijt en verlies. We worden in het donker geboren en worstelen ons een weg door een imperfecte en beangstigende wereld. We proberen het onbereikbare te bereiken en we weten niet eens waarom. Het is de aard van het beestje. Een fatalistische boodschap.

Zesde kring: de ketters

We komen steeds dieper in de hel terecht. Op Hoziers album met een grotendeels instrumentaal nummer Son of Nyx. Het klinkt bijna als de soundtrack van een film. Het vervaagt en gaat over in de soulvolle ghospel All things end, een break-up song. Toch hint Hozier op ketterij door de titel All things end. Is dat geen regelrechte ontkenning van God en het hiernamaals? De ketters die Dante in de dodenstad spreekt, zijn veelal politieke tegenstanders, die bij leven de wederopstanding van Jezus ontkenden. Ze bevinden zich in open graven waartussen hevige vuren branden en waar een verzengende hitte heerst. 

Zevende kring: geweldplegers

Vergilius neemt tussen de zesde en zevende kring de tijd om Dante voor te bereiden op het moeilijkste stuk. De zevende kring is nog een keer onderverdeeld in gordels. Hier zitten de geweldplegers, achtereenvolgens geweldplegers tegen de medemens, tegen zichzelf en als laatste tegen God en de natuur. De moordenaars worden gekookt in een bloedrivier. Hoe zwaarder hun misdrijf hoe dieper ze in de rivier staan. De zelfmoordenaars zijn veranderd in bomen en struiken als straf. Ze worden nooit meer verenigd met hun lichaam, waarvan ze zich op aarde ontdaan hebben. De geweldplegers tegen God verblijven in een droge woestenij terwijl een regen van vuur op ze neer valt. In het laatste gordel zitten de homoseksuele geesten. Dante beschrijft dit laatste deel nauwelijks, alsof hij het er niet mee eens is. Hij ontmoet hier een dierbare vriend, die net als hij verbannen is uit Florence. 

Hozier To someone from a warm climate (Uiscefhuaraithe) is een metafoor en waarschuwing voor de dood. Van een relatie dan wel. Een liefde tussen twee mensen die veel van elkaar verschillen, is gedoemd om te mislukken. Ook refereert hij naar de kokende bloedrivier met de tekst "the cold lake waters of my heart, Christ it's boiling over." Butchered tongue is een hartverscheurende klaagzang tegen kolonialisme, waarbij Hozier inzoemt op de onderdrukking in Ierland. Over de martelingen na de slag bij Wexfort en vooral het uitroeien van de Ierse taal en daarmee een verleden en identiteit. Waarschijnlijk mijn favoriete track van het album.

"A butchered tongue still singin' here above the ground. The ears were chopped from young men if the pitch cap didn't kill them. They are buried without scalp in the shattered bedrock of our home". 

De achtste kring: de bedriegers

De achtste cirkel bestaat uit 10 kloven. Hierin zitten onder andere verleiders, vleiers, magiërs, leugenaars, dieven, vervalsers. Afgrijselijke straffen vallen de bedriegers ten deel, zoals rondlopen met het hoofd achterstevoren, verbrand worden en herrijzen uit de as, eeuwig branden, gekookt worden in pek en andere martelingen. In Anything but richt Hozier aan iemand waarvan hij zich zo snel mogelijk wil distantiëren. "If I was a riptide, I wouldn’t take you out", een Ierse uitdrukking die betekent dat je niets met die persoon te maken wilt hebben. Zo bedrieglijk is sarcasme. Je zegt het ene en je bedoelt het andere. Wat een meesterlijke gedachtegang van Hozier. Abstract (Psychopomp) gaat over een dier dat door een auto wordt aangereden wordt en doodgaat terwijl veroorzaker van het leed het dier vasthoudt tot het sterft. Een psychpomp is in de Griekse mythologie iemand die een dode naar het hiernamaals begeleid. Een steun en dader tegelijk. Verwijst dit naar hypocrisie en daarmee de achtste cirkel? 

De negende kring: de verraders

Degenen die het vertrouwen van hun familie, land, volk of weldoeners hebben beschaamd, zitten helemaal onderin. Blauw van de kou zitten ze (bijna) geheel opgesloten in een diepbevroren meer. Dante werpt hier een blik op de driekoppige Lucifer, die de zielen van de verraders van Julius Caesar en Jezus vermaald tussen zijn tanden. Daarna klimmen ze uit de hel en zien Dante en Vergilius weer daglicht. In Unknown / Nth richt Hozier zich tot een ex-partner: "I tought you were like an angel to me". Heeft ze hem bedrogen en is zij net als Lucifer is een gevallen engel? Hij negeerde "scarlet flags" en hij ziet stukjes van zijn gebroken hart tussen haar tanden zitten. Hozier zit zonder twijfel in de negende kring, maar ook hij weet, net als Dante, de hel te verlaten middels First Light.

 "Like I lived my whole life before the first light".

Wat was dit een bijzondere reis. Stiekem heb ik veel meer genoten van het luisteren, dan van het lezen. Vanaf de achtste kring vond ik het taai worden. Dante ontmoet daar beneden vele personen uit de Romeinse en Griekse tijd of voor hem recente geschiedenis, waaronder zijn politieke tegenstanders. Hij heeft in elk deel van de hel wel een bekende zitten en meestal ken ik ze niet. Gelukkig staan er voetteksten met uitleg. Door het lezen van al die uitleg, leest het niet zo lekker door. Daarbij lijkt Dante wel veel plezier te hebben in het fileren van zijn persoonlijke vijanden en is het verhaal bijna een politiek pamflet. Gelukkig wist Inferno Hozier te inspireren tot een geweldig album. De muzikale trip en het uitpluizen van de af en toe briljante songteksten heeft me veel plezier bezorgd. Het album behoort na deze intensieve weken tot mijn favorieten. Wil je het helemaal luisteren, dan vind je het hier:

Unreal Unearth

Q: Heb je nog een muziektip voor een ander concept album, waarin ik me kan verdiepen? Laat het me weten!