Het boek De verboden tuin van Wessel Te Gussinklo heb ik ooit eens gewonnen, maar hoewel de titel nieuwsgierig maakt was het tot nu toe ongelezen in mijn boekenkast blijven staan. Zonde, zeker nu blijkt dat dit boek het eerste deel van een tetralogie is waarvan in 2019 het derde deel uitgekomen is. Hoewel de boeken heel goed los van elkaar te lezen zijn vond ik het wel zo fijn om met deel 1 te beginnen. Gelukkig wou Tea met mij mee lezen.

Tea: Dit boek zou nog mooier zijn dan De hoogstapelaar, deel drie van de tetralogie, dat ik onlangs las. Het was mijn kennismaking met de auteur en het klinkt vreemd om te beginnen met het derde deel, maar volgens kenners is het uitstekend apart te lezen. Maar nu was de nieuwsgierigheid naar het eerste deel, waarin Ewout nog maar een klein jongetje is, erg groot. De titel klinkt alvast raadselachtig!

Hetty: De titel maakt zeker nieuwsgierig! Op de achterflap valt te lezen dat het verhaal gaat over een kind dat de wereld ontdekt en probeert te begrijpen. Ik kan me zo voorstellen dat de volwassen wereld voor een kind vaak aanvoelt als een verboden tuin vol onbekende en vaak ook onbegrijpelijke dingen waaraan het kind in eerste instantie zelf een invulling en betekenis probeert te geven met de kennis die hij al heeft.

De kennismaking met Ewout

Tea: De kennismaking met Ewout doet denken aan het kijken door een bril die het echte beeld van het jongetje vertekent. Niet dat hij er vreemd uit zou zien, maar omdat de gedachten die hij openbaart zo onaf, lucide zijn. Hij voelt, observeert, formuleert en ventileert zijn denkbeelden die, wanneer je ze zou tekenen, tot vervormde beelden zouden leiden; traag, amorf en buiten proporties. Zo beleeft Ewout de wereld, op jacht naar eeuwige roem, zal hij heel wat voor elkaar krijgen en de gevolgen voor de omgeving zullen groot zijn. Veel van deze fantasieën spelen zich af in de tuin waarin tal van verwilderde plekjes zijn waar Ewouts gedachtespinsels een goede voedingsbodem krijgen en deze succesjes – die vooral in zijn hoofd plaatsvinden – hebben geen doel op zich, maar laten de ontwikkeling van de jongen zien. Een jongen op zoek naar warmte.

Hetty: We leren Ewout kennen als hij ongeveer 10 jaar oud is, aan het begin van de overgangsfase van kind naar jongvolwassene, en dat is verwarrend. Zeker ook omdat Ewout in zijn jonge leventje al een heftige gebeurtenis meegemaakt heeft; zijn vader is tijdens de oorlog door de Duitsers doodgeschoten.
Ewout wordt dus door zijn moeder opgevoed, een moeder die regelmatig overbezorgd lijkt en nogal streng, tenminste zo ervaart Ewout dit. 

Hij ontdekt dat niet meer de hele wereld om hem draait, maar dat er ook regelmatig anderen in de belangstelling staan en daar heeft hij het moeilijk mee. Ewout wil gezien worden en geliefd zijn, maar tegelijkertijd weet hij niet altijd goed hoe hij, op een positieve manier, die aandacht moet verwerven. hij probeert het met geheimen die hij aan zijn vriendjes wil tonen, maar zijn geheime tuintjes lijken de interesse van de vriendjes niet lang vast te kunnen houden en zijn verhalen over een eigen paard in de kelder worden ook al snel als verzinsels afgedaan.

Fantasie

Hetty: In zijn fantasieën is Ewout de baas, hij bepaald wat er gebeurt en hij heeft aanzien bij zijn vriendjes. Toch zal de lezer een lichte twijfel of bedenking hebben bij het lezen van de fantasieën want met regelmaat zijn die erg geweldadig, hij probeert de ander te overheersen om zo respect af te dwingen. 

Tea:

‘Het had niets met vertellen te maken of bedenken wat hij voor zich zag; het gebeurde, en hij registreerde dat gebeuren verrukt. Dat was alles. En ten slotte was zo’n gebeuren voltooid en zag hij het haarscherp en doodstil voor zich: het was, het was – van het begin tot het einde met alle verwikkelingen; en hij was één met alle dingen, veilig, alles vertrouwd, bekend; alles zoals hijzelf, stampvol bedoeling, voor hem alleen, voor altijd; de ruimte vulde zich met hoogzingende vrouwenstemmen. Hij wist alles: hij wist wie hij zelf was en wie hij werd, en wat hij wilde en al het andere: hij kon alles, niets was voor hem onmogelijk. En glimlachend viel hij in slaap.’

De variatie in de plannetjes is groot, zijn briljante idee een onderaards riviertje te maken is zeer opwindend omdat het geheim is! Meestal zijn z’n ideeën zo bijzonder dat hij tintelt bij de gedachte alleen al omdat hij ze zelf bedenkt en uitvoert. Het bestaande lokt hem veel minder, dat ligt te ver van zijn werkelijkheid en gaat niet leven voor hem. De relatie met de dingen om zich heen bezorgen Ewout eenzame gevoelens. Als scherp observator ziet hij om zich heen talloze dingen waarmee hij geen enkele band krijgt; ze zijn er gewoon en veranderen nooit, zeer verontrustend voor de jongen.

Hetty: In zijn fantasie gaat alles zoals hij het graag zou willen, hij weet wat te zeggen en hoe hij zich moet gedragen. De werkelijkheid is anders, Ewout voelt zich vaak eenzaam, maar ook onhandig in het benaderen van anderen, slungelig, niets lukt zoals hij het bedacht had... Dan is de wereld die hij in gedachten geschapen heeft veel prettiger!

'Ewout dreigt door het onontkoombare ouder worden zijn kinderlijke besef van samenhang te verliezen – die ongedeelde wereld die alleen om hém draait. Met zijn verbeelding probeert hij die ontwikkeling te keren en zijn paradijs te herwinnen. Maar door zijn eigen strategie ontspoort hij; hij wordt het slachtoffer van wat hij zelf oproept. Via een zelfgeschapen, onbewuste vorm van mystiek – almaar bezwerend vertellen, schouwen en zich inleven om samen te vallen met de werkelijkheid – belandt hij via de gruwelwereld van zijn fantasie in een psychologische obsessie, een gesloten systeem dat niets met de realiteit te maken heeft – een verboden tuin. Dat is dan nog maar het begin van Ewouts psychische hellevaart, die per deel van deze tetralogie verschrikkelijker lijkt te worden.' (bron: Vrij Nederland)

Schrijfstijl

Tea: Hoe een auteur op zo’n manier in het hoofd van een kind kan kruipen, zijn eenzaamheid en worsteling kan beschrijven is meesterlijk. Er is ook een moeder, de vader is niet meer. De uitwerking van dit thema is heel subtiel en toch overtuigend, er zijn schitterende dialogen met moeder die Ewout toespreekt wanneer hij stout geweest is. Behalve zijn moeder en afwezige vader spelen leeftijdsgenootjes een grote rol, met hen meet hij zich, hun daden worden bekritiseerd en door zich aan hen te spiegelen vormt hij zichzelf. En dan zijn er natuurlijk ontluikende seksuele gevoelens die verwarren, voldoende spanning geven en je bezig houden. 

Hetty: Wessel te Gussinklo heeft een bijzondere schrijfstijl, met veel overtuiging weet hij in de gedachtenwereld te kruipen van een tienjarige en de wereld te tonen zoals Ewout die ziet, vol met onbegrijpelijke zaken en belachelijke beslissingen van de volwassenen. Zijn vriendjes spelen een grote rol bij het ontdekken wie hij wil zijn. Zijn moeder vindt hij regelmatig zeuren en dit leidt tot dialogen die je als lezer laten glimlachen. En dan zijn er nog die nachten waarin hij draaiend en woelend in zijn bed ligt en er vele verwarrende zaken in zijn gedachten rondspoken. 

De sterren

Tea: Het boek krijgt 5 sterren van mij en ik kijk uit naar het tweede deel De opdracht.

Hetty: Hoewel ik zeker zie dat het boek een bijzonder verhaal vertelt en dat de schrijver hiermee zeker iets unieks heeft neergezet, wist het boek mij niet helemaal te raken. Vermoedelijk ligt dat meer aan mij en waarschijnlijk ook aan het moment waarop ik het gelezen heb dan aan de kwaliteiten van het boek. 
Daarom krijgt het van mij 3,5 ster.... maar ik ga deel 2 en 3 zeker nog een kans geven!